Piraten zijn niet alleen fictieve figuren uit een ver verleden of een meeslepende film; tot op de dag van vandaag is piraterij een probleem waar scheepvaart wereldwijd in meer of mindere mate mee kampt. Twee weken geleden kaapten piraten in de Golf van Guinee nog een Deense tanker. De bemanning kon ternauwernood een noodsignaal uitzenden en trok zich daarna terug in de citadel, een beveiligde ruimte op het schip waar piraten niet in konden, zo schrijft de Volkskrant. Vervolgens verdween het schip op 260 kilometer van Congo-Brazzaville van de radar. Na een week werd het 135 meter lange schip teruggevonden, maar zes bemanningsleden zijn nog vermist: waarschijnlijk als gijzelaars meegenomen om losgeld te kunnen eisen. Wij vroegen ons af: hoe groot is het gevaar van piraten voor zeilers tegenwoordig eigenlijk?
Onveiligste wateren ter wereld nog steeds rondom Afrika
De Golf van Guinee is tegenwoordig de onveiligste vaarroute ter wereld. In 2020 vonden 130 van de in totaal 135 wereldwijde gijzelingen plaats langs de meer dan vijfduizend kilometer lange kustlijn van Senegal tot Gabon, meldt de Volkskrant. Vijftien jaar geleden was de Golf van Aden bij Somalië nog de gevaarlijkste plek op zee met de meeste piraterij-incidenten. Wie een ronding van Kaap de Goede Hoop wilde vermijden, bedacht zich wel tien keer voordat hij dat via het Suezkanaal, de Rode Zee en tenslotte de Golf van Aden besloot te doen. Operatie Atalanta, een EU-missie die ook steun had van de Navo, maakte echter succesvol bijna een einde aan de piraterij in dat gebied. Bijna, maar niet helemaal.
Harde cijfers en definities ontbreken
Een gebrek aan een compleet overzicht van incidenten bemoeilijkt het schetsen van een realistisch beeld van het gevaar van piraten voor zeilers en hun boten. Zo baseert enerzijds wereldwijd onderzoek van het International Maritime Bureau (IMB) zich alleen op officiële aangiftes van grote koopvaardijschepen, waarvan een overzicht te vinden is op hun live piraterij-kaarten. Anderzijds vind je op Noonsite, waar zeilers direct zelf melding kunnen maken van een piraterij-incident, ook berichten van gestolen dinghy’s die jachteigenaren als piraterij bestempelen. Veel gevallen zullen echter in het geheel niet gemeld worden, waardoor het aantal incidenten in werkelijkheid weer hoger ligt. Hoeveel risico je in bepaalde gebieden echt loopt, is dus lastig in harde cijfers uit te drukken.
Risicogebieden voor zeilers
Maar risicogebieden zijn er zeker. Hoewel het aantal aanvallen in de Golf van Aden en omringende wateren de afgelopen jaren flink is afgenomen, blijft het “risico op piraterij met het verlies van levens en eigendommen tot gevolg” daar namelijk hoog, zo waarschuwt Noonsite in een artikel. De waarschuwing staat in de richtlijnen van World Sailing en RYA en geldt tot wel 750 mijl uit de kust.
De Golf van Guinee zal waarschijnlijk niet bij veel zeilers op de planning staan, maar andere piraten-hotspots wellicht wel. Meldingen door zeilers van criminaliteit beperken zich verder namelijk tot afgelegen ankerplekken in het Caribisch gebied en dan met name voor de kust van Panama en Venezuela. Ook bij de Filipijnen en Papoea-Nieuw-Guinea worden incidenten gemeld.
Caribisch gebied
Het Caribbean Safety and Security Net meldt voor 2021 een totaal van 102 incidenten van criminaliteit tegen jachten in het Caribisch gebied. Het overgrote deel van de meldingen betreft diefstal van een buitenboordmotor of bijboot, van de gemelde voorvallen waren er zeven gewelddadig en daadwerkelijk piraterij te noemen. Het gaat om twee gewelddadige pogingen tot overval; één bij Guadeloupe en één bij Mexico. Verder was er een melding van piraterij bij Venezuela en vier incidenten van verdachte activiteit op zee, waarvan drie meldingen voor de kust van Nicaragua en één bij Honduras. Een jaarlijks overzicht is te vinden op interactieve kaarten van de organisatie, waar ze per incident de locatie en details geven.
Venezuela
Vanuit het Ministerie van Buitenlandse Zaken geldt deels een rood (“wat uw situatie ook is: ga er niet naartoe”) en deels oranje (“alleen noodzakelijke reizen”) reisadvies voor Venezuela, onder andere vanwege de toenemende piraterij in het gebied. “Zeiljachten die voor de kust voor anker liggen kunnen het doelwit van (dodelijke) overvallen zijn,” meldt het ministerie. Venezuela was een van de rijkste landen in Zuid-Amerika, maar is economisch helemaal ingestort en dat drijft mensen tot wanhoop. Voor alle andere landen in het Caribisch gebied wijst het ministerie niet specifiek op het gevaar van piraterij, maar wel geldt voor bijvoorbeeld Panama een overwegend geel reisadvies (“let op, er zijn risico’s”) vanwege verhoogde criminaliteit in het algemeen.
Filipijnen en Papoea-Nieuw-Guinea
Voor de Filipijnen geeft het ministerie wel een duidelijk negatief reisadvies vanwege piraterij. Het reisadvies voor het westelijk deel van het eiland Mindanao en de Suluzee tussen de eilanden Palawan, Mindanao en Maleisië is rood. Er zijn namelijk terroristische groeperingen actief en er is een hoog risico op ontvoering en executie van buitenlanders. “Vaar en zwem niet in de territoriale wateren van de Suluzee (…) komt piraterij voor en vinden ontvoeringen plaats,” aldus het advies. Verschillende vertrekkers maakten de afgelopen jaren ook melding van piraterij op Noonsite. Noonsite waarschuwt verder specifiek voor varen in de wateren rond Papoea-Nieuw-Guinea. De afgelopen jaren rapporteerden meerdere vertrekkers verschillende gewapende en gewelddadige aanvallen. “Onthoud dat je een verdacht rijk persoon bent in een enorm arme omgeving,” aldus de vertrekkerssite.
Hoewel het daadwerkelijke risico voor zeilers lastig in te schatten is, vormt piraterij anno 2023 dus zeker geen verwaarloosbaar gevaar op zee. Oriënteer je bij het plannen van je reis rond de wereld op de gebieden waarin piraten actief zijn en kies je route bewust. Laat je echter ook weer niet te bang maken door alle akelige verhalen; blijf realistisch en weeg zelf zorgvuldig de risico’s af.
Omslagfoto: (c) Decima Esquadrilla
Tags: Piraten, piraterij Last modified: 13 april 2023
