Antifouling 101

De meteorologische lente is begonnen. En dat betekent dat, hoewel de temperatuur voorlopig nog niet overtuigend naar de dubbele cijfers kruipt, het zo langzaamaan toch weer begint te kriebelen. Het zeilseizoen komt dichterbij en daarom wordt het hoog tijd om – voor wie dat van toepassing is – de boot weer uit de winterstalling te halen. Tijd voor de laatste winterklussen en dan zijn we er weer helemaal klaar voor! Het aanbrengen van een nieuwe laag antifouling is zo’n winterklus. Maar waar moet je op letten als je antifouling gaat aanbrengen? Hoe warm moet het bijvoorbeeld zijn? En, welk type kies je? Kies je er eigenlijk überhaupt wel eentje? Of ga je, net als Sam van Haaster beschreef in Zeilen 02/2023, voor een romp zonder? Een aantal tips voor het aanbrengen van een nieuwe laag en een overzicht van de verschillende (duurzame) alternatieven voor antifouling.

Antifouling aanbrengen, onze tips

Een nieuwe laag antifouling op je onderwaterschip aanbrengen is in principe niet moeilijk. In basis rol je, net als bij het schilderen van een muur, de nieuwe laag met een verfroller op je boot. Toch zijn er een aantal handigheden om van te voren vast rekening mee te houden. Een daarvan is het bekijken van de oude verflaag. Zie je veel schilfers? Dan kan dat betekenen dat er verschillende soorten antifouling zijn aangebracht die niet compatibel zijn. Ook een te dikke laag verf kan schilfers veroorzaken, dus houd daar rekening mee als je een nieuwe laag aanbrengt. Laten er grote delen verf los? Dan is het verstandig om samen met een expert te bepalen of de oude laag eerst verwijderd moet worden.

Voorzorgsmaatregelen

Vervolgens is het zaak jezelf, en de rest van de boot te beschermen. Plak de waterlijn af met schilderstape en vergeet daarbij niet alle onderdelen op het onderwaterschip die niet mee geverfd mogen worden te voorzien van een laagje tape (een laag antifouling over de transducer van je dieptemeter is bijvoorbeeld niet zo handig). Omdat de bestanddelen van antifouling niet goed zijn voor je huid, is het verstandig ook jezelf te voorzien van een beschermlaag. Een paar latex handschoenen, een stofkap, een veiligheidsbril en een wegwerpoverall met capuchon zijn geen overbodige luxe.

Controleer voor je begint tussen welke temperaturen de antifouling aangebracht mag worden. Dit vind je bij de instructies van de fabrikant. Hier vind je tevens per temperatuur de droogtijd van de verf. Houd hier rekening mee voor je een volgende laag aanbrengt. Kijk hierbij niet naar de temperatuur die het weerbericht aangeeft, maar naar de temperatuur van de romp van je boot. Daar kan nog wel eens een groot verschil tussen zitten: als jij ‘s morgens bij een buitentemperatuur van 5 graden wilt beginnen, kan de romptemperatuur een aantal graden lager liggen. Kies, vooral als je boot buiten op de kant staat, een periode uit waarbij het een aantal dagen droog blijft om de verf de kans te geven goed te drogen. Hierbij geldt, zoveel te lager de temperatuur, zoveel te langer de droogtijd.

Rollen maar!

Als de voorbereiding klaar is, kan het echte werk beginnen: het aanbrengen van een nieuwe laag antifouling. Dit kun je het beste aanbrengen met een kortharige roller. Zorg voor een gelijkmatige laag verf die niet te dik, maar ook zeker niet te dun is. Volg ook hiervoor de instructies van de fabrikant. Voor lastige hoekjes kun je het beste een kwast van schuimrubber gebruiken. Zo voorkom je dat je strepen maakt.

Heb je het hele onderwaterschip gehad? Maak dan met de werf afspraken over het stukje onder de stempels van de bok. Je kunt de werf vragen de boot een klein stukje op de bok te verplaatsen, maar je kunt er ook voor kiezen het oppervlak onder de stempels aan te pakken als de boot in de singels hangt voor ze weer in het water gaat. Houd er dan wel rekening mee dat ook dit kleine stukje verf eerst moet drogen voor de tewaterlating. Het volledige stappenplan voor het aanbrengen van antifouling vind je hier.

Hoe schoon is jouw onderwaterschip?

En dan bedoelen we eigenlijk niet hoeveel aangroei er aan je onderwaterschip zit, maar hoe goed de antifouling die op je boot is aangebracht is voor het milieu. Want daar begint het dilemma eigenlijk. Enerzijds wil je zo min mogelijk belastend voor het milieu zijn. Anderzijds moet antifouling natuurlijk gewoon doen waar het voor bedoeld is: zorgen dat het onderwaterschip vrij blijft van aangroei zodat we zo hoog en snel mogelijk kunnen zeilen. Gaat dat eigenlijk wel samen? Eerder schreven we hier al een artikel over en vroegen we Hans van Boven van het College voor de Toelating van Gewas beschermingsmiddelen en Biociden (CTGB) naar de trends op het gebied van antifouling.

Het CTGB is onder andere verantwoordelijk voor de beoordeling van aanvragen van fabrikanten voor de toelating van nieuwe middelen. Daaronder vallen ook antifoulings en onderwaterverven. Wordt een middel goedgekeurd dan mag het tien jaar lang op de markt blijven. Dit geldt echter wel voor de specifieke samenstelling op het moment van keuren. Als een fabrikant iets iets aan het product verandert dan moet het opnieuw door de keuring. De lijst met toegestane producten op het gebied van antifoulings en onderwaterverven is onlangs geüpdatet. Gebruik je andere producten dan opgenomen in deze lijst, dan ben je in overtreding en loop je het risico op een boete.

Alternatieve opties

Inmiddels zijn steeds meer milieuvriendelijke alternatieven beschikbaar. Deze alternatieven variëren van echte coatings als foul release coating, biocide-vrije zelfslijpende coatings en biocide-vrije harde coatings, tot toepassing met vet, uv-licht of ultrasoon geluid. Een overzicht van de alternatieven voor antifouling vind je hier. Benieuwd naar de ervaringen met een ander type coating? Een tijdje terug volgden we in samenwerking met Hempel een zeiler die een seizoen lang voer met een onderwatersysteem op siliconenbasis.

Daarnaast wordt er in het buitenland, Zweden bijvoorbeeld, al een tijdje gebruik gemaakt van een soort botenwasstraat. Net zoals je met je auto door een wasstraat rijdt om hem van een wasbeurt te voorzien, vaar je bij de Drive-in Boatwash een box in, waar een zestal borstels vervolgens de onderkant van je boot onder handen nemen. Na 15 minuten zou je boot weer klaar voor gebruik zijn. Anders dan een enquête die uitkomst moet geven over het draagvlak van zo’n botenwasstraat zijn er in Nederland nog geen locaties waar je van deze voorziening gebruik kunt maken.

Hoe betrouwbaar zijn alternatieven voor antifouling eigenlijk?

Ondanks het groeiende bewustzijn van de schadelijke effecten van traditionele antifoulings heerst er nog een terughoudende houding ten opzichte van de ‘nieuwe’ milieuvriendelijke alternatieven. De biocide-vrije alternatieven voor antifouling die in Nederland op de markt zijn zouden helemaal niet zo effectief zijn, helemaal als je op zout vaart of op zout ligt. Daarnaast zou je het onderwaterschip ten minste eens per jaar schoon moeten maken om haar van aangroei te ontdoen. Een klusje waar niet iedereen op zit te wachten en laten we wel wezen, uiteindelijk moet een anti-aangroeiverf toch vooral doen waar het voor bedoeld is: voorkomen dat er aangroei op het onderwaterschip ontstaat. Milieucentraal, HISWA Vereniging en Waterrecreatie Nederland hebben verschillende milieuvriendelijke coatings vast getest, het overzicht van de resultaten vind je hier.

Is jouw boot aan een nieuwe laag verf of antifouling toe en wil je weten hoe je dat het beste kunt aanpakken? In samenwerking met International Paint leggen we uit waar je op moet letten en hoe je verfsystemen aanbrengt. Samen met Milieucentraal hebben we een aantal tips op een rijtje gezet voor verstandig gebruik van antifouling.

Op zoek naar meer tips om je impact op het milieu te verminderen? Kijk dan eens in dit artikel.