Voorbeschouwing Team Brunel in etappe 5

Huizenhoge golven, ijsbergen, walvissen, vrieskou, harde westelijke passaatwinden en een tropische cycloon. Deze ingrediënten maken dit de Koninginne-etappe van de Volvo Ocean Race. Het is tevens de zwaarste en gevaarlijkste etappe van de race. Stefan Coppers blikt met Team Brunel vooruit op wat hen te wachten staat.

Cycloon Pam 

“Op dit moment valt de tropische cycloon Pam in categorie 5, dat is de zwaarste cyclonen klasse,” zegt Jon Bilger. De Nieuw-Zeelander, die van 2000 tot 2010 de weerman was van het Zwitserse America’s Cup team Alinghi, is ingehuurd door Team Brunel om navigator Andrew Cape bij te staan in zijn voorbereidingen op de volgende etappe. “Tropische cyclonen zijn gevaarlijke wervelstormen met verwoestende windsnelheden tot 220 kilometer per uur. Dit soort stormen ontstaan in de gebieden rond de evenaar wanneer de zeewatertemperatuur 27 graden of hoger is. Boven land neemt de windsnelheid in de cycloon af, maar vallen er enorme hoeveelheden regen, soms honderden millimeters in enkele uren. In het oog van de tropische storm klaart het op en is het nagenoeg windstil. Zodra het oog voorbij getrokken is, steekt de storm aan de achterkant weer op, maar dan uit een andere windrichting.”

Zelfs met behulp van computerberekeningen, is het voorspellen van de baan van een tropische cycloon en de windkracht één van de grootste meteorologische uitdagingen. Pas enkele dagen van te voren kunnen we zijn weg met enige zekerheid voorspellen.  “Meteorologen hebben speciale software om de baan en de windkracht van een tropische storm te berekenen. Op dit moment hebben we rapporten dat de windsnelheid nabij de kern van de storm meer dan 220 km/h is. Het is goed dat de Volvo Ocean Race organisatie de start met minimaal 48 uur uitgesteld heeft. Zelf denk ik dat het beter is om de start met nog eens een dag uit te stellen. Dan is de storm iets in kracht afgenomen. Doen we dit niet dan moet de vloot via de randen van de cycloon om de kern heen varen. Deze cycloon heeft een diameter van 1852 kilometer, dus dat is een flink stuk omvaren. Ook als de race op dinsdag start, krijgen de boten te maken met zeer extreme omstandigheden te maken. Denk aan golfhoogtes van zeker 10 meter en windsnelheden tussen de 40 en 80 knopen. Omdat de storm beweegt komen de golven niet per se uit de kant van de windrichting.”

Zwaarste etappe

Volgens Jon staat het buiten kijf dit de zwaarste etappe van de race is. “De teams krijgen niet alleen met harde wind te maken, maar bovenal met lage temperaturen. De temperatuur ligt – afhankelijk van hoe zuidelijke ze gaan bij Kaap Hoorn – ongeveer rond de 4 graden boven nul. Gecombineerd met een gemiddelde windsnelheid van zeker 35 knopen zal het zeer koud aanvoelen.”

Gevaar voor ijs

Net zoals voorgaande edities heeft de organisatie, om de boten te beschermen tegen ijsbergen, zogenaamde icegates geplaatst. “De icegates zijn waypoint waar de teams niet onder mogen komen. Op dit moment liggen ze tussen de 56 en 60 graden zuiderbreedte. Hoe zuidelijker, hoe lager de temperatuur en hoe groter de kans op drijfijs.”

“We moeten de boot en de bemanning heel houden,” zegt Jens Dolmer die zich bij het gesprek gevoegd heeft. “Op de Zuidelijke-Oceaan waait het altijd hard, ook zonder cycloon. De boot zal het zwaar te verduren krijgen. Dit geldt ook voor de jongens. De lage temperaturen hebben een grote invloed op de zeilmanoeuvres. Even snel uit je bed springen en in je korte broek, met een watertemperatuur van twee graden, een zeilwissel doen is geen optie. Goed aankleden is een must. Daarom duurt alle handelingen aan boord langer dan normaal. De kans dat er iets kapot gaat is ook groter. Daarom ga je iets behoudender varen, want als je grote schade oploopt heb je een probleem. Op de Zuidelijke Oceaan is iedereen op zichzelf aangewezen. Er vaart hier niemand. Helikopters kunnen er niet komen en het eerste stukje land dat je tegenkomt is Kaap Hoorn. Je moet de balans zoeken tussen hard pushen en het rempedaal intrappen. Maar de Zuidelijke-Oceaan staat ook bekend om zijn prachtige lange golven, waar je minutenlang vanaf kan surfen.”

Gerd-Jan voor het eerst in Koninginne-etappe

“Ondanks de slechte weersvoorspellingen, ben ik blij dat ik eindelijk Kaap Hoorn mag ronden,” zegt Gerd-Jan Poortman later. De Nederlandse voordekker ziet straks een droom in vervulling gaan. Hij brak op de ABN AMRO 2 tijdens de Volvo Ocean Race 2005/2006 een ruggenwervel. Poortman miste daardoor de etappe naar Brazilië. In de daaropvolgende editie maakte Poortman deel uit van Team Delta Lloyd. Wegens zware averij aan de boot kon hij wederom Kaap Hoorn niet ronden. “Als oceaanzeiler hoor je er niet bij als je Kaap Hoorn niet hebt gerond. Deze kaap is een historisch hoogtepunt van zeemanschap. In Nederland krijgt elke Kaap Hoorn vaarder een plekje in een speciaal boek. Tevens mag je na het ronden whisky drinken, een sigaar roken en tegen de wind in plassen. Maar veiligheid gaat voor alles. Ik ben blij dat de start is uitgesteld, want dit zijn levensgevaarlijke condities. Hier zijn de VO65 boten niet voor gebouwd. Zelfs cruise- en zeeschepen verleggen op dit moment hun koers om de cycloon te ontwijken.”

“We hebben een etappe gewonnen en staan op een derde plek in algemeen klassement,” vervolgt Gerd-Jan Poortman. “We zijn ontzettend gemotiveerd om weer een topprestatie neer te zetten. Op dit moment worden we gecoacht door de Nieuw-Zeelandse America’s Cup-zeiler Grant Loretz. Samen met hem proberen we de boot en het team te fine-tunen. We gaan nog steeds voor de winst.” Bekijk hier meer van Gerd-Jan Poortman, in een interview over tegenslagen, team drive, het vaderschap, verwachtingen en de toekomst.