Reisverhalen

Column Anna: Teken des tijds

08:17

“Guten Morgen Fritz!” roept Wietze als we in de bijboot aankomen bij het hemelsblauwe huis van de vriendelijke Duitser. In de verte hoor ik de klok van de kerk acht uur slaan. Fritz roept terug: “ein Bier?” en maakt aanstalten om naar de keuken te lopen. “Nein Danke” roepen we in koor. Wietze legt de bijboot vast en ik loop met de waszak naar binnen. “Ah, die Holländer trinken nur Wasser” bromt de oude man en gaat weer zitten. Als hij mijn waszak ziet, komt hij weer overeind. Even later staat de machine weer een lading bezwete T-shirts schoon te maken en zitten wij even te kletsen bij Fritz. Hij vertelt graag zijn levensverhaal: hoe hij als gevluchte Oost-Duitser bij het Vreemdelingenlegioen gezeten heeft en in Frans-Polynesië terechtkwam. Hier op Mangareva ontmoette hij de vrouw van zijn leven en samen kregen ze zes dochters. Zijn vrouw overleed jong en sindsdien drinkt hij stevig. Zijn dochters wonen om hem heen en zorgen voor hem. Fritz is inmiddels in de zeventig. Een paar decennia geleden is hij met de passerende zeilers in aanraking gekomen. Het één leidde tot het ander en Fritz bouwde een grote loods die een soort clubhuis werd. Grote tafels, een gezamenlijke keuken, gereedschap, douche, toilet en een wasmachine. Bij Fritz kun je je afval kwijt en kun je je waterjerrycans vullen. Overal hangen vlaggen en herinneringen aan een kleurrijk verleden. Het kost niet veel moeite om je voor te stellen dat het hier destijds gegonst heeft van de gezelligheid.

Terwijl Wietze wat zit te kletsen met Fritz kijk ik door de openstaande deur naar buiten. De geankerde jachten draaien wat rond op deze vrijwel windloze dag. Onze Anna Caroline is met haar 44 voetjes een kleintje in het veld. Onze low-tech aanpak maakt ons leven makkelijk, maar als ik zie wat er zoal op die andere boten staat, zijn wij een soort T-rex in het cruiserswereldje. De meeste jachten die hier liggen, zijn al jaren aan het rondvaren in Frans-Polynesië. Wasmachines, vriezers en watermakers zijn de norm. Dat maakt dat de afhankelijkheid van faciliteiten op de wal kleiner wordt. En dus dat de Fritzen van deze wereld steeds minder belangrijk worden. Toen we onderzoek deden naar zeilersbudgetten (artikel ‘Krabben en Brassen’ Zeilen 1-2016) merkten we ook al dat het gedrag van wereldzeilers verandert. Boten worden groter en luxer, budgetten worden hoger. Echt super-lowbudget rondvaren is bijna niet meer te doen. De solidariteit onderling verandert daardoor. En de eisen die aan bestemmingen gesteld worden, veranderen ook.

Hier op Mangareva zien we dat heel sterk, zeker omdat hier een groep ‘vaste gasten’ rondvaart. De spreekwoordelijke Polynesische gastvrijheid en gulheid die wij hier verwachtten te vinden, is er nauwelijks meer. Als we wat rondvragen, blijkt dat er door sommige zeilers misbruik is gemaakt. Het fruit en de groenten puilen hier uit de tuinen en in de wegbermen. Maar elke boom en elke struik hier is van iemand. Je mag het fruit meestal gewoon pakken. Mits je het eerst netjes vraagt. Als gehele groep worden we daarom nu wat afhoudend bekeken. Individuele contacten kunnen echter ineens opbloeien en heel gezellig worden. Maar over het algemeen krijg je het gevoel dat de Mangarevianen ons graag op een afstandje houden. Met één uitzondering: de omaatjes zijn weg van Wietze. Dat zal wel komen omdat we elke zondag naar de kerk gaan; Wietze in het traditionele wit gekleed.

Hoe gaat zich dat ontwikkelen? De parelkwekerijen brengen welvaart, dus economisch gezien hebben ze het zeilerswereldje helemaal niet nodig. Sterker nog, op twee eilanden van de Gambier-archipel worden zeilers nu al geweerd. Tijd om eens ons licht op te steken bij de Tavana (burgemeester). We maken een afspraak op het gemeentehuis en een paar dagen later zitten we aan tafel bij Vai Gooding. Hij is uitgesproken positief over de bezoekende jachten en de bestedingen die ze doen in Rikitea, de hoofdstad van de archipel. Hier woont het merendeel van de 1.500 inwoners. Gambier wordt steeds populairder: van een handvol jachten zo’n twintig jaar geleden naar 90 jachten per jaar nu. Sommigen daarvan blijven het hele orkaanseizoen. Kinderen gaan hier naar de openbare school. “Gratis!” benadrukt Gooding. Hij benadrukt nogmaals dat de jachten welkom zijn. “Maar er zijn zorgen over schade aan het koraal door het vele ankeren” legt hij uit. Al snel zijn we verdiept in het ecologische project Resccue, dat op een viertal locaties in Frans-Polynesië uitgevoerd wordt. Het komt er op neer dat er meerboeien neergelegd gaan worden op een aantal locaties in de Gambier archipel. Bij Rikitea komen er zo’n 20 te liggen. Ankeren wordt verboden. Je moet betalen voor het gebruik van de boeien. “Er moeten aanvullende faciliteiten op de wal komen” vult hij aan. Daar hopen ze een lokale ondernemer voor te vinden. “Eigenlijk wil ik een kleine jachthaven voor twintig jachten hier” zegt hij met een brede glimlach. “Maar dat ziet de bevolking niet zitten”. Nadat we nog een mooie foto voor het gemeentehuis gemaakt hebben, bedanken we hem en lopen naar de boulangerie om een stokbroodje te scoren.

Terug aan boord genieten we van de verse knapperigheid en peinzen over het tempo waarin dingen aan het veranderen zijn. Het lege clubhuis van Fritz en de glinsterende ogen van de burgemeester als hij het over de jachthaven heeft. De korte golf-antenne die nog boven het postkantoor uitsteekt en de kinderen die hier op straat op hun mobieltjes lopen te internetten. Steeds grotere groepen wereldzeilers die op bestemmingen als deze een steeds grotere druk leggen. Met hun bestedingen en met hun gedrag. Dat kan positief uitpakken, maar er schuilt ook gevaar in. “Je houdt het niet tegen” zegt Wietze “ook zo’n paradijselijk eiland als dit gaat mee in de maalstroom van de tijd”. Ik neem een slok van een koel glas citroenwater en zeg: “in ieder geval fijn dat we nog een deel van het authentieke hier mee kunnen maken”. “Als je niet uitkijkt ga je je nog oud voelen” zegt Wietze met een grijns. Ik geef hem een kus. “Jij oud? Dat wil ik meemaken”.

Rikitea, Mangareva, Gambier archipel, april 2016

Lees hier meer columns van Wietze van der Laan en Janneke Kuysters

Tags: , Last modified: 17 maart 2021
Sluiten