Dossier vertrekken: Wachtlopen, hoe doe je dat?

In aanloop naar de Zeilen Vertrekkersdag op woensdag 31 maart, plaatsen we een driedelige reeks, speciaal voor vertrekkers. Iedere week vind je hier handige tips en weetjes. Vorige week vroegen we ervaren vertrekkers naar hun ervaring met gereedschap. Deze week het laatste deel: Wachtlopen, hoe doe je dat?

Wie langere tochten maakt ontkomt er niet aan. Een goed wachtsysteem zorgt ervoor dat elk bemanningslid op tijd kan rusten, terwijl de boot de klok rond in goede handen blijft. Hoe stel je een wachtsysteem op? Waarop moet je letten als het jouw beurt is? Hier enkele tips.

1. Niet te kort, niet te lang

De tijdspanne van een wacht verschilt van boot tot boot. Telt de bemanning drie leden? Dan kun je de dag in zes wachten van vier uur indelen, waardoor elk bemanningslid een slaap- en recreatieperiode heeft van acht uur na elkaar. Zeil je met twee? Dan is acht uur slaap slechts een verre droom. Gelukkig word je het snel gewend om korter te slapen. Populair zijn wachten van drie of vier uur; dat is net lang genoeg om uit te rusten, zonder dat de wacht te lang wordt om aandachtig te blijven. Probeer het uit, dan kom je er vanzelf achter wat werkt.

2. Doorschuifsysteem

Wat is er prachtiger dan een zonsopgang op het midden van de oceaan? Met een roterend wachtsysteem krijgt iedereen de kans om de mooie momenten van de dag mee te maken. Het is immers best pittig, elke dag een wacht van 01.00u – 04.00u. Een doorschuifsysteem bereik je door bijvoorbeeld overdag een ander wachtsysteem in te lassen, of een uurtje samen op de uitkijk te staan.

3. Overlappen

Spring jij altijd meteen uit je slaapzak, of heb je eerst drie sloten koffie nodig? Laat elkaar weten hoeveel tijd je nodig hebt om klaar te staan, zodat de ander weet wanneer hij je ten laatste uit je bed mag rammelen. Zorg voor degelijke overlappingsperiodes, waarin je je opvolger op de hoogte brengt van gebeurtenissen. Is er een schip op de AIS? Draait de wind naar een andere hoek? Samen een kopje thee drinken en even bijkletsen helpt om nadien rustig te slapen, of een goede wacht te lopen.

4. Wanneer maak je de ander wakker?

Maak op voorhand goede afspraken over wanneer je iemand wakker maakt. Het is geen pretje om te ontwaken in dertig knopen wind, terwijl de boot al twee uur lang met veel te veel zeil op recordsnelheden maakt. Of in een windstilte, wanneer de boot al uren heen en weer rolt, terwijl de motor al lang had moeten draaien. Spreek af bij welke wind- en bootsnelheden het tijd is voor actie, dan kun je rustig op twee oren slapen. Meer tips om goed te slapen tijdens een oversteek lees je hier.

5. Lijn je aan

Maak er een goede gewoonte van om jezelf aan te lijnen voordat je de kuip betreedt, zeker ‘s nachts en met harde wind. Neem altijd je een zeilersmes mee, een hoofdlampje en iets waarmee je de ander in een noodsituaties vanuit de kuip kunt wakker maken; een misthoorn is zeer doeltreffend. Voorkom een MOB (Man Over Board) en ga voor SOB (Stay on the Boat). Lees hier hoe je dat doet.

6. Hou de wacht

Vermijd aanvaringen door om de 15-20 minuten grondig om je heen te kijken. Hou er rekening mee dat schepen makkelijk kunnen verdwijnen achter de hoge deining. Kijk dus lang genoeg en met de verwachting dat je iets zal zien, ook al is dat reeds dagen geleden. Een stip op de horizon wordt snel een enorm gevaarte. Kijk om het half uur op de AIS, maar vertrouw er niet volledig op. Ook midden op zee kom je vissersschepen tegen die niet op je schermpje verschijnen.

7. Let op de boot

Tijdens lange tochten staat er geregeld veel kracht op de boot, waardoor alles slijt, schuurt, klapt en trilt. Merk je die gebroken splitpen op het dek op, dan kan dat je een hoop miserie besparen. Doe elke wacht een boot-inspectie aan de hand van een lijst, dat kost je tien minuten. Een uitgebreide checklist vind je op de website van Sailspecials. Hier enkele aandachtspunten:

• Maak een rondje over het dek; zie je slijtage, of losse onderdelen?
• Kijk met een verrekijker naar de mast en de verstaging.
• Lijnen; is er slijtage?
• Het motorruim: kijk na op rook, losse onderdelen en vreemde geuren
• Check de bilge
• Accu; hoe vol? Ziet alles er normaal uit?
• Afsluiters; zijn ze dicht? Zijn er lekkages?
• Is alles opgeruimd en vastgezet?
• Groenten en fruit; verwijder rotte stukken
• Apparatuur; staat de marifoon aan? Staat alles wat niet gebruikt wordt uit?
• Werkt de navigatieverlichting? (‘s nachts)

Vul het logboek in. Vergeet ook niet de leuke dingen te vermelden, of te tekenen. Zo wordt het logboek een mooi tijdsdocument om later weer naar terug te grijpen.

8. Geniet van de schoonheid

Als je na een paar dagen niet meer weet welke dag het is, de wachten op rolletjes lopen en je helemaal in het ritme zit van de oceaan, dan weet je pas echt hoe mooi wachtlopen kan zijn. Neem er een tasje thee bij, een boek, een warm deken en geniet.

Heb je zelf nog tips? Laat ze achter in de comments!

Verder lezen?

Lees ook deel één van dit dossier: 11 tips voor voedselvoorziening aan boord.

Wil je meer verhalen voor en van wereldzeilers? Kijk op de vertrekkerspagina van Zeilen.nl of abonneer je hier op Zeilen!

Foto’s: (c) Sanne Van Giel