Shamrock V, het schip van de beste verliezer

Elke twee weken serveren we het verhaal achter een legendarische boot. Van bekende tot onbekende boten, van modern tot historisch. Deze week: Shamrock V.

Eén van de bekendste J-klassers ooit, misschien wel de bekendste. Ze werd in 1930 gebouwd voor Sir Thomas Lipton  – we drinken zijn thee nog steeds –  die met het jacht de America’s Cup wilde winnen. Shamrock V is niet alleen de eerste J-klasse ooit; ze is ook de enige originele J-klasse die vandaag de dag nog rondvaart. Een legendarisch zeiljacht dat er misschien niet eens was geweest als haar eigenaar niet steeds de America’s Cup had verloren.

De familie Shamrock

Sir Thomas Lipton zag in 1848 in Glasgow het levenslicht. Zijn ouders hadden een winkel, en om hun inkomen aan te vullen begon hij vanaf zijn 13e met werken. Toen hij 26 was maakte hij kennis met de scheepvaart: hij monsterde aan op een stoomschip. Vanaf 1880 maakte zijn carrière een groei door: hij betrad de theemarkt en begon het bedrijf Lipton thee. Zo werd Sir Thomas een vermogend man.

Shamrock I en Shamrock II

Vanaf 1899 deed Sir Thomas mee aan de America’s Cup. Hij had een passie voor zeilen en voor winnen, dus nam hij graag deel aan zeilwedstrijden. Voor zijn eerste poging om de America’s Cup te winnen had hij Shamrock I laten bouwen, een jacht van bijna 128 voet. Een veelbelovend jacht, want het won tweemaal van Britannia, het jacht van de Prince of Wales, Albert Edward. In de zomer van 1899 delfde Shamrock I echter het onderspit tijdens de America’s Cup van dat jaar.

Sir Thomas Lipton gaf niet op. Hij gebruikte Shamrock I als model voor Shamrock II (America’s Cup 1901) en Shamrock III. Nummer drie haalde het net niet. Deze nam deel aan de America’s Cup in 1903, en haar tegenstander was Reliance, een groot jacht dat puur voor de America’s Cup gemaakt was en de Cup ook won.

Vier keer is… ook geen scheepsrecht

De eerste wereldoorlog gooide roet in het eten voor de Cup, waardoor deze een aantal jaar niet plaatsvond. Maar bij de eerstvolgende keer, in 1920, was Sir Thomas weer van de partij. Ditmaal met Shamrock IV. Deze vierde generatie Shamrock won van zijn voorgangers I en II en was ook overwegend sneller dan Resolute, haar tegenstander bij de America’s Cup. Maar Shamrock IV verloor, met twee tegen drie.

Shamrock III

Lipton was niet voor één gat te vangen, en ook niet voor vier gaten, want hij gaf opdracht om Shamrock V te ontwerpen en te bouwen. Dat resulteerde in het eerste J-klasse jacht dat volledig ontworpen en gebouwd werd in het Verenigd Koninkrijk. De constructie van Shamrock V bestaat uit teakhouten planken over stalen frames en een holle mast van sparrenhout. Na de lancering op 14 april 1930 had ze veel succes tijdens de Britse regatta’s en won 15 van de 22 races. Ze voer ruim 700 mijl aan wedstrijden en was daarmee perfect getuned en klaargestoomd voor de America’s Cup. Nog nooit was een challenger voor de Cup zo goed voorbereid.

De beste van alle verliezers

Vol verwachting begon Sir Thomas Lipton aan de America’s Cup in de zomer van 1930. Tegenstander was Enterprise, de J-klasser van de Amerikaanse miljardair Harold Vanderbilt. Shamrock V won geen enkele race. Over de jaren heen is dit verlies veel geanalyseerd. Bemanningsleden van Shamrock V beweerden dat het aan andere crewleden lag, die amateuristisch zouden zijn geweest. Dat kan, maar valt te betwijfelen want het waren allemaal betaalde en professionele zeilers. Daarnaast was Enterprise eigenlijk superieur aan Shamrock V, omdat Vanderbilt maar liefst vier verschillende schepen had laten bouwen om de perfecte lengte te ontdekken. Hij had meer geld te spenderen dan Lipton.

Sir Thomas Lipton

Wat de reden ook mag zijn, het is een feit dat Enterprise in 1935 al werd gesloopt en dat Shamrock V nog steeds onder ons is, 90 jaar na haar tewaterlating.

Sir Thomas Lipton overleed in 1931, een jaar na de America’s Cup met Shamrock V, dus dat is hoogstwaarschijnlijk de reden dat er nooit een Shamrock VI is gebouwd. Maar hij heeft wel iets gewonnen: voor hem werd een speciale cup gemaakt: ‘The best of all losers’. Daarnaast werd hij in 1993 toegevoegd aan de America’s Cup Hall of Fame.

Specificaties Shamrock V

Beeld: Wikimedia Commons | Dykstra NA