Actueel, Reisverhalen

Weblog Sailors for Sustainability: In het kielzog van Abel Tasman

Niemand zal zijn kielzog ooit vergeten.

08:00

Sailors for Sustainability
Zeilend langs de Moordenaersbaai

“Daar is Cape Maria van Diemen!”, wijst Floris terwijl hij Lucipara 2 op ruime afstand van de verradelijke ondieptes houdt. Omdat nog veel grenzen om ons heen dicht zijn, hebben we besloten rond Nieuw-Zeeland te varen. Op de eerste etappe zeilen we boven het Noordereiland langs en stuiten daarbij op deze wel heel Nederlandse naam. Kort na de noordwestelijke kaap, Cape Reinga, komt al snel ‘s lands westelijkste kaap in zicht. Ontdekkingsreiziger Abel Tasman vernoemde ‘m naar de vrouw van zijn opdrachtgever: de gouverneur-generaal van Nederlands-Indië, nu Indonesië. Het fascineert ons dat we zo ver van huis sporen van onze vaderlandse geschiedenis aantreffen. Vinden we er nog meer in deze wateren?

Sailors for Sustainability

Wind en zon in de luwte van het Noordereiland op de Tasman Zee

Wind en water

Lang hoeven we niet te wachten. Zodra we Cape Maria van Diemen hebben gerond, maakt de Grote Oceaan plaats voor de Tasmanzee. We verleggen de koers zuidwaarts en varen nu in het kielzog van de ontdekkingsreiziger, al is het 379 jaar later en in tegengestelde richting. Terwijl zijn expeditie hier last had van stormen en een tekort aan drinkwater, voelen wij ons enorme mazzelaars. Dankzij de gribfiles konden we wachten op een hogedrukgebied, dat een perfect oostenwindje aanvoert. Onder de hogerwal van het Noordereiland is het dus ontspannen zeilen. Daarbij zorgt het mooie weer voor zo veel zonne-energie dat onze accu’s vol raken. Dankbaar zetten we de watermaker aan om wat extra drinkwater in de tank te krijgen en die gratis energie toch nuttig te kunnen gebruiken. Het contrast met ‘toen’ kan haast niet groter zijn.

Zuidland

Al eeuwenlang bestond er in Europa de gedachte dat er – als tegenhanger van de landen op het noordelijk halfrond – een groot onbekend land in het zuiden moest bestaan. In 1642 besloot de Vereenigde Oost-Indische Compagnie dat dit maar eens ontdekt moest worden, om zo hun handelsgebied uit te breiden. Anthony van Diemen stuurde Abel Janszoon Tasman eropuit om het ‘Zuidland’ te ontdekken, en te onderzoeken of hiermee een lucratieve handel kon worden gedreven. Tasman kreeg twee kleine schepen voor de expeditie: zijn vlaggenschip Heemskerck en het bewapende transportschip Zeehaen. Ze vertrokken vanuit de VOC-basis in Batavia, het huidige Jakarta.

‘Moordenaersbaai’

Nadat Tasman een deel van Australië en het huidige Tasmanië op de Nederlandse kaart zette, dwong een harde westenwind hem oostwaarts. Daardoor stuitte hij op de ruige westkust van het Zuidereiland. Op 13 december 1642 schreef hij in zijn logboek dat de bemanning ‘een groot hooch verheven landt’ in zicht kreeg. Als eerste Europeanen zagen zij Nieuw-Zeeland. Tasman wilde aan land, maar de ruwe kust dreef hem verder naar het noorden. Hij ondernam een tweede poging aan de noordkust van het Zuidereiland, maar weer lukte het niet om het land zelf te verkennen. Vijandige Māori’s vielen met hun kano’s de Nederlanders aan en vermoordden vier van de matrozen met knuppels en peddels.

Sailors for Sustainability

De eerste ontmoeting tussen de Nederlanders en de Maori zoals afgebeeld in het Dutch Museum in Foxton


Er is ook een andere lezing van de eerste kennismaking tussen beide werelden. De lokale Māori (Ngāti Tūmatakōkiri) zouden verbijsterd zijn geweest toen ze de Nederlandse schepen zagen. In twee waka’s – kano’s – peddelden ze naar de indringers. Ze begroetten hen met rituele bezweringen en bliezen op de pūtātara, een schelptrompet. In de overtuiging dat ze de gevreesde patupaiarehe waren, mythologische figuren met een lichte huid, probeerden ze hen af te schrikken. Als reactie bliezen de Nederlanders op hun eigen trompetten, gevuld met kruit en kogels. Voor de Māori moet dit als een uitdaging hebben geklonken.

De volgende ochtend peddelden ze met elf waka’s naar de Nederlandse schepen. Vier Nederlandse matrozen kwamen om het leven nadat hun bootje door een waka werd geramd. Tasman liet de hoop op vriendschappelijke betrekkingen varen en besloot te vertrekken. Een man in een grote waka hield een witte vlag vast, mogelijk een vredesteken. Toen ze dichterbij kwamen, schoten Tasmans mannen hem dood.

Hoe het ook precies is gegaan, zeker is dat Tasman zijn ankerplaats ‘Moordenaersbaai’ noemde.

Een dikke eeuw later

Op onze derde dag vanaf Cape Maria van Diemen zeilen we vlak langs Golden Bay, zoals de Moordenaersbaai tegenwoordig heet. Ook hier beseffen we hoe compleet anders onze ervaring is dan die van Tasman. Ons anker valt in het zand van een pittoreske baai met knalblauw water in een regio genaamd, jawel, Tasman. Als we later op de populaire wandelpaden van het gelijknamige nationale park onze benen strekken, zijn de locals uiterst vriendelijk. Ze zijn hooguit verbaasd dat we deze great walk zonder zware rugzakken lopen.

Sailors for Sustainability

Voor anker in een pittoreske baai van het Abel Tasman National Park

We lezen dat Tasman definitief vaststelde dat er met de Māori geen handel viel te drijven. Hij zeilde verder langs de westkust van het Noordereiland, maar de ruwe zee verhinderde hem ook daar om aan land te gaan. Een jaar later keerde hij terug in Nederland met het bericht dat de ontdekte kusten niet voor ‘exploitatie’ geschikt waren. Wel kreeg het land een naam: Staetenlandt. Later wijzigde een cartograaf dit in Nieuw-Zeeland, ter ere van de provincie die zo veel beroemde zeehelden had voortgebracht. Deze naam is tot op de dag van vandaag blijven hangen, naast de versie die de Māori het land al eeuwen vóór Tasman gaven: Aotearoa – land van de lange, witte wolk.

Het zou meer dan 120 jaar duren voordat Māori en Europeanen elkaar opnieuw ontmoetten, met de komst van James Cook in 1769. Die hield het niet bij een kort bezoek. Hij verkende het hele land, met ingrijpendere gevolgen voor het verdere verloop van de geschiedenis van Nieuw-Zeeland.

Verankerd

Tasman waarschuwde de VOC destijds voor de vijandige Māori en de onherbergzame kusten van Nieuw-Zeeland. Ook bij ons komt een onheilspellend bericht binnen: “Abel, gale warning, easterly, 35 knots”, waarschuwt de Nieuw-Zeelandse weerdienst via de marifoonspeaker. Dat is óns weerdistrict! We zoeken een beter beschutte ankerplaats en lopen nog een stuk van de prachtige Tasman track voordat de harde wind ons op de boot houdt.

Sailors for Sustainability

Vanaf de ankerplaats wandelen we door het Abel Tasman National Park

Een eiland ten zuiden van Australië, een zee tussen Australië en Nieuw-Zeeland, een nationaal park, een regio én een eigen weerdistrict. De naam Tasman is hier zo stevig verankerd, dat niemand zijn kielzog ooit zal vergeten.

Meer informatie? Kijk hier voor duurzame oplossingen en de zeilavonturen van Sailors for Sustainability.

Meer vertrekkersverhalen? Lees alles van Column Anna,  Black Moon en bekijk de vlog van Yndeleau.

Tags: Last modified: 26 april 2022
Sluiten