Een metro-overzicht voor waterwegen

Grafisch ontwerper Maarten van der Velde maakte een kaart van de Nederlandse waterwegen. Niet een kaart waarmee genavigeerd kan worden, maar eentje die overzicht geeft van het complexe stelsel van rivieren en kanalen dat Nederland rijk is. Zijn inspiratie waren de overzichtskaarten van de ‘London Underground’ en het spoorwegennet van de Nederlandse Spoorwegen.

Verwarrend landje
‘In welk ander land heten rivieren kanalen en kanalen rivieren? En waar anders ter wereld verandert een stroom vier of vijf keer van naam alvorens in zee uit te monden?’, schrijft hij op zijn website. Van der Velde geeft aan dat er met normale kaarten prima genavigeerd kan worden, maar niet snel een overzichtelijk beeld te maken is van hoe het netwerk van rivieren en kanalen aaneen geschakeld is. ‘Verwarrend landje, ons Nederland’, schrijft hij.

Overzicht door vervorming
Om de kaart overzichtelijk en simpel te houden moest van der Velde veel compromissen maken in de afbeelding van hoofdvaarwegen, kleinere vaarwegen en meren. De rivieren volgen daarom niet getrouw hun natuurlijke loop, maar zijn opzettelijk wat rechter getrokken en houden zich aan lijnen van 45 graden in alle richtingen. Ook de steden langs de waterwegen zijn verschoven om de kaart in zijn geheel duidelijker te maken. Onbelangrijke stroompjes zijn weggelaten en hier en daar is de geografische werkelijkheid wat aangepast voor hetzelfde doel. ‘In ‘mijn’ kaart is vooral Zuid-Holland groter weergeven dan de andere delen van het land, omdat het daar pas echt een wirwar van rivieren en kanalen wordt die om de 20 km van naam veranderen.’, schrijft van der Velde in correspondentie met Zeilen. Tevens heeft de ontwerper sommige kleine rivieren opgenomen, omdat ze hun naam hebben geleend aan een stad of streek (bijvoorbeeld de Amstel, de Gouwe en de Vecht).

‘Zelf houd ik ook erg van zeilen, daar komt ongetwijfeld een deel van de inspiratie van de waterkaart vandaan.’

Kennis en reisvoorbereiding
‘De kaart is bedoeld om makkelijker te onthouden welke rivier wáár loopt en welke naam deze heeft. Bovendien is het bedoeld als illustratie van het feit dat ons waterwegenstelsel op te vatten is als een netwerk van knooppunten — vandaar de naam ‘netwerkkaart’.’, aldus van der Velde.  Ondanks dat booteigenaren met staande mast geen praktisch nut zullen ondervinden aan de kaart denken wij dat de kaart wel degelijk nuttig in de navigatie kan zijn. De beginfase van reisvoorbereidingen zou enorm veel makkelijker zijn.  Alleen al toegevoegde informatie over diepte-breedte, doorvaarthoogtes en globale afstanden tussen kruispunten zou de zeiler – met strijkbare mast- van pas komen. ‘Nu ik er over denk, zou een soortgelijke kaart leuk zijn om te maken voor de Friesche meren, die op deze kaart helaas het veld hebben moeten ruimen. Diepte-informatie en afstand-informatie is misschien een leuke aanvulling voor een digitale versie van beide kaarten!’, aldus van der Velde in correspondentie met Zeilen.

De kaart is te downloaden via http://www.ideogram.nl/content/waterwerk

© M. H. van der Velde, infographic design. www.ideogram.nl. Alle rechten voorbehouden, nadruk verboden