Al 25 jaar is Jan van Rees (59) vrijwilliger van de KNRM, waarvan 17 jaar als schipper bij station Terschellling West. Hij is één van vier vrijwillige schippers op een totaal van 21 bemanningsleden. Jan is eveneens vuurtorenwachter, op Brandaris. Als zeiler heeft hij in zijn Compromis 888 tochten gemaakt naar onder andere de Scilly’s, Zuid-Engeland en Frankrijk. Hij vertelt hoe gevaarlijk de Waddenzee kan zijn en waar je als zeiler goed op moet letten.
“De zeegaten zijn altijd anders dan de rest van de Waddenzee. Het zijn de gevaarlijkste plekken. Wind tegen stroom is funest, dan weet je zeker dat er een holle zee staat, veel steiler dan als wind en stroom dezelfde kant op staan. Staat de wind in de zuid of in de oost, dan is het goed te doen. Maar komt de wind uit west, noordwest of noordelijke richting, dan is de Stortemelk gevaarlijk; een rotplek. Met noordwest vijf staan er al kleine brekertjes. Ik vertrek met mijn boot altijd meer gereefd dan nodig, zodat ik in het zeegat niet het dek op hoef.
Duinen onder water
Waar je in het zeegat rekening mee moet houden, zijn de ruggen: een soort duinen onder water. Niet vanwege de diepgang, maar vanwege de golfslag. De ruggen beginnen in de Zuid-Stortemelk ergens tussen de 4a en de 6. Je ziet ze ook op de kaart in de vorm van dieptelijnen.
De stroming loopt onder water omhoog tegen die duinen op. Dat levert een soort brekers op waar je echt voor moet uitkijken. Halve wind of aan de wind de zee op is niet altijd prettig, maar je moet echt opletten als je voor de wind weg, voor de zee uit loopt. Met veel wind loop je dan van een golf af boven je rompsnelheid. Dan heb je weinig druk op je roer en drukt de zee je zo dwars. Dat kan heel gevaarlijk zijn. Dan kun je het best een kleiner zeiltje zetten, zodat je niet zo hard gaat. Zelf heb ik altijd de motor stationair in het zeegat – moet je ook de lijnen goed opbergen – dan kun je ingrijpen als het een keer moet.
Golven van tien meter
Ook op de tienmeterlijn, bij de gronden van de Stortemelk, wil het water van 25 meter diepte omhoog. Bij meer wind komt er meer druk onder water en dan breken de golven. We zien daar in de reddingboot golven van tien meter. Het is een heel gek gezicht als je tegen de binnenkant van een breker aankijkt van tien meter hoog, waar je dan overheen moet.
Als oudste schipper heb ik aangegeven een keer te willen stoppen – ik wil niet eindigen als ‘die oude kerel moet maar een keer weg’ – maar ze willen me nog graag houden. En als ik stop, tja… Zodra het slecht weer is staat de scanner aan en begint de adrenaline weer te stromen. Net als bijna alle eilanders heb ik dan de scanner of vhf thuis bij staan op kanaal 16. Vaak weet ik dan al: de pieper gaat zo.”
Informatie:
Centrale Meldpost Waddenzee, VHF 04: hier kun je informatie vragen en meldingen doen over het hele Waddengebied. Ook bereikbaar via 088-7974599.
Blokkanaal VTS-gebied, VHF 02: uitluisteren als je in dat gebied zit, zodat je bereikbaar bent. Pleziervaart roept bij voorkeur op via VHF 04.
Lees nog veel meer over varen op ‘t Wad in Zeilen editie 07/2024!
Praktijkgids Waddenzee
€13,49
In deze compacte gids over het varen op de Waddenzee komt aan bod:
- Getij en stroming
- Aanloophavens
- Wantij passeren
- Droogvallen en ankeren
- Voorbeeldroutes West- en Oostwad
