Reisverhalen

Column Anna: recht zo die gaat

07:32

Column Anna

“Stuurboord vijf” roept Susy met luide stem. Een verdieping lager gaat de kolderstok naar z’n nieuwe positie en wordt door een luik teruggeroepen: “stuurboord vijf”. “Zo, dat gaat lekker” zegt de schipper van de Duijfken. Haar ogen maken een rondje langs de zeilen, het dek en de horizon. Tevreden knikt ze en kijkt me aan met zo’n blik van ‘waar hadden we het ook alweer over?’ Mijn ogen hebben hetzelfde rondje gemaakt, puur uit gewoonte. Maar ik zie waarschijnlijk andere dingen dan zij ziet. Op het voordek staat Wietze met een stralend gezicht en een fototoestel dat bijna op tilt slaat van de foto’s die hij staat te maken. Ik zie een grote groep enthousiaste vrijwilligers die genieten van dit heerlijke vaartochtje. De zorg en toewijding waarmee ze met het scheepje bezig zijn is hartverwarmend. De gasten die vandaag mee mogen varen zitten ‘in de kuil’, het lage middendek. In de frisse zeebries is het heerlijk toeven. Glaasje fris erbij of een Duijfken-biertje. Er zijn slechtere zondagmiddagen denkbaar. De geur van de lapzalf die gebruikt wordt om touwwerk en hout te conserveren, brengt me in één klap terug naar de tijd dat ik op de Bataviawerf werkte.

Column Anna

Schipper Susy met achter haar het luik waar de roerganger staat

Fremantle Dokter

Susies naamplaatje laat niet te raden wat haar achtergrond is: van der Mark is haar achternaam. Ze spreekt Nederlands op een wat zoekende manier, met zachte stem. Een heel ander geluid dan haar Engelse schippersstem. “Rechtdoor” roept ze en weer klinkt de herhaling van de stuurvrouw benedendeks. Wat een raar systeem was dat vroeger: de roerganger onderdeks met bijna geen referentie naar wat er in de omgeving gebeurt. Hij stond wel lekker droog. Ondanks dat kan ik me voorstellen dat ze uiteindelijk het stuurwiel uitgevonden hebben. “Voor dit soort vaartochten gaan we op zoek naar de Fremantle Dokter” lacht Susy. “Een kenmerk van de kustgebieden in heel Australië is de zeewind die ’s middags opsteekt. Zeker in de zomer is dat al gauw meer dan twintig knopen. Nu in de herfst is het allemaal wat prettiger. Perth ligt wat verder van de kust af dan havenstad Fremantle. Het kan ’s zomers in Perth bloedheet worden; in combinatie met het zoete water van de rivier krijg je daardoor ongedierte, muggen en ongezonde toestanden. De eerste Europeanen die hier kwamen wonen verwelkomden dus de middagwind van zee met open armen. De Fremantle Dokter wordt die wind dus genoemd. Die hield iedereen gezond”. Ik knik. Ze gaat verder: “Met de Duijfken varen we op de motor de rivier af richting de kust. Dan draaien we om, laten de zeilen vallen en zeilen terug. Ik vind dat een heerlijk moment als alles stil wordt en je alleen de wind in de verstaging hoort”. “Plus de enthousiaste kreten van je passagiers” vul ik aan met een glimlach. “Natuurlijk!” lacht ze terug.

Rijke historie

Column Anna

Duijfken is maar 20 meter lang

Dit is typisch weer zo’n dag dat ik maar niet kan geloven hoeveel geluk we hebben. Wat een buitenkans om mee te kunnen varen met zo’n historisch schip. Het is schitterend weer en met de flinke zeewind stuiven we met bijna zes knopen over de Swan rivier. En dat met maar twee zeiltjes. Moet je nagaan hoeveel vaart ze zou kunnen maken met alle zeilen erbij. Toch hoeft het van mij niet sneller; zo varen mag van mij de hele middag duren. Ik ga naar het tussendek en tref daar Elly aan, die allerlei regelwerk voor de stichting doet. Een groot deel van de vrijwilligers of medewerkers heeft een Nederlandse achtergrond. “Gaaf hè?” zegt Elly enthousiast. “Ik vind het verhaal van Duijfken zo bijzonder” gaat ze verder. We gaan even zitten op wat kisten en praten over de eerste Duijfken. Gebouwd in 1595 in Nederland; het was een ondiep stekende pinas, oftewel een verkenningsjacht. In 1596 begon het dappere scheepje met 20 bemanningsleden en ongeveer 75 kubieke meter vracht aan de tocht naar de specerijeneilanden. Het was een lange reis; eenmaal op de bestemming werd de Duijfken ingezet voor het verkennen van onbekende kusten. In 1606 werd ze op pad gestuurd om de kust van ‘Nova Guinea’ in kaart te brengen. Kapitein Willem Janszoon voer een maandenlange verkenningstocht. We weten nu dat hij Papua Nieuw Guinea in kaart bracht en overstak naar Australië. Daar kwamen ze in contact met de Aboriginals, wat voor beide partijen een heel vreemde ervaring geweest moet zijn. Bij Kaap Keerweer op het York schiereiland draaide Janszoon de steven weer naar het noorden. Op de heen- en terugreis had hij niet in de gaten dat de twee landen niet aan elkaar vast zaten. We weten nu dat de Torres Straat er tussen zit. Dus de Duijfken is het eerste Europese schip geweest dat een stukje Australië in kaart gebracht heeft. Op de terugweg naar Nederland is de Duijfken in 1617 aan een roemloos einde gekomen in een storm bij Madagascar. “Is het je opgevallen dat we Duyfken schrijven?” zegt Elly. Ik knik. “Dat komt omdat in het Engels de ‘ij’ niet voorkomt en mensen er hier niet uitkomen hoe je het uit moet spreken”.

Misser rechtzetten

Column Anna

Op het keerpunt kunnen de zeilen naar beneden

In Australië denkt het merendeel van de mensen dat Captain Cook Australië ontdekt heeft; de rol van de Nederlandse zeevaarders die meer dan een eeuw eerder al in Australië waren is tamelijk onbekend. Een groepje enthousiastelingen in Fremantle bedacht daarom in 1993 dat er een replica van de Duijfken moest komen om Australiërs te leren hoe het écht zit. Met heel veel moeite kwam het geld bij elkaar en in 1999 was het zover: de nieuwe Duijfken werd te water gelaten. Inmiddels hebben tienduizenden schoolkinderen een les aan boord gehad en zijn honderden mensen gaan varen zoals wij vanmiddag doen.

Het scheepje is zo’n 25 meter lang en erg hoog: in wat zeegang moet het een tuitelige ervaring zijn. Maar dat weerhield de stichting er niet van om op pad te gaan: Duijfken is al anderhalf keer rond Australië gevaren, naar de historische plekken in Indonesië en in 2002 is ze helemaal om Zuid-Afrika heen naar Nederland gekomen. “Wat een prestatie” zeg ik bewonderend. “Ja, ik wou dat ik daar bij geweest was” zegt Elly met een zucht.

Als ik weer het dek op stap, knipper ik met m’n ogen in het felle zonlicht. Bootsman Andrew en vrijwilligster Mirjam organiseren de meevarende gasten in twee lange rijen om het zeil weer op te doeken. Ik ga weer naast Susy op het hoge achterdek staan. “Rechtdoor” hoor ik nog net de herhaling van het tussendek komen. We kletsen wat over onze reis en het varen met een scherp jacht in vergelijking met de Duijfken. Wietze komt met een brede grijns aangelopen; hij ziet er woest uit met een veeg lapzalf op z’n gezicht. Ik weet zeker dat hij óveral aan boord geweest is. Susy grijnst en zegt: “Zullen we van schip ruilen?” We lachen terug: “nee hoor!”

Fremantle, Australië, mei 2019

 

Bekijk HIER de vorige columns

Tags: , Last modified: 17 maart 2021
Sluiten