De wereld volgens AIS

Digitale apparatuur aan boord wordt steeds krachtiger en krijgt ieder jaar nieuwe functionaliteiten. We zien deze ontwikkeling terug bij AIS-systemen: ieder seizoen verschijnen nieuwe apparaten. Een overzicht van de stand van zaken lees je in Zeilen editie 10/2022.

——

In de jaren 60 voorspelde Intel-oprichter Gordon Moore dat het aantal transistors op chips iedere twee jaar verdubbelt dankzij technologische vooruitgang.
In gewoon Nederlands: digitale apparaten worden steeds kleiner. Hoewel deze ‘wet van Moore’ scheurtjes begint te vertonen, is hij illustratief voor de stormachtige ontwikkeling van AIS-systemen. In 2003 werd het identificatiesysteem voor zeeschepen door het IMO verplicht. De apparaten kostten toen bijna 10.000 euro en hadden het formaat van een combi- magnetron. Tegenwoordig zijn persoonlijke AIS-bakens formaatje keukenaansteker verkrijgbaar voor een paar honderd euro.
Het IMO stelt AIS verplicht voor alle zeegaande schepen die passagiers vervoeren of meer dan 300 ton vracht kunnen vervoeren; de Nederlandse overheid verplicht het voor alle beroepsvaart.
Ook bij de pleziervaart is er veel veranderd. Tegenwoordig zijn er weinig zeegaande recreatievaartuigen te vinden zónder AIS aan boord. Terecht – het levert een grote bijdrage aan de veiligheid op onze drukke vaarwateren.

Hoe zit het ook alweer?

Dat AIS werkt via dezelfde frequenties als de marifoon is voor de meesten bekend. Maar hoe zit het ook alweer precies? AIS staat voor Automatic Identification System en maakt gebruik van de marifoonkanalen 87B en 88B om gegevens zoals de positie en snelheid van het schip met andere vaarweggebruikers te delen. Er zijn belangrijke verschillen tussen systemen voor beroepsvaart (AIS-A) en systemen voor de kleine vaart (AIS-B).

De beroepsvaart maakt gebruik van een hoog zendvermogen (12 W), en kan, afhankelijk van de snelheid van het schip, iedere paar seconden zenden. Tijdens het zenden maken deze systemen gebruik van het zogenaamde SOTDMA-protocol. Een afkorting die zoveel betekent als: iedereen wacht even op zijn beurt.
Wat de AIS-systemen aan boord van deelnemende schepen doen, is bij iedere uitzending een zogenaamd time slot reserveren voor de daaropvolgende uitzending. Dat zorgt ervoor dat de voor AIS bestemde marifoonkanalen niet één grote radiobrij worden, maar dat alle schepen om de beurt hun gegevens delen.

Té beleefd wachten

Traditioneel AIS-B voor de pleziervaart zendt op een laag vermogen (2 W) en doet dat maar twee keer per minuut. Ook AIS-B wacht netjes af totdat er een time slot vrij is om te zenden. Wat deze systemen niet doen, is time slots reserveren om te mogen zenden in de toekomst. Dit zendprotocol heet CSTDMA. In drukke havens zoals Rotterdam en Antwerpen komt het voor dat CSTDMA-zenders zó beleefd op hun beurt wachten, dat ze er helemaal niet aan toe komen om te mogen zenden. Beroepsvaart kan jachten met CSTDMA-zenders in dit soort gevallen makkelijker over het hoofd zien.

Zeilen 10/2022

Ben je benieuwd naar de rest van het verhaal? Hoe zit het met AIS op je marifoon en handheld? En hoe zit het met AIS en Epirb en PLB? Wat zijn AtoN’s? Waar komt de laatste jaren verandering in? En wat moet je weten over het gebruik van fysieke en virtuele boeien? Je leest het allemaal in Zeilen 10/2022. Koop het nummer hier online in de webshop of lees (het artikel in) Zeilen hier digitaal. De editie is ook tot en met woensdag 26 oktober verkrijgbaar in de winkel. En wil je vanaf nu elke maand dit soort verhalen lezen? Word dan hier abonnee.

Tekst: Joris Westerveld