Huiddoorvoer of afsluiter vervangen

Huiddoorvoeren en de bijbehorende afsluiters spelen geen hoofdrol tijdens het zeilen, totdat ze gaan lekken, of erger: afbreken. Hoe vervang je zo’n doorvoer en afsluiter, en ook: kies je voor messing of brons, of is kunststof ook een optie? Een handig stappenplan.

Dit artikel is gemaakt in samenwerking met Rosch Marine:

Durf je dat aan, zelf een huiddoorvoer of afsluiter op je boot vervangen? Rudolf de Laat wel. Zijn Hallberg-Rassy 42 uit 1989 staat inmiddels in Lemmer op de wal; we treffen hem onder zijn schip. Met een vuistje slaat hij een oud stuk schroefas, dat in de afgeslepen huiddoorvoer gestoken is, naar binnen. Het dikke, massieve laminaat van de Hallberg geeft zich niet gauw gewonnen. “Uiteindelijk ga ik het winnen,” zegt hij lachend. Rudolf gaat alle huiddoorvoeren en bijbehorende afsluiters vervangen door kunststof exemplaren van Tru-Design. Samen met de mensen van Rosch Marine, de Nederlandse leverancier van dit merk, heeft hij een uitgebreid plan gemaakt. Alle benodigde onderdelen liggen klaar. “Door de duidelijke en uitgebreide installatiehandleiding zie ik het wel zitten.”

Aan vervanging toe

Nadat we de 3 meter hoge trap zijn opgeklommen, toont de zeiler ons zijn eerste ‘trofee’: “Deze messing afsluiter brak af tijdens de demontage. De 34 jaren gebruik hebben hun sporen nagelaten. Zie je hoe dun de wand van de kogelkraan geworden is door corrosie? Aan de koperkleurige breuklijn zie je ook dat het materiaal is ontzinkt. Mede daarom kies ik nu voor kunststof; ik heb geen zin meer in zorgen over corrosieproblemen met afsluiters en huiddoorvoeren. De kranen van Tru-Design zijn wel wat duurder dan dezelfde kranen in vernikkeld of DZR messing, maar goedkoper dan kranen in brons.”

Immuun voor corrosie

Tru-Design heeft zijn basis in Nieuw-Zeeland en maakt al sinds 1974 kunststof huiddoorvoeren en kogelafsluiters voor de maritieme sector. In Nederland worden ze vertegenwoordigd door Rosch Marine. Hun producten zijn IMCI, ISO 9093-2, ABYC H-27 en Bureau Veritas gecertificeerd, waarmee aan alle maritieme eisen is voldaan. Het materiaal van de behuizing is van Nylon 6/6 dat met glasvezel is versterkt. Het materiaal van de afdichtringen is neopreen rubber; de houder zelf is van PTFE, een materiaal dat verwant is aan de antiaanbaklaag van een koekenpan. Daarom hecht er ook geen vuil of aangroei aan.

Deze eigenschap zorgt ervoor dat de kraan altijd soepel zal sluiten en openen. Het water zorgt daarbij voor de nodige smering. Omdat het kunststof ook over enige flexibiliteit beschikt, zal het bij vorst niet gauw kapotvriezen. Qua sterkte doet het materiaal ook niet onder voor zijn metalen soortgenoten. Voor extra sterkte ontwikkelde Tru-Design een manchet dat de verbinding tussen doorvoer, afsluiter en romp nog veel sterker maakt. Die vinding is beloond met de Dame Award, een gerenommeerde prijs in de maritieme industrie.

Het grote voordeel van kunststof doorvoeren en afsluiters is dat ze immuun zijn voor galvanische corrosie, de grote vijand van doorvoeren en afsluiters van metaallegeringen. Met name bij aluminium schepen is corrosie door elektrolyse altijd een aandachtspunt. Daarom zie je dat bij de bouw van aluminium jachten vaak kunststof doorvoeren en afsluiters worden gemonteerd.

Oude doorvoer verwijderen

Rudolf zet zijn haakse slijper met grote precisie op de flens van de volgende huiddoorvoer die hij wil vervangen. Met zeer vaste hand – hij is tandarts – slijpt hij het messing weg tot de gelcoat bijna zichtbaar is. “Nu kun je de flens van de afsluiter verwijderen. Dat is een kwestie van grof geweld, om de doorvoer naar binnen te tikken – wel opletten dat je ook binnen ruimte maakt, zodat de afsluiter en doorvoer daadwerkelijk naar binnen kunnen komen.”

Een andere methode is het uitboren van de doorvoer: sla een houten plug in de doorvoer en zaag die pen af, strak langs de buitenkant van de doorvoer. Markeer vervolgens het exacte middelpunt van de plug. Boor met een grotegatenboor, met de diameter van de huiddoorvoer, de doorvoer weg tot je door de romp bent. Professionals kiezen meestal deze manier.

Nadat hij de oude doorvoer los heeft gemaakt van de romp, maakt hij het gat grondig schoon met een multitool. “Ik schuur alles goed glad, tot op het laminaat, zowel aan de binnen- als de buitenkant.” Daarmee is het gat gereed voor de montage van de nieuwe kunststof huiddoorvoer.

Passen en meten

Voordat de nieuwe doorvoer en afsluiter definitief worden gemonteerd, maakt Rudolf eerst een proefmontage. “Omdat de kraan van de afsluiter vaak aan één bepaalde kant moet komen zodra die afsluiter goed is aangedraaid, is het handig vooraf uit te zoeken in welke stand de doorvoer moet staan. Zeker wanneer je de extra manchet ook monteert.” Hij legt uit: “Om lekkage te voorkomen is het van belang dat je de schroefdraad van de huiddoorvoer 3 centimeter in de kogelafsluiter draait.

Als je de manchet monteert, duwt de kraan de manchet tegen de romp. Dat geeft extra stevigheid. Maar daarbij moet nog steeds die 3 centimeter schroefdraad in de kraan gedraaid zijn. Dit betekent dat je de draad van de huiddoorvoer op maat moet zagen. Daarna doe ik een proefmontage zonder kit. Wanneer afsluiter en kraan in de goede stand staan en goed aangedraaid zijn, markeer ik die stand van de afsluiter ten opzichte van de romp met een stukje afplakband.”

Montage van kunststof doorvoer

Voorafgaand aan de definitieve montage is het zaak het gat, de directe omgeving ervan én de doorvoer zelf goed te ontvetten. Voor de afdichting gebruikt Rudolf een polyurethaan kit, zoals Sikaflex 291 en Bostik 920. “Ik maak een rups van kit op de flens van de afsluiter en ook tegen de schroefdraad, maar niet hoger dan dat de romp dik is. Met de markeringsplakkers bij elkaar druk ik dan de doorvoer in de juiste stand in het gat in de romp. Met de speciale montagetool van Tru-Design lukt het me prima de doorvoer in mijn eentje te monteren.

Voor de zekerheid zet ik de doorvoer met een stukje tape even vast. Daarna draai ik vanaf de binnenkant de moer en de ring handvast aan, om met de montagetool van binnenuit de doorvoer te fixeren.” Als de kit volledig is uitgehard, draait hij de moer aan tot 20 newton meter.

Nog een tip: “Monteer de kranen pas als de kit van de doorvoer uitgehard is. Voor de kogelkraan gebruik ik dezelfde kit op de doorvoer als waarmee ik de doorvoer door de romp heb gemonteerd. Maar de huiddoorvoer kan ook verlijmd worden met epoxy.” Met precies voldoende kit op de schroefdraad van de kraan wordt de doorvoer volledig afgesloten.

Zorg er wel voor dat de kogel in de kraan vrij blijft van kit. Dan zet Rudolf de manchet op de kraan en draait hij beide aan tot de manchet strak tegen de ondergrond drukt. Ook hier neemt hij de uithardtijden voor de kit in acht, voordat hij een slangtule of ander onderdeel monteert. “Het kost allemaal wel wat extra tijd, maar zo zitten de doorvoer en kogelkraan weer goed en veilig gemonteerd. Omdat het kunststof is hoef ik me over galvanische corrosie geen zorgen meer te maken.” Inmiddels zijn alle doorvoeren en afsluiters vervangen.

De klus viel mee

Al met al viel de klus mee. “Het voormonteren en goed markeren van de stand van huiddoorvoer en kraan was meer werk dan ik had ingeschat, maar het is wel een van de belangrijkste stappen in het proces om tot een goed eindresultaat te komen.” Het eindresultaat mag er wezen. Met zelfvertrouwen gaat de Hallberg-Rassy weer te water.

Op weg naar vele mooie en veilige reizen!

Wat kost dat?

Natte cel
Toiletaanvoer € 92,30
Toiletafvoer € 106,10
Wastafelafvoer € 80,50
Doucheafvoer € 80,50

Kombuis
Gootsteenafvoer € 92,30
Voetpomp € 80,50

Motor
Koelwateraanvoer € 126,80

Kuip
Afvoer € 175,35
Afvoer € 175,35

Kit
Twee tubes € 23,00

TOTAAL € 1.032,70

Dit artikel kwam tot stand in opdracht van Rosch Marine. Klik op deze link voor meer informatie over de kunststof huiddoorvoeren en afsluiters van Tru-Design en selecteer de dichtstbijzijnde dealer. Voor aanvullende technische vragen kun je mailen naar info@roschmarine.nl.