Lelijk eendje wordt geluksvogel

Tekst René Vleut

Wanneer is het tijd voor een nieuwe boot? Er is weinig water in de Oostzee en bij Scandinavië waar René Vleut niet is geweest. De afgelopen decennia maakte hij met UGLYDUCK meer dan twintig zeilreizen naar deze vaargebieden. Zijn Vaargidsen liggen in menig kuip onder handbereik. Toch is het tijd afscheid te nemen van zijn trouwe metgezel. Welke boot wordt de volgende geluksvogel?

Ik sta op de dijk van mijn haven. Achter de steigers zie ik langzaam het karakteristieke profiel van UGLYDUCK uit het zicht verdwijnen. Een uur geleden heb ik de hand geschud van de nieuwe eigenaar. Hiermee kwam een einde aan een 30-jarige trouwe toewijding aan de boot die mij alles bracht wat mijn zeilershart maar wenste. In gedachten zie ik nog hoe ik haar als totaal verwaarloosd wrak uit Duitsland op een vrachtwagen liet ophalen. Hoe ik 3 jaar lang aan haar kluste om van een lelijke eend weer een mooie zwaan te maken. Ze kreeg niet voor niets de naam UGLYDUCK. En o, wat was ik trots als weer iemand mij toeriep: “Maar ze ziet er toch helemaal niet zo lelijk uit?” Ik moet even slikken als UGLYDUCK achter de horizon verdwijnt. Met haar bezeilde ik Scandinavië en de Oostzee. Dit is nu voorgoed voorbij. Maar het doet geen pijn. Eerder maakt een gevoel van dankbaarheid zich van mij meester. Dit einde was onvermijdelijk en dat wist ik al 2 jaar. Vandaag is alleen de laatste acte in een proces dat al lang geleden begon.

Twee jaar eerder

Onder de kust van Jutland zeil ik naar het zuiden. Het mooie zomerweer is omgeslagen en er staan stevige westelijke winden. De reis valt me zwaar. Dingen gaan niet meer zo makkelijk als voorheen. Stond ik als jongeman nog makkelijk in de trapeze, nu heb ik al moeite goed te blijven zitten als het een beetje schuin gaat. Ook valt het hijsen van het grootzeil en het reven me steeds zwaarder. Geregeld ben ik buiten adem. De lange tochten die ik maak doen steeds meer pijn in mijn botten en spieren. Ineens merk ik dat ik bij het aanleggen niet meer zo makkelijk op de kant spring. De ingrijpende operatie en chemokuur van anderhalf jaar geleden hebben toch meer invloed gehad dan gedacht, bedenk ik me als een zware onweersbui over me heen trekt en al mijn krachten vergt. Is het tijd afscheid van haar te nemen?

Korte geschiedenis

UGLYDUCK is natuurlijk een opgeknapte oude bak. Een one-off op de romp van een Phantom 34 Alter WP met verlengde mast, om precies te zijn. Daardoor zeilt ze ook met lichtweer heerlijk. De consequentie is wel dat ik snel moet reven; daarom zitten er vier reven in het grootzeil. Ook heb ik de boot met drie voorzeilen uitgerust: een genua, een high aspect fok en een kleine fok. Hiermee kan ik bij elke wind het juiste voorzeil uitrollen – ideaal voor een solozeiler als ik. Alleen het overstag gaan gaat wat minder, maar ach, ‘a gentleman never sails against the wind’.

Sturen op de motor doe ik met een gewone autohelm, maar zeilend gebruik ik een oude Ram-windvaanstuurinrichting (voorloper van de Aries) die ik op de plek van het vaanblad aanstuur met de allerkleinste Navico-stuurautomaat. Dit kost nauwelijks stroom. Alles is met lijnen vanuit de kuip bedienbaar. Mijn standaard zeilplek is onder de vaste buiskap, de veiligste plek aan boord. Alleen in geval van nood moet ik aan dek. Toch realiseer ik me de laatste tijd dat de boot met al die touwtjes wel heel ingewikkeld te zeilen is.

Noodlot

UGLYDUCK staat op de kant als rond Kerst het noodlot weer toeslaat. In mijn darm wordt een minuscule tumor ontdekt. Ook zijn er verdachte cellen rond de long. Wederom staat me een lang medisch traject te wachten dat mijn zeilplannen danig zal doorkruisen. Op de dag in maart dat ik aan mijn darm geopereerd zal worden, breekt de coronapleuris uit. Alle behandelingen worden gestaakt en uitgesteld.

Uiteindelijk zal ik pas in oktober geopereerd worden. Wel word ik die zomer bestraald. De darmoperatie hakt er vreselijk in. Ik verlies veel aan kracht en het onderhoud aan UGLYDUCK zet ik gedwongen op een laag pitje. Is dit nu het einde van mijn zeilcarrière? Wordt het tijd om over te stappen naar een motorboot, zoals zoveel seniore zeilers doen? Er ontstaat een innerlijke worsteling. Zeilen, Scandinavië en de Oostzee, dat is mijn passie. Zonder dat kan ik gewoon niet. Gelukkig heb ik nog mijn Facebookgroep ZeilNoord, waar ik virtueel meezeil met vele schepen op de Oostzee. Die gesprekken met honderden ZeilNoord’ers maken me mateloos blij. Zo heb ik het gevoel er toch nog een beetje bij te zijn. Maar mijn hart verlangt nog steeds naar het echte werk.

Grenzen beslechten

Aan het einde van de volgende lente worden wederom nare cellen ontdekt. Dat wordt weer de hele zomer bestralen. Een reis naar de Oostzee kan ik wel vergeten. Dan moet het er maar van komen: ik besluit UGLYDUCK te verkopen. Eind mei ben ik dan ineens zonder schip. Wel ga ik nog regelmatig naar mijn vrienden in mijn thuishaven. Toch voelt het alsof ik er niet meer echt bij hoor. Op de haven spreek ik Cor, naast wie ik altijd in de box lag. Hij gaat regelmatig een paar uurtjes zeilen. Als hij aan boord komt, monteert hij zijn stuurwiel en vaart weg.

Eenmaal buiten rolt hij simpel zijn rolgrootzeil en genua uit en weg is hij. Het is allemaal een kwestie van een paar minuten. Cor zweert bij deze zeilvoering. Is dan een rolgrootzeil een oplossing voor mijn probleem? Gelijk hoor ik een colonne wijze zeilheren in mijn hoofd. Ik hoor ze roepen: “Een rolgrootzeil is vloeken in de kerk. Ik heb nog nooit een rolgrootzeil goed zien staan en ze lopen altijd vast in de mast.” Ook bedenk ik dat ik bij UGLYDUCK iedere keer over het brugdek moest stappen, iets wat steeds vermoeiender werd. De stuurlui: “Je zou wel eens een breker in je kuip kunnen krijgen. Dan slaat meteen je hele boot vol.” Maar met UGLYDUCK heb ik nog nooit een breker in mijn kuip gehad. Waarom zou ik een schip moeten hebben dat voor zware stormen is uitgerust, terwijl ik alleen maar met mooi weer langs de kust naar de Oostzee rommel? Hetzelfde geldt voor de nogal klein bemeten kombuis en tal van andere zaken waar ik me in de loop van de jaren aan ben gaan ergeren: het moet allemaal veel makkelijker en eenvoudiger. Als ik door wil blijven zeilen, dan moet ik op zoek naar een oudeherenboot met luxe en comfort, die makkelijk te zeilen is en onder vrijwel alle omstandigheden hanteerbaar is.

Verborgen wensen en verbreken

Diep in mijn hart weet ik wel voor welke type schepen ik val, stuk voor stuk schepen waartegen mijn portemonnee resoluut nee zegt. Gelukkig ligt Rob in mijn haven. Hij heeft jarenlang schepen verhandeld en windt er geen doekjes om: het ideale schip bestaat niet en ik zal compromissen moeten sluiten. Aanvankelijk ga ik zomaar wat schepen bekijken die me wel wat lijken. Met Rob bespreek ik ze dan alsof ik een van deze schepen zou willen kopen. “Je moet nooit een boot kopen zonder deze te laten keuren door een erkende keurmeester,” drukt hij me op het hart. “Er zijn vrijwel altijd verborgen gebreken. Ga er maar vanuit dat de meeste navigatieapparatuur op een ouder schip totaal achterhaald is en dat je die in de loop van de tijd zal moeten vervangen.” Hij krijgt gelijk: geen van de bekeken schepen doorstaat de lakmoesproef, maar het wordt mij wel duidelijker waar ik eigenlijk op zoek naar ben. Voorbij komt een Hallberg-Rassy 312. De vraagprijs ligt volstrekt buiten mijn budget, maar ik ga de boot toch bezichtigen. Zodra ik aan boord stap, weet ik het: dit is het type schip wat ik zoek. De uitmuntende kwaliteit van de bouw en de luxe van het interieur maken mij helemaal blij. “In Denemarken zijn deze boten veel goedkoper,” vertelt Rob me, terwijl hij me een aantal Deense advertenties van Hallberg-Rassy’s laat zien.

Een van die boten komt in de richting van mijn budget en spreekt me ten zeerste aan. Op de foto’s ziet de boot er uitstekend uit, maar ik zal ernaartoe moeten om een nader oordeel te kunnen vellen. Helaas zal dat voorlopig niet lukken met de dagelijkse bestralingen die ik moet ondergaan. Bovendien, hoe krijg je zo’n schip naar Nederland? Ik vraag me af of ik met mijn huidige gezondheid de boot over zee zou kunnen varen, maar een transport is te duur. Er zit niets anders op dan het idee voorlopig te laten rusten.

Keuze maken: voor- en nadelen op een rij

Voor het eerst sinds maanden voel ik me weer zielsgelukkig. Deze boot ticks all the boxes, zoals de Engelsen dat zo mooi zeggen. Grappig eigenlijk hoeveel LUCKYDUCK toch weer lijkt op UGLYDUCK. Beide boten zijn een semi-S-spant met een roer op een scheg. Ook qua afmetingen verschillen ze nauwelijks van elkaar. Het grote verschil zit ’m in de kwaliteit van de bouw en het bedieningsgemak.

Geluksvogel

Half augustus zijn mijn bestralingen over en de berichten van de medici zijn goed. Een nieuw elan maakt zich van mij meester. Wederom ga ik op botenjacht. Ik zoek nu zeer gericht in de Hallberg-Rassy-Najad-Malö-hoek. Plots zie ik haar. In Hellevoetsluis. Een Najad 320, mét rolfok, rolgrootzeil en stevige stuurautomaat. De boot straalt een en al luxe uit. Een bezichtiging overtuigt me direct. Hier ligt mijn nieuwe boot. Er is slechts een probleem: uit het keuringsrapport blijkt dat het onderwaterschip een aantal osmoseplekken vertoont. Gelukkig is de eigenaar bereid voor een deel mee te betalen aan de osmosebehandeling. Ik realiseer me dat ik deze kans niet moet laten lopen. Ze zal LUCKYDUCK gaan heten.

Maiden voyage

Als ik met een zeilvriend LUCKYDUCK van Hellevoetsluis over de Noordzee en het IJsselmeer naar mijn thuishaven overvaar, wordt er weer iets in mij wakker. Ik geniet met volle teugen. Dit is het gentleman sailing dat ik zolang heb gemist!

Met elke mijl word ik blijer en meer overtuigd dat ik het juiste schip heb gekocht

Het wordt een tocht van contrasten. Op de Noordzee waait het nauwelijks en moeten we, ondanks dat we de zeilen hebben uitstaan, continu de motor bijhouden om enige vaart te maken. Ontspannen met een alcoholvrij biertje in de hand zeilen we langs mijn geboorteplaats Den Haag en de Pier van Scheveningen. De volgende dag op het IJsselmeer varen we met bakstagwind in een koufront met windkracht 6 à 7, alleen met een stukje genua uitgerold. Ik zit achter het roer en verbaas me over hoe soepel deze boot stuurt, en wat voor veilig gevoel zij me geeft. Met elke mijl word ik blijer en meer overtuigd dat ik het juiste schip heb gekocht. Een betere maiden voyage had ik me niet kunnen wensen.

Die avond sta ik weer op de dijk van mijn thuishaven en kijk over de steigers. Op de plek waar UGLYDUCK altijd lag ligt nu LUCKYDUCK. Het voelt alsof ik weer thuis ben gekomen. Als de schemering langzaam daalt, laat ik mijn gedachten de vrije loop. “Het staat natuurlijk in de sterren geschreven, maar zou ik alleen al met deze boot de komende jaren hier voor de deur op het Markermeer kunnen zeilen, dan ben ik toch een lucky duck!”

Leesvoer

René Vleut schreef meerdere Vaarwijzers en -gidsen en was moderator van de Facebook-groep voor iedereen die graag op of naar noordelijke wateren zeilt: Facebook.com/groups/ZeilNoord

• Vaarwijzer Scandinavië en de Oostzee, Hollandia, ISBN 9789064107474
• Door de Duitse Bocht (e-book), Watersportmedia
• Naar Noorwegen, de lange weg (e-book), Waterportmedia
• Vaargids Baltische staten (e-book), Watersportmedia

Dit artikel verscheen in Zeilen 01/2022.

Foto’s (c) René Vleut en Ben Rutte

*

Auteur René Vleut overleed 11 januari 2022 aan de gevolgen van kanker. 

*