Dossier vertrekken: Welk gereedschap neem je mee?

In aanloop naar de Zeilen Vertrekkersdag op woensdag 31 maart, plaatsen we een driedelige reeks, speciaal voor vertrekkers. Iedere week vind je hier handige tips en weetjes. Vorige week gaven we 11 tips voor voedselvoorziening aan boord. Deze week: Welk gereedschap neem je mee?

Goed basisgereedschap mag niet ontbreken aan boord; of je nu een rondje Oosterschelde zeilt, of rond de wereld. In het beste geval blijft het gereedschap gedurende een korte tocht onaangeroerd, maar tijdens een meerjarige reis komt er altijd een moment dat je aan de slag moet. Dan zijn het juiste gereedschap en passende onderdelen aan boord erg prettig, maar wat houdt dat precies in? Zeilen vroeg het aan ervaren vertrekkers Wietze van der Laan en Janneke Kuysters van Anna, Jurre Witte van Yndeleau en Eric Westerveld van Catherine. Zij gaven de volgende antwoorden, plus tien handige tips!

Gereedschap; een breed begrip

Eerst en vooral, wat is gereedschap? Een breed begrip, zo blijkt uit de reacties van de vertrekkers. Wietze en Janneke rekenen daar ook een schaar en een keukenmesje bij. Jurre ziet het nog breder en plaatst ‘je creatieve geest’ in het rijtje van onmisbaar gereedschap. Laten we het voor dit artikel houden bij gereedschap zoals je dat in een bouwmarkt koopt.

Wat neem je zeker mee aan boord?

De gereedschappenlijst uit dit artikel in Zeilen 06/2013 van Bram Stevens, die met de stalen Trewes 3A Duende de halve wereld rond zeilde, is nog steeds heel compleet en dient als nuttige leidraad. Daarnaast bepaalt het materiaal van je boot en de uitrusting hoe je die basislijst verder aanvult. De meest gebruikte gereedschappen zijn volgens de vertrekkers: Platte schroevendraaiers, bahco’s, kniptangen, steeksleutels, inbussleutels, een accuboormachine en een multitool. “Schroevendraaiers zijn handig voor heel veel dingen naast het aandraaien van schroeven en het strak vastzetten van slangklemmen”, laat Janneke weten. “Je kunt ermee krabben, prikken en hem als kleine hefboom gebruiken. Ook hebben we onderweg in armere gebieden mensen blij kunnen maken met schroevendraaiers.”

Met een goede selectie basisgereedschap kom je een heel eind. Eric: “Midden op de oceaan, halverwege Kaapverdië en Suriname, brak bij Catherine de putting van de voorstag. We hebben een noodreparatie kunnen uitvoeren met de juiste variatie aan tangetjes, sleutels en kruipolie, maar het was kielekiele of het ging lukken, alles zat muurvast.” Een verslag van dit onheil verschijnt binnenkort in Zeilen.

(c) Wietze van der Laan

Welke reserveonderdelen neem je mee?

“Wat je meeneemt is afhankelijk van je bestemming”, vindt Eric. “Ga je naar de Cariben, dan weet je dat op sommige eilanden nagenoeg alles te krijgen is, of de mogelijkheid om te verschepen. Maar we hebben onderschat hoe weinig je in Kaapverdië kunt krijgen. Ik heb met een collega-vertrekker een keer een hele ochtend door Mindelo gezworven op zoek naar geschikte motorolie.”

Janneke maakt een kleine opsomming van reserveonderdelen aan boord: “Een reserve keerkoppeling, lampjes voor het instrumentenpaneel van de motor, reserve verstaging en reservevallen. Ook een koffertje vol met boutjes, moertjes, schroefjes, ringetjes, borgpennetjes. De lijst is eindeloos.” Naast de gebruikelijke reserveonderdelen probeert Jurre juist zo weinig mogelijk mee te nemen. “Mijn moto is; neem de onderdelen mee die je weerhouden om verder te reizen. Als je zonder dat onderdeel verder kan reizen dan vind je het wel ergens.” Een reserve startmotor, waterpomp en een extra alternator kregen daarom een plaats aan boord van Yndeleau.

(c) Suzanne Legtenberg

Wat kun je echt niet meer missen?

“Ik deel mijn leven op in twee delen; voor en na de Fein-zaag”, grapt Wietze. De Fein-zaag, of oscillating multitool in het Engels, bleek tijdens een flinke onderhoudsbeurt in Nieuw-Zeeland een gouden greep te zijn. “Het is een apparaat dat door hout en andere materialen snijdt, maar ook op kleine oppervlakken kan schuren bijvoorbeeld.” Boormachines, multitools en de bijhorende accu’s koop je best van goede kwaliteit. “Aan mijn goedkope Gamma-schroefboormachine heb ik niets gehad”, merkt Eric op. “Als ik ‘m nodig had waren de accu’s steeds leeggelopen.”

“Bij ons was álles onmisbaar”, vertelt Jurre, want onderweg moest er nog heel wat geklust worden. “Motoronderhoud, houtwerk, epoxy, lassen, staalwerk, schilderen, noem maar op. Maar eenmaal weg uit Nederland is het veel moeilijker om precies dat wat je nodig hebt te krijgen.” Creatief zijn met wat je hebt en vrienden worden met je bootburen, is volgens Jurre het belangrijkste. “Je kunt enorm veel lenen van mensen om je heen, zeker in de Cariben, bijvoorbeeld via Facebookgroepen van de eilanden waar je bent.”

In Trinidad helpen zeilers elkaar met klussen en lenen van gereedschap (c) Eric Westerveld

Alles netjes gesorteerd in bakjes, of totale chaos?

Met een keurige organisatie, voorkom je dat je jezelf onnodig in de problemen brengt. Maar hoe georganiseerd ook, er blijven altijd wat ‘dingetjes’ die niet zo makkelijk in te delen zijn. Klaas Jan Hoeve geeft de oplossing in het artikel Boot-EHBO, gepubliceerd in Zeilen 07/2017. “Alles wat je denkt dat je nog weleens nodig zou kunnen hebben, gooi je in de gedachtekist”. Hoe doen de vertrekkers dat?

Aan boord van Catherine ligt het gereedschap opgeborgen in een laatje met basisgereedschap, een kleiner laatje voor kleine en elektrische dingetjes en drie gereedschapskisten. “Maar in die kisten is het nog wel een rommeltje”, geeft Eric toe. Volgens Jurre is er tijdens de reis veel veranderd. “We zijn chaotisch uit Nederland vertrokken en besteedden tijdens de reis tijd aan het steeds beter inrichten. Zeker met de baby op komst zijn we steeds efficiënter gaan indelen. Mijn klushoek is nu babykamer geworden.” Bij Janneke en Wietze is alles netjes geordend in bakken en gemerkte zakken. In een boekje noteerden ze alle reserveonderdelen, samen met de plek waar ze opgeborgen zijn.

Wat werd nog nooit gebruikt?

Armoefeningen met de griptang (c) Wietze van der Laan

Soms zeul je gereedschap mee dat de hele reis onaangeroerd blijft, en dat is maar goed ook. De grote kniptang, bedoeld om stagen mee door te knippen wanneer de mast overboord gaat, werd nog door niemand van deze vertrekkers gebruikt. “Bevriende cruisers hebben hem wel geleend om een slot open te knippen”, vertelt Jurre. Een tweede functie bedenken voor groot, log, maar onmisbaar gereedschap bracht Janneke en Wietze tot een creatieve oplossing: “Een vier kilo wegende griptang gebruiken we ook als fitness-instrument voor armoefeningen. Hij is zwaar, onhandig, maar nodig als er iets met de afsluiters is.”

10 handige tips

1. Bescherm elektrisch gereedschap tegen het zoute milieu en heb desnoods een back up.
2. Bewaar het materiaal in luchtdichte bakken. Kleine onderdelen kun je beschermen door ze vacuüm te verpakken.
3. Investeer in een goede accuboormachine en multitool, met bijhorende accu’s.
4. Als je onderweg gereedschap bij moet kopen, let er dan op dat je, indien nodig, ook een adapter voor de stekker koopt.
5. Een soldeerbout op gas is handig voor klusjes hoog in de mast, of op de boeg.
6. Gereedschapsonderdelen, zoals slijpschijven en boortjes, zijn in het buitenland vaak lastig te krijgen. Zorg dat je voldoende bij je hebt.
7. Alles roest. Bouten kunnen op de meest onhandige plekken afbreken. Iets om dat los te krijgen, zoals kruipolie, is handig.
8. Reserveonderdelen voor je zeilen zijn handig: RVS ringen, band, leuvers, mastkarren, naalden en garen. Als je nieuwe zeilen koopt voor vertrek, haal dan alle herbruikbare onderdelen van je oude zeil af en neem dat mee.
9. Neem niet alles mee. Als je vaak moet popnagelen, neem dan een popnageltang mee. Als je dat nog nooit gedaan hebt, leen hem dan als je hem nodig hebt. Waarschijnlijk doe je het klusje dan nog samen met iemand en drink je naderhand een lekker biertje samen.
10. Vergeet de bijboot niet. De bijgeleverde lijm is meestal al na twee keer plakken op, dus neem veel lijm en plakdoek mee.

Verder lezen?

• Volg Yndeleau op het vertrekkersvlog op zeilen.nl, Facebook en Instagram.
• Ook Catherine, die momenteel in Trinidad op het droge staat, kun je volgen op Facebook, onder de naam In het kielzog. Zij schreven deze verhalen voor Zeilen.nl.
• Na een wereldreis van acht jaar zijn Janneke en Wietze weer op weg naar Nederland. Deze week trekken ze van Namibië naar de Azoren. Lees meer in de tweewekelijkse ‘Column Anna‘.

Lees ook: De ideale bootuitrusting

Volgende week: Wachtlopen, hoe doe je dat?

Tekst: Sanne Van Giel

Omslagfoto: (c) Sanne Van Giel