45.000 mijl gereduceerd tot een paar dagen

Met nog een paar dagen tot de start van de nieuwe editie van The Ocean Race (zoals de Volvo Ocean Race nu heet) is het hoog tijd om nog eens terug te kijken op de spannende finish van de vorige editie. Iedereen zat op het puntje van zijn stoel toen de drie mogelijke winnaars van de Volvo Ocean Race zich verspreidden over de Noordzee, met als doel als eerste in Den Haag aan te komen. De laatste 600 mijl bepaalden de uitkomst van meer dan 45.000 mijl rond de wereld varen. Hoe ging dat?

Dit artikel is eerder gepubliceerd in Zeilen editie 08/2018
Tekst: Marinus van Sijdenborgh de Jong

Zinderende finish

Niet eerder kende de Volvo Ocean Race zo’n zinderend slot. Niemand had het scenario van deze laatste etappe kunnen voorspellen. Toen het door Bouwe Bekking geschipperde Team Brunel in Göteborg als eerste over de streep kwam, werd duidelijk hoe spannend de finale etappe zou worden: de top 3 stond vrijwel gelijk. De ruim 45.000 mijl die de zeilers gedurende negen maanden rond de wereld hadden gevaren, bleken niet genoeg om het podium te bepalen. Het zou aankomen op die laatste mijlen langs de Nederlandse kust; wie van de top 3 als eerste over de finish gaat, wordt winnaar van de Volvo Ocean Race 2017-18.

Alle ogen waren gericht op Team Brunel. Zij hadden in Melbourne ineens de juiste modus te pakken gekregen om te kunnen wedijveren met MAPFRE en Dongfeng Race Team, de leiders van het klassement. Ook het door Simeon Tienpont geleide Team AkzoNobel leek voor een thuiswedstrijd op etappewinst af te koersen; een jaar geleden werd de boot nog gedoopt in hetzelfde Scheveningen. Ook al was het debacle met zijn hoofdsponsor – dat zich net voor de start aandiende – hem niet in de koude kleren gaan zitten, toch wisten hij en zijn team zich aardig te herstellen tijdens de wedstrijd. Goed voor etappewinsten, maar niet voor een podiumplaats in het eindklassement.

Om de tuin geleid

Na twee dagen stuivertje wisselen in de Scandinavische landen, komt het allesbepalende moment. Bij de Noorse kust, als de rode Chinese boot het veld leidt, moet er gekozen worden: over zee of langs de kust. Volgens Fransman Pascal Bidégorry, navigator van Dongfeng Race Team, kiest Team Brunel vanaf het begin voor zee. “Akzo weet ik niet meer precies, maar MAPFRE kwam met ons mee. Het heeft geen zin om zuidoostelijk naar Denemarken te varen als je via zee, buiten de exclusion zone om, naar de finish wil. Da’s pal west.”

Op een gegeven moment is Team AkzoNobel niet meer te zien. Bidégorry: “Om de boot te laten blijven gaan, moesten we steeds wisselen tussen de J0 en de J1 (de grote en iets minder grote fok, red.). Als je dat op volle snelheid doet, dan komt er erg veel water over de boot. Na zo’n moeilijke manoeuvre zagen we MAPFRE ineens niet meer.” Door slecht zicht, een invallende nacht en een slecht AIS-ontvangst verliest de bemanning MAPFRE uit het oog. “Van een team met het niveau van MAPFRE had ik dat besluit om op het laatste moment de zee op te gaan, nooit verwacht. Wat mij betreft was dat een slechte beslissing.”

Altijd al het plan

Het besluit van Dongfeng om de route langs de kust te nemen, staat al van tevoren vast. “Rustig blijven,” zegt Marcel van Triest, walnavigator van Dongfeng, in de briefing voorafgaand aan de etappe. “De inshore route is zeven mijl langer. In het begin zul je verliezen, maar aan het eind betaalt het zich uit.” Dongfeng-bemanningslid Carolijn Brouwer heeft het exact onthouden. “We hebben precies gedaan wat Marcel zei. Natuurlijk hebben we wel met samengeknepen billen op de boot gezeten toen we 50 mijl achterlagen, maar inderdaad, vanaf Den Helder konden we in één streep naar de finish.”

Tot in den treure

In de aanloop naar de etappe neemt navigator Bidégorry de route meerdere keren per dag door met Marcel van Triest. Soms zonder dat de rest van het team er erg in heeft. “Overal waar je bent, heb je de etappe in je hoofd,” vertelt Bidégorry. “Je eet en je drinkt, je praat met mensen, maar je hoort eigenlijk niet wat ze zeggen. Je staat dan al in racemodus. Je denkt alleen maar aan de weersverwachting. Die laatste week voor de start vind ik afschuwelijk. Aan het eind van de week heb ik de wedstrijd in mijn hoofd al honderd keer gevaren en ben ik compleet op. Pas als we kunnen starten om de etappe écht te gaan varen, word ik weer blij.”

Pushen om het hardst

De manier waarop het Chinees-Franse team de laatste etappe vaart, staat in schril contrast met de tactiek in de rest van de race. “Normaliter zouden we bij die ‘natte’ zeilwissels de boot hebben afgeremd,” zegt Bidégorry. Opvallend feit: gedurende de hele race wint Dongfeng geen enkele etappe. Schipper Charles Caudrelier had zelfs met het team afgesproken behouden te varen: “We proberen zowel mensen als de boot heel te houden. Dat heeft prioriteit.” Maar bij een allesbeslissende etappe als deze laatste, wordt evenwel alles uit de kast gehaald. “Het is zo’n korte etappe en er staat zoveel op het spel,” vertelt Brouwer. “Dan geef je alles. Dan is het niet erg als er wat kapot gaat. Mocht je dan tweede worden, dan kun je leven met jezelf. Je hebt er tenslotte alles aan gedaan om toch nog te winnen.”

Inhaalrace

Team Brunel gaat altijd voor het maximum. “Als je de eerste bent, dan win je. Kom je als tweede binnen, dan ben je de eerste verliezer. Als derde ben je de tweede verliezer,” stelt Brunel-schipper Bouwe Bekking. “We varen nooit onder de 100 procent. Altijd volle bak gaan.” Vriend en vijand kijkt op van de inhaalrace die Brunel in Melbourne begint. (Bidégorry over Brunel: “Ik had ze niet op mijn shortlist staan, maar ze hebben de laatste etappes echt iets goed gedaan. Het niveau op die boot: zo ontzettend snel. Reachend, aan de wind, crazý!”)

“Natuurlijk weten we hoe we moeten zeilen, sturen en trimmen, maar het is een leercurve geweest voor ons,” zegt Bekking. Team Brunel, Sailing Holland, had natuurlijk al ervaring van de vorige editie, maar op de een of andere manier komt dat in het begin van de race niet uit de verf. “We harkten er gewoon achteraan. We waren langzaam. Maar als de andere teams harder gaan, moet je er iets aan doen. In Melbourne hadden we de juiste knoppen gevonden.” En dan komt de onzekerheid bij andere teams. “We lagen een gigantisch eind achter. Waait het een nacht hard, dan blazen we iedereen voorbij.”

Puntje van je stoel

Vanaf het moment in de laatste etappe dat zeilend Nederland de scheiding van de favorieten in de gaten krijgt, beginnen de speculaties. De tracker geeft, door de manier van berekenen, eerst een achterstand van 50 mijl aan tussen Dongfeng en het trio dat buitenom gaat. Zelfs op het allerlaatste moment, vlak voor de tientallen ribs het water op gaan om de finish bij te wonen, berekenen we zelf nog dat het Chinese team eigenlijk niet meer kan winnen. Ze moeten in te weinig tijd te veel mijlen goedmaken. Aan boord van de Chinese boot tasten ze ook in het duister. “Toen we nog zo’n 20 mijl moesten, kwam de helikopter bij ons vliegen,” vertelt Brouwer. “Uit de richting waarin de heli wegvloog, konden we opmaken waar de anderen ongeveer waren.”

Uur

“Om 13.00 uur kregen we een positierapport,” vertelt Bekking. “Toen wisten we waar Dongfeng lag én dat de wind verder zou moeten draaien om nog een kans te hebben. Maar de wind draaide juist nog verder de andere kant op dan de voorspelling was, waardoor we nóg dieper moesten gaan varen en afkruisen. Toen was het een gelopen race. MAPFRE kreeg nog een goede shift ook. We bleven proberen om ze in te halen, maar dat lukte niet.”

Gedwongen?

De tracker ligt er zelfs even uit als de boten de laatste boei voor de finish naderen. In de verte, langs de kust, verschijnt het rode zeil van Dongfeng Race Team. Vanuit zee nadert de bonte boot van Team AkzoNobel, gevolgd door het eveneens rode MAPFRE. Team Brunel volgt. De voorste teams begluren elkaar door de verrekijker. Schipper Simeon Tienpont ziet de Chinese boot als eerste voorlangs schuiven. “In de routing bleek dat de inshore route drie uur langer zou zijn. Ik denk dat ze een beetje gedwongen werden door MAPFRE. Als je eerste ligt ga je met de vloot mee, dan neem je niet zo’n risico.”

Natuurlijk wilde Tienpont ook winnen, maar de focus lag voor hem deze etappe op het verslaan van Brunel. “Dan laat je ze niet los ten behoeve van een risicovolle route.” Tienpont en zijn bemanning hebben voorafgaand aan de race veel getraind op de Noordzee. “Ik wilde heel graag die optie nemen, maar met de noordwestenwind was ik bang dat de wind boven het Wad de kust zou volgen en echt naar het westen zou draaien. Dat bleek uiteindelijk niet zo te zijn. Wij hebben hier ook dagen tevoren op gestudeerd, maar ik had Marcel (van Triest, red.) graag in het team gehad. Ik ben hem in elk geval een biertje schuldig.”

Laatste loodjes

De route binnendoor pakt goed uit voor Dongfeng. “Onze VMC (Velocity Made on Course, de netto snelheid naar een waypoint, red.) was 4 à 5 knopen hoger dan die van de anderen,” vertelt Brouwer. Als het trio van zee eindelijk om het hoekje is, kunnen ze theoretisch in een rechte lijn naar de finish, ware het niet dat een VO65 niet zo geschikt is om heel diep te varen. Bij een windsnelheid van 12 knopen, wat het die dag ongeveer is, zeilt de boot het hardst op een ware windhoek (TWA) van rond de 125 graden. “Afkruisen dus,” zegt Brouwer. “Gijpen, gijpen, gijpen.” Hemelsbreed is de afstand naar de laatste boei korter voor Tienpont en zijn achtervolgers, maar de snelste manier om er te komen is meer mijlen maken. Dat blijken er nét te veel.
Dongfeng Race Team finisht uiteindelijk 17 minuten eerder dan MAPFRE en 23 minuten eerder dan Team Brunel en wint hiermee de Volvo Ocean Race 2017-18.

Omslagfoto: © Thierry Martinez/Team AkzoNobel

Alvast meer lezen over The Ocean Race? Lees het verslag van de eerste in-port race, alles over Team JAJO en onze maandelijkse update van Rosalin Kuiper. Vanaf zondag kun je de race hier volgen.