Sailors for Sustainability: Vogelvrij

Er is veel wat bijzonder is aan Nieuw-Zeeland. Neem de ontstaansgeschiedenis: zo’n 80 miljoen jaar geleden raakte de eilandengroep los van het oercontinent Gondwana – 15 miljoen jaar vóór de komeetinslag waardoor de dinosauriërs en talloze andere diersoorten uitstierven. Geïsoleerd kon zich op Nieuw-Zeeland een geheel eigen ecosysteem vormen. Nieuwe planten- en bomensoorten verspreidden zich over de eilanden. Wat uniek was in de wereld: er waren hier geen zoogdieren! Des te meer ruimte was er voor vogels en insecten. In plaats van beren, wolven en vossen werden adelaars en insecten dé landroofdieren. Pas zo’n duizend jaar geleden maakten de eerste mensen de oversteek en vestigden ze zich in dit ongerepte land. De bevolking groeide en bereikte bijna alle eilanden. Maar ook al zat respect voor de natuur goed verankerd in de cultuur: niet alles liep vreedzaam. De nieuwkomers vochten onderling, brachten uitheemse soorten mee en doodden alle moa’s – grote struisvogelachtigen.

Honderden jaren later vonden Europese ontdekkingsreizigers de eilanden. Aangetrokken door winstgevende producten als hout, walvisolie en vlas groeide het aantal buitenlanders gestaag. De oorspronkelijke bewoners raakten verdrukt en hun land werd aan immigranten verkocht. Al snel was vrijwel al het bos gekapt of verbrand om plaats te maken voor weilanden en vee. Zonder oerbos werd het bestand van de inheemse vogels gedecimeerd. Ze waren tegen wil en dank vogelvrij verklaard. Geïntroduceerde plaagdieren als ratten, hermelijnen, en possums deden de rest. Dit is de treurige ecologische geschiedenis van Nieuw-Zeeland in een notendop. Noem het de keerzijde van de toename van menselijke welvaart.

Krachtige tegenbeweging

Toch is er ook goed nieuws. Hier en daar zijn stukken oorspronkelijke natuur bewaard gebleven of hersteld. Het Department of Conservation (DOC) beheert verschillende nationale parken door het hele land. Samen met alle andere vormen van natuurbeheer is zo’n 32% van Nieuw-Zeeland in meer of mindere mate beschermd. Ook de Māori beschermen stukken natuur: ze zien het land als een soort voorouder, zoals we eerder beschreven. Dat brengt ook de vogels terug. In het ongerepte Te Urewera zien we daardoor inheemse vogelsoorten als de piwakawaka, tui en kereru. We vangen een glimp op van hoe overweldigend groen en wild het hele land ooit moet zijn geweest.

DOC maakt werk van rewilding

Kwetsbaar ecosysteem

Biodiversiteit mag dan een wat abstract begrip zijn, maar het is van levensbelang. Uit onderzoek blijkt keer op keer dat een grote verscheidenheid aan soorten enorm belangrijk is voor de balans binnen een ecosysteem. Alle soorten hebben namelijk onderlinge relaties met elkaar. Zo bemesten zeevogels het land met hun poep, die onmisbare voedingsstoffen bevat voor planten en bomen. De kereru en de tui eten bessen en verspreiden zo de zaden van inheemse bomen en planten. Andere vogels eten vooral insecten en houden zo de populatie in toom. In complexe ecosystemen hangt alles met elkaar samen. Verdwijnende soorten kun je vergelijken met popnagels uit de vleugel van een vliegtuig: eerst merk je er weinig van, totdat bij de zoveelste gebroken nagel plotseling de vleugel afscheurt. Dan stort alles in elkaar. Daarom is het cruciaal om de biodiversiteit te vergroten, maar hoe doe je dat eigenlijk?

Hoog hek eromheen

Het fruit geniet vanwege zijn exportsucces meer bekendheid, maar het zijn toch echt de gelijknamige vogels naar wie de inwoners van Nieuw-Zeeland zijn vernoemd: kiwi’s. Omdat ze niet kunnen vliegen, zijn ze extra kwetsbaar voor plaagdieren die hun eieren en jongen opeten. Daardoor zijn ze in het wild helaas erg zeldzaam geworden. We zien ze wel in Zealandia, een ecosanctuary vlak buiten de hoofdstad Wellington. Ook spotten we de saddleback, de kaka en de takahe. Een hoog hek houdt de plaagdieren buiten, zodat zeldzaam geworden inheemse vogels hier in een veilige omgeving leven.

Kiwi scharrelt onverstoorbaar tussen de bladeren

Eilandoase

Op het eiland Moturua in de Bay of Islands is geen hek nodig om plaagdieren weg te houden. Het water is een onneembare barrière. We zien hier veel bijzondere vogels die eerder waren verdwenen, maar nu weer zijn uitgezet als onderdeel van het Project Island Song. Dit is een samenwerking tussen de lokale gemeenschap en het DOC. Hier en daar is het Afrikaans gras nog zichtbaar vanwege de schapenteelt van vroeger, maar de inheemse begroeiing wint snel terrein. Vanwege de succesvolle rewilding is dit eiland een oase geworden voor inheemse vogels.

Voor anker bij Moturua in de Bay of Islands

Plaagdieren te lijf

Maar wat te doen als je de biodiversiteit wilt helpen, zonder hoog hek én op het vasteland? In Raglan, een surfhotspot op het Noordereiland, worden we hartelijk ontvangen door Kristel van Houte. Ze is een van de initiatiefnemers van het Karioi-project. Ze legt uit dat hun werk is gericht op de berg Karioi en de omliggende kustlijn, wetlands en stranden. “Slechts 200 jaar geleden vulden zeevogels onze kustbossen en elk jaar trokken duizenden van hen naar onze kustlijn om hun kuikens groot te brengen. Het is geen toeval dat Nieuw-Zeeland bekend werd als wereldwijde Seabird Capital. Door geïntroduceerde plaagdieren zoals ratten en hermelijnen, die eieren en kuikens eten, stierf de populatie bijna volledig uit. Sinds we begonnen zijn met uitgebreide programma’s voor de bestrijding van plaagdieren, zien we nu kleine blauwe pinguïns over het strand waggelen en broedt de kwetsbare oi weer in holen langs de kust.” We vragen of ratten en hermelijnen met vallen doden eigenlijk wel oké is. “Natuurlijk is het een dilemma”, antwoordt Kristel. “We houden van dieren en doden ze liever niet. Maar het probleem is dat deze dieren niet in Nieuw-Zeeland thuishoren. Ze hebben hier vrijwel geen natuurlijke vijanden, vermenigvuldigen zich razendsnel en richten dan ongelooflijke schade toe aan onze lokale ecosystemen.” Het doel heiligt dus de middelen.

Met het Karioi team

Plaagdiervrij voor 2050

Ecosystemen herstellen zich als we de biodiversiteit weten te vergroten. Daarmee helpen we niet alleen planten en dieren. Uiteindelijk vergroten we zo ook de overlevingskansen van de mens. Ook wij zijn namelijk afhankelijk van een productieve, gezonde natuur. Denk bijvoorbeeld aan onze zuurstofvoorziening, watercyclus, voedselproductie, klimaatregulering en ons geestelijk welzijn. De Nieuw-Zeelandse overheid neemt ecosysteemherstel serieus en heeft als nationale doelstelling om in 2050 plaagdiervrij te zijn. Om dit te bereiken zijn middelen vrijgemaakt voor DOC om samen met lokale organisaties het hele land plaagdiervrij te maken. We hopen van harte dat dit de Kiwi’s gaat lukken, zodat de inheemse vogels weer écht vrij zijn.  

Project Island Song

Meer informatie? Kijk hier voor duurzame oplossingen en de zeilavonturen van Sailors for Sustainability.

Meer vertrekkersverhalen? Lees alles van Column Anna,  Black Moon en bekijk de vlog van Yndeleau.