“Floris!”, roept Ivar vanuit de kuip. Floris schrikt meteen wakker. Zou Ivar een walvis hebben gespot? Het is zo rustig, waarom zou je anders iemand uit z’n slaap halen? Een halve seconde zweeft hij tussen hoop en ontluistering. “De gennaker is nu écht aan flarden”, luidt het vonnis. Floris’ hart zakt. Vol ongeloof strompelt hij naar buiten. Onder het maanlicht ziet hij Ivar op het voordek, de gennaker drijft naast de boot in het water. Meter voor meter trekken we het natte doek aan dek, ons afvragend hoe dit kon gebeuren.
Er heerst een serene rust. Golven glijden zachtjes onder ons door, van achteren waait een lichte bries. Wat een contrast met dit drama. Nog geen vier uur heeft de gennaker, die we in Namibië zorgvuldig hadden gerepareerd, bol gestaan. Direct na het hijsen keken we tevreden naar het rood-wit-blauwe doek. Nu zouden we ook met licht weer nog kunnen zeilen, en we verwachtten hem vaak nodig te hebben.
Dat-ie het maar zo kort zou volhouden is een megadomper. Er zit niet één scheur in, maar twee: aan beide kanten van de vorige, van boven naar beneden. Ze maken pijnlijk duidelijk dat het doek is gevallen voor ons geliefde zeil – een geheim wapen, dat ons de laatste ruim zeven jaar duizenden mijlen door licht weer heeft gesleurd. Hoe brengt onze zware stalen dame ons nu naar Brazilië, ruim 3.000 mijl verderop?
Pijnscheuten
Terugzeilen naar Namibië is geen optie. We hebben daar al uitgebreid rondgevraagd en er is geen zeilmaker. Verder zeilen dus, met grootzeil en genua, er zit niets anders op. Om nog een beetje vaarwind te krijgen, loeven we op tot bijna halve wind. Met lede ogen zien we aan hoe de voortgang naar ons doel fors afneemt. Maar… we zeilen.
Afkruisend voor de wind zeilen
Gelukkig waait het de volgende dagen wat meer. Met de boom in de genua erbij lopen we ruim zes knopen. Helaas worden ook de golven hoger. Als de wind weer inzakt en de druk in de zeilen afneemt, ‘rolt’ Luci eroverheen. De zeilen klapperen heen en weer, dus we fixeren de giek met de schoot en bulletalie. Toch slaat bij elke golf het grootzeil tegen het want. “Er schiet steeds een pijnscheut door m’n lichaam”, roept Ivar chagrijnig. We kunnen het ons niet veroorloven om nóg een zeil te verliezen. We besluiten het grootzeil te strijken en de motor te starten. Met weinig toeren varen we met de golven mee, zo blijft het gerol enigszins binnen de perken.
Tussenstop
Zodra de zee kalmeert en de wind iets toeneemt, hijsen we de zeilen weer. We sturen een wat noordelijke koers, omdat daar iets meer wind wordt voorspeld. Naarmate de wind aantrekt, kunnen we afvallen zonder dat de winddruk in de zeilen te laag wordt. We missen onze gennaker vreselijk, maar zijn blij dat we toch voortgang maken.
Met het melkmeisje zeilen we mooi in balans
Wanneer de wind tot ruim 25 knopen aantrekt, is het tijd voor het melkmeisje. Doordat de winddruk in de twee uitgeboomde fokken vrijwel in balans is, houdt de stuurautomaat moeiteloos koers. Zelf hebben we wat meer moeite om te blijven staan, doordat de kruisdeining toeneemt. We rollen flink op de dwars inkomende golven, terwijl we rechtstreeks op Sint-Helena afstevenen. Allebei kijken we uit naar een tussenstop op dit afgelegen vulkaaneiland.
Een wel heel bijzondere aankomst op St Helena
Op de ochtend van de twaalfde dag maken de wolken plaats voor de zon en zien we indrukwekkend hoge rotsen onder een gigantische regenboog verschijnen. Speelse dolfijnen begeleiden ons naar het meerboeienveld voor de hoofdstad Jamestown. We knopen Luci vast en kunnen niet wachten op vaste bodem onder de voeten, en om onze benen te strekken.
Heilige kennismaking
Op de St Helena ferry
Door de felle golfslag is er geen veilige plek om met een bijbootje of kajak aan land te gaan, dus varen we met een kleine ferry naar de wal. We klaren in en lopen daarna door een oude poort Jamestown binnen. In Main Street wanen we ons direct in Engeland: klassieke gebouwen in Gregoriaanse stijl, geparkeerde Land Rovers en gietijzeren afvalbakken. Het dagmenu van de jachtclub? Fish & chips natuurlijk!
Bij een bank scoren we een trosje lokale pounds. Zo gek is het allemaal niet, het eiland is immers al honderden jaren overzees gebied van het Verenigd Koninkrijk.
Meerdere eilanders, Saints, vragen belangstellend waar we vandaan komen en nemen uitgebreid de tijd om te vertellen over hun eiland – het is iets kleiner dan Texel en torent in het midden bijna 900 meter boven zee uit. Jamestown ligt, omgeven door steile wanden, in een van de ontelbare valleien van het eiland. Hoe steil ervaren we aan den lijve als we Jacob’s ladder beklimmen: een trap van 699 pittige treden die achter de kerk begint en bijna verticaal omhooggaat. Na ruim een kwartier staan we hijgend boven. Een goede warming-up voor de komende dagen?
Ivar komt uitgeput boven aan de Jacobsladder
Met een huurauto verkennen we alle hoeken van het eiland. Vanwege de talloze haarspeldbochten en steile, smalle kronkelweggetjes komen we niet verder dan de tweede versnelling. Elke wandeling heeft venijnige klimmetjes en afdalingen die veel van onze conditie eisen. Toch is het fijn onze zeebenen weer even aan het werk te zetten. Alle zweet en spierpijn worden gecompenseerd door adembenemende vergezichten over knalgroene valleien, ruige kliffen en de eindeloos blauwe oceaan.
Ruige kust van St Helena
Napoleon niet, Willem wel
Het eiland werd wereldberoemd toen Napoleon, na zijn nederlaag bij Waterloo in 1815, hiernaartoe werd verbannen. Hij sleet er de laatste zes jaar van zijn leven. In zijn voormalige huis leren we dat l’empereur hier graag wandelde en van de natuur genoot. Op eigen verzoek is hij begraven in een groene vallei met veel bloeiende bomen en planten.
In het historisch museum in Jamestown hangt een opmerkelijk krantenartikel uit 1994. Wat Napoleon nooit lukte, kreeg de Amsterdammer Willem Merk wél voor elkaar: ontsnappen. Hij zat in de gevangenis vanwege drugssmokkel, maar wist uit te breken en een zeilbootje te bemachtigen. Met slechts een vishengel, 25 liter water en 10 blikjes bonen die hij in de gevangenis had opgespaard, zette hij koers naar Brazilië. Hij overleefde de overtocht ternauwernood.
Willem heeft hier de krant gehaald
Tweede helft
Na een week op Sint-Helena wordt er gunstige wind voorspeld. Dus gooien we los voor deel twee van onze tocht naar Brazilië. Met nog 1.800 mijl voor de boeg varen we nu in het kielzog van Willem. Sommige dagen waait het lekker en zeilen we recht op Natal af. Dan kruisen we weer af om genoeg vaarwind en druk in de zeilen te houden. Dankzij rustige omstandigheden en mooi weer pakken we het ritme snel weer op.
Het voordeel van zo’n lange oversteek is dat je alle standen van de maan langs ziet komen, ook die waarin hij vol is. Zodra de nachtwacht begint, reist hij als een trouwe metgezel met je mee. Als je uit de donkere kajuit de kuip instapt, verwelkomt hij je. Hij brengt licht in de duisternis, maakt de nacht wat zachter en trekt z’n eigen baan, maar keert altijd weer terug. Dat schept een band.
Magische ontmoeting
Op een zonnige dag horen we plotseling ‘pffff’ en zien een waterstraal, vlak naast de boot. Verheugd springen we op: een walvis! Het blijkt een minke walvis te zijn van bijna tien meter lang, en hij is erg nieuwsgierig. Een dik uur zwemt het majestueuze dier met ons mee. Soms speelt-ie met de boeggolf, dan weer bekijkt-ie ons van opzij. Net als de walvis, kunnen we geen genoeg krijgen van deze magische ontmoeting.
Een nieuwsgierige Minke walvis
Appelsap en boterkoek
Zo’n honderd mijl uit de Braziliaanse kust kruisen we onze koers uit 2018, toen we overstaken van Kaapverdië naar Salvador da Bahia. Terwijl wij juichend naar de plotter kijken, doet de zee alsof er niets aan de hand is. Aangezien we nooit alcohol drinken tijdens het zeilen, vieren we deze mijlpaal met een glas appelsap en een stukje versgebakken boterkoek. “De aarde is echt rond,” lacht Ivar, “dat hebben we nu zelf ervaren.”
Gemengde gevoelens
De laatste dag eindigt helaas in de mineur. Als de zon opkomt, ontdekt Floris een fikse scheur in het grootzeil. Als een marathonloper die net na de finish instort, lijkt het alsof het zeil alles heeft gegeven om het één ronde om de aarde vol te houden – om het gelijk daarna op te geven. Geluk bij een ongeluk: de scheur zit niet ver van het onderlijk. We zetten het eerste rif erin en kunnen weer verder. Toch balen we stevig van deze nieuwe tegenvaller. Maar zodra we bij de jachtclub in Natal ankeren, overheerst de euforie. We hebben zonder gennaker Brazilië gehaald en zijn de wereld rondgezeild! Ivar weet wel hoe je dat viert: “Een kan caipirinha alstublieft!”
We zijn in Natal
Meer informatie? Kijk hier voor duurzame oplossingen en de zeilavonturen van Sailors for Sustainability.
Tags: Sailors for Susatinability Last modified: 7 november 2023
