Wat gebeurt er met een verlaten jacht op open zee?

De organisatie van de Atlantic Rally for Cruisers kijkt terug op een bewogen editie van de Atlantische overtocht. Eerst was er het dodelijke ongeval van een Fransman aan boord Agecanonix, waarna de overige bemanning van het jacht geëvacueerd werd. Een week later stapte ook de vijfkoppige bemanning van Charlotte Jane III, een Hanse 588, over op een ander jacht. Zij ondervonden problemen met het sturingssysteem. Daarop stelde een lezer ons de vraag: wat gebeurt er met een jacht nadat het is achtergelaten op open zee? Mag de eerlijke vinder het jacht houden?

Juridische fabel

“Het idee dat de eerlijke vinder het eigendomsrecht heeft op een gevonden boot is een juridische fabel”, vertelt Benoit Goemans, een Belgische advocaat gespecialiseerd in maritiem recht. “Vrij algemeen geldt het recht van de plaats waar het goed zich bevindt. Op volle zee bestaat er geen specifieke rechtbank die haar soevereiniteit kan uitoefenen, maar dat verandert wanneer je binnen territoriale wateren komt. In de meeste rechtstelsels blijft een gevonden goed eigendom van de eigenaar. Iemand die een jacht vindt en vervolgens veilig naar de wal brengt zou wel recht kunnen hebben op een vergoeding voor het bergen.”

Die vergoeding is afhankelijk van de redelijke inspanningen die je als vinder hebt geleverd en de kosten die je hebt gedaan om het jacht in veiligheid te brengen. Benoit Goemans: “De waarde van het jacht kan een rol spelen, maar dat zal meestal maar zo zijn als er voorafgaandelijk daarover een afspraak is gemaakt met de eigenaar. Je moet heel voorzichtig zijn voor je iets aftekent met een berger. Vaak is dat de LOF – Lloyd’s Open Form.”

Vinder Jan

Alleen wanneer de eigenaar niet bekend is kan volgens bepaalde rechtstelsels de boot eigendom worden van de vinder. Dit gebeurt onder bepaalde voorwaarden en omstandigheden. Zo werd vinder Jan de nieuwe eigenaar van de Albin Vega Marjorjar die op 21 september 2019 aanspoelde op het strand van Noordwijk. De vinder mocht het in juridische termen ‘gevonden voorwerp’ houden nadat hij de boot een jaar lang in bewaring had gehouden en de invoerrechten en btw had betaald. Rond het gevonden jacht hangt nog steeds een groot mysterie.

Het gestrande jacht Marjorjar werd eigendom van vinder Jan (c) KNRM

Bergingsactie op de oceaan

De ARC-deelnemende jachten Charlotte Jane III en Agecanonix werden inmiddels allebei geborgen door de verzekeringen en liggen veilig in een haven. Of de verzekering overgaat tot een berging zal afhangen van de verzekeringspolis, de waarde van het schip, de positie en de weercondities. Afgelopen zomer verklaarde schipper Mike van het Belgische zinkende jacht Arruno dat het helpt om op voorhand contact op te nemen met je verzekeringsmaatschappij. “Het klinkt banaal tijdens een stressvolle situatie, maar dit heeft ons ontzettend geholpen. Zij zijn meteen aan de slag gegaan om de nodige zaken in orde te brengen.” Helaas was een berging voor Arruno pas mogelijk vanaf 200 mijl van de kust, terwijl het jacht op 430 mijl van de Canadese kust leksloeg.

Eigenaar blijft verantwoordelijk

Sommige schippers beslissen om het jacht op open zee te laten zinken, om aanvaringen met andere schepen te voorkomen. “De eigenaar blijft verantwoordelijk voor zijn jacht”, gaat Benoit Goemans verder. “Of de eigenaar aansprakelijk is bij een aanvaring of milieuschade, is een ander verhaal. Onder sommige rechtstelsels, is er de zogenaamde zakelijke aansprakelijkheid van de eigenaar. Dit is een aansprakelijkheid omwille van het feit dat men eigenaar is, onverschillig of men als eigenaar een fout heeft begaan of niet.”

“In andere rechtstelsels is er dan weer geen aansprakelijkheid zonder fout of verzuim. Dan zal het afhangen welke inspanningen de eigenaar of een aangestelde heeft gedaan en hoe vermijdbaar het was. Heeft hij geprobeerd om het jacht te bergen? Is het schip achtergelaten toen daar aanleiding toe was? Is het schip verlicht en seint het zolang mogelijk een AIS uit? Juridisch kan dat best een ingewikkelde zaak worden. In ieder geval is het aangewezen Maritiem Redding en coördinatiecentrum (MRCC), of welke andere bevoegde instantie ook, op de hoogte te brengen. Zij kunnen dan een veiligheidsbericht versturen naar de scheepvaart.”

De IMOCA 60 Hugo Boss spoelde aan in Patagonië, op circa 13.000 mijl van het incident

Land in zicht

Het kan een tijdje duren, maar al driftend kan een boot ook zonder bemanning op zijn bestemming geraken. Of tenminste, bij land. Zo werd Hugo Boss, de IMOCA 60 waarmee Alex Thomson in 2006 de Velux 5 Oceans Race zeilde, tien jaar later teruggevonden in Patagonië, Zuid Amerika. Een defecte zwenkkiel zorgde ervoor dat de boot kapseisde en Thomson gered moest worden door zijn directe concurrent Mike Golding. De IMOCA 60 werd op circa 13.000 mijl van het incident teruggevonden, na omzwervingen over de oceaan.

“Als je boot ergens aanspoelt of een wrak wordt, dan kan de overheid van het desbetreffende land je verplichten het wrak te bergen”, vertelt Benoit Goemans. Of dat ook is gebeurt met Hugo Boss, is niet duidelijk. Stewart Hosford, operationeel directeur van Alex Thomson Racing verklaarde dat de boot intussen eigendom was de verzekering, maar dat ze van dienst zouden zijn bij een eventuele berging.

Lees ook dit interview Pieter Agema, woordvoerder van de Nederlandse Kustwacht, over verlaten jachten op de Noordzee.

Titelfoto: (c) Mike Celis