“Die overtocht kan in het boekje als een van de beste van onze wereldreis”, glimlacht Sanne terwijl zij en Rik in onze kuip stappen. Wij knikken instemmend, net als Sonja en Hans. In de marina van Nouméa, de hoofdstad van Nieuw-Caledonië, praten we met de bemanningen van Incentive en Ikinoo na over onze gezamenlijke tocht vanaf Nieuw-Zeeland. “In zes dagen met stabiele wind schuin van achteren 900 mijl afgelegd, wat wil je nog meer?”, memoreert Hans. Een week geleden zaten we nog samen aan de fish & chips in het Nieuw-Zeelandse Opua, voorzichtig hopend dat het gunstige weerbericht zou uitkomen. Dat we daadwerkelijk geen regen en stormwind over ons heen kregen, hebben we te danken aan een hogedrukgebied dat stevig bleef liggen en gretige depressies bij ons vandaan hield. Wij zijn allemaal opgelucht, want het kan in het zeegebied ten noorden van Nieuw-Zeeland flink tekeergaan. Maar we kijken ook vooruit: wat weten we eigenlijk van onze nieuwe bestemming?
Aankomst in Nieuw-Caledonie
Een nieuw land
Na Nieuw-Zeeland, waar we ons na anderhalf jaar als vissen in het water voelden, kijken we ernaar uit een nieuw land te ontdekken. Nieuw-Caledonië is formeel onderdeel van Frankrijk, maar heeft een eigen status met veel autonomie. Het bestaat uit een aantal eilanden, waarvan het hoofdeiland bijna half zo groot is als Nederland. Om er te komen, zeilen we door een pas in het koraalrif dat de hele eilandengroep omringt. Eenmaal overgestoken, belanden we op een soort binnenwater: de lagune. Maar echt beschut is het niet, omdat het zo gigantisch is. De groene bergketen die over de lengte van het eiland loopt, is goed zichtbaar. Toch duurt onze tocht naar Nouméa een halve dag. Onderweg passeren we paradijselijke koraaleilandjes, die erom smeken verkend te worden. “Eerst inklaren!”, gebiedt Floris streng.
Minnen en plussen
Dat is gelukkig snel geregeld. Na onze aanmelding in het havenkantoor volstaat een bezoek aan het kantoor van de immigratiedienst in de stad. “Eigenlijk moeten we nu foto’s maken van al het nieuwe”, zegt Floris op weg ernaartoe. “Straks is het alweer vertrouwd.” “Maar ik zie echt niets wat een foto waard is”, reageert Ivar. De straten, gebouwen, zelfs het centrale plein dat in onze reisgids bejubeld wordt; voor niets in Nouméa halen we onze camera tevoorschijn. Het doet allemaal wat ongezellig aan, aftands zelfs. Mensen hangen op straat en er is veel autoverkeer. Toch vinden we een paar hoogtepunten, zoals de Franse bakker met goddelijke amandelcroissants en de markt met verse, lokaal geteelde groente- en fruitsoorten. Maar ook het zeeaquarium. Daar zien we prachtige koralen, oneindig veel kleurrijke vissen en grote zeeschildpadden. Is dit een voorproefje van wat we in de lagune gaan zien?
Verse groente en fruit op de markt
Leven en dood
Hoog aan de wind zeilen we een paar dagen later weer in de lagune. “Ik zie de vuurtoren al”, roept Ivar kort nadat we Nouméa achter ons laten. De hoge, slanke toren is in 1865 als bouwpakket vanuit Frankrijk geleverd en op het eilandje Amédée neergezet. Sindsdien is het een soort welkomstbaken voor aankomende schepen. Het water rond Amédée is beschermd natuurgebied. Ankeren mag niet, dat zou het koraal kunnen beschadigen. We pakken een van de vele speciaal aangelegde meerboeien op en plonzen kort daarna het kristalheldere water in. “Eindelijk weer snorkelen”, jubelt Floris. We bewonderen het waanzinnig mooie en veelzijdige koraal tussen onze meerboei en het eiland en drijven wel een uur rond. Als we weer bij Luci komen, zwemmen allerlei grote vissen rondom de romp. Ze komen nieuwsgierig op ons af, misschien gewend dat ze etensresten krijgen. “Wat een verschil met die treurige stad”, straalt Ivar.
Mooi koraal en kleurrijke vissen bij Amedee
Bij het volgende eilandje in de lagune, Îlot Mato, is het koraal helaas een stuk minder gezond. Ook al zien we hier en daar mooie stukken, toch schrikken we van al het dode koraal. De vissen en schildpadden die we zien, lijken wat verweesd rond te zwemmen door dit koraalkerkhof. Zou het komen doordat dit gebied niet beschermd is? Het opwarmende zeewater speelt in ieder geval een aanzienlijke rol, lazen we eerder in het zeeaquarium.
Inktvis bij dood koraal
Littekens in het landschap
Op land komen we een andere ecosysteemramp tegen. Als we in de grote Baie de Prony beschutting voor de harde wind zoeken, vallen ons al van ver stukken kale, rode aarde op. We passeren een van de overgebleven mijnen, waar dag en nacht nikkel wordt gewonnen. “Het land wordt hier letterlijk kaal geplunderd”, verzucht Ivar. We gaan voor anker en verkennen het gebied op onze wandelschoenen. Dan zien we de littekens in het landschap van dichtbij. Eerst zijn alle bomen gekapt, daarna zijn grote stukken land opengebroken vanwege mijnbouw. De tropische regenbuien hebben alle vruchtbare aarde weggespoeld, waarna de harde, rode onderlaag overbleef. Om verdere erosie tegen te gaan, zijn in aangewezen gebieden struiken en bomen geplant. Het is een begin van ecosysteemherstel. Maar we zien in dat het pas echt beter wordt als de menselijke drang naar spullen afneemt en we meer recyclen. We vragen onszelf af hoe het eiland er ooit uit heeft gezien voordat de Europeanen kwamen plunderen.
Littekens in het landschap
Puur natuur
Daar krijgen we een beeld van als we Luci en Nouméa achterlaten en het binnenland verkennen. We wandelen naar een vlakte in de bergketen: het Plateau de Dogny. Eeuwenlang beklommen stammen van de westkust dit pad om oostkusters op het plateau te ontmoeten. De flora in het regenwoud is overweldigend – onze camera draait overuren om telkens weer een andere unieke boom of plant te fotograferen. Velen komen alleen in Nieuw-Caledonië voor. Omdat het eiland 80 miljoen jaar geleden van het supercontinent Gondwana afsplitste, heeft de evolutie hier voor vele unieke soorten bomen en planten gezorgd. In het Parc des Grandes Fougères (het park van de grote varens) krijgen we nekpijn van naar de gigantische boomvarens turen. We leren ook dat delen van dit natuurpark geen oorspronkelijk bos zijn, maar het resultaat van een ambitieus herbeplantingsproject. Zo kan de verkrachte natuur elders op het eiland er dus ook ooit weer uitzien!
Bijzondere planten in Nieuw Caledonie
Sociale spanningen
Terug in Nouméa voelen we sociale spanningen. De bevolking van het land bestaat uit grofweg twee groepen: de Kanaks en de Europeanen. De laatste groep vormt een rijke bovenlaag en is oververtegenwoordigd in grote bedrijven en overheidsinstellingen. De Kanaks – afstammelingen van de Melanesische stammen die hier rond 1500 v. Chr. arriveerden – zijn overwegend voorstanders van onafhankelijkheid. Zij vertegenwoordigen het grootste deel van de bevolking en hebben het economisch zwaar. Hun situatie verergert door de stijgende kosten van levensonderhoud. Ook wij staan versteld van de hoge prijzen op de markt en begrijpen wel waarom er pal naast de marina een grote, luidruchtige demonstratie plaatsvindt.
Demonstratie naast de marina
Halfvol of halfleeg?
Wanneer de weersvoorspelling gunstig is voor de overtocht naar Australië, klaren we uit en zeilen we richting de pas in het rif. In bijna drie weken hebben we een indruk van een bijzondere plek op aarde gekregen. In het grote, dunbevolkte land is gelukkig nog prachtige natuur te vinden, zowel in de bossen rond de bergketen als onder water in de lagune. Bovendien zien we mogelijkheden voor verder herstel van de ecosystemen. Tegelijkertijd zijn de trauma’s uit de koloniale tijd op ecologisch en sociaal vlak nog goed zichtbaar. Het glas is dus halfvol of halfleeg, het is maar net wat je wilt zien. Hoe het er hier in de toekomst uit zal zien, is aan ons. Kiezen we voor minder spullen en meer armoedebestrijding, natuurbescherming en herstel van het ecosysteem? Of laten we eindeloze economische groei en rijkdom voor enkelen steeds meer ten koste gaan van sociale rechtvaardigheid en biodiversiteit? Zo te zien kan Nieuw-Caledonië weleens een lakmoesproef voor de rest van de wereld zijn.
Meer informatie? Kijk hier voor duurzame oplossingen en de zeilavonturen van Sailors for Sustainability.
Meer vertrekkersverhalen? Lees alles van Column Anna, Black Moon en bekijk de vlog van Yndeleau.
Tags: Sailors for Sustainability Last modified: 21 oktober 2022
