Blog Anna Noord: het beste van twee werelden

“Dáág!” Met de meerlijn nog in mijn handen, zwaai ik m’n armen bijna uit de kom. Tranen prikken in mijn ogen; het eeuwige afscheid nemen dat bij ons zeilersleven hoort schrijnt vandaag weer. Conny en Carina worden langzaam kleiner op de steiger in de verte. De laatste keer dat onze boten naast elkaar lagen was in Thailand. En nu dus weer. We sluiten twee heerlijke weken af, waarin we zes zeilvrienden bezocht hebben. Elk van de drie koppels heeft ons hun regio van oostelijk Zweden op een verrassende manier laten zien. “Hoe laat gaat die brug open?” trekt Wietze ons beiden weer met de benen op de grond. “Over een half uur”.

Stille schoonheid in de Stockholmer scheren

Na het Götakanaal zijn we noordwaarts gegaan langs de beroemde scherenkust van oost-Zweden. Eindeloos rommelen tussen rotsen, eilanden, dorpjes en natuurgebieden. Vaak zien we de resten van stoere Middeleeuwse forten in de verte. De herinnering aan een Viking is nooit ver weg. Elke avond valt het anker in de vette modder van een prachtige baai. Het wordt langzaam zomer. De zeiljassen gaan steeds vaker uit, de drukte in de baaien neemt toe. In en rond Stockholm is het een gekte met veerboten, cruiseschepen en snelle motorbootjes. We varen het Mälaren meer op en genieten van de rust die daar weer weldadig op je neerdaalt.

Zomer in de scheren

In Stockholm móeten we natuurlijk naar het Vasamuseum. Zo indrukwekkend om het historische schip Vasa daar in z’n geheel te zien staan. Te hoog, te zwaar. Zonk al in de eerste mijl en lag ruim 300 jaar in de modder van de haven. Pas in de zestiger jaren is het gevonden en heel voorzichtig omhoog gehaald. Perfect bewaard gebleven en nu kunnen we ons er, samen met duizenden andere bezoekers, aan vergapen. Zoveel details zijn er nog te zien!

Stockholm is indrukwekkend

Na de traditionele midzomernacht (die gek genoeg een lunch blijkt te zijn) met schnapps en haring, gooien we los voor het vervolg van onze tocht door de Stockholmer scheren. Stralend zonnige en bloedhete dagen. Volle ankerplaatsen bij slaperige dorpjes op afgelegen eilanden. Als nijvere bijen zoeven de veerboten af en aan: elk eilandje lijkt wel een veerstoep te hebben. Als we in Arholma aankomen, zitten we in het noordelijkste deel van de scheren. Tevreden kijken we terug op dit prachtige vaarwater. “Morgen gaan we weer eens een flink eind zeilen naar Aland” wrijft Wietze zich in zijn handen.

Aland

Het wordt een oversteek uit duizenden: lopend windje schuin achterop, nauwelijks deining en stralend weer. We zeggen wel tien keer tegen elkaar: “lekker hè”. Wietze staat puur voor z’n plezier het hele stuk met de hand te sturen, bang om maar een moment te missen. De dertig mijl vliegen onder onze kiel door en al gauw persen we ons samen met een paar hele grote veerboten door het smalle gaatje naar de hoofdstad Mariehamn. De wind giert inmiddels over de grote jachthaven van ASS; de havenmeester komt ons in een RIB tegemoet gevaren. “Kom maar” gebaart hij en even later liggen we riant langs de kade.  “Moet je kijken” wijst Wietze. “We zijn nog nooit in een haven geweest waar élke boot een gastenvlag in het want heeft hangen”. Aland is Fins, maar het is een autonoom gebied binnen Finland met een eigen vlag, eigen wetten en regels en een eigen taal. Er wordt Zweeds gesproken en geen Fins.

Credit ASS. De ASS haven voor de kust van Mariehamn

De volgende dag lopen we nieuwsgierig het stadje in. Kaarsrechte lanen met hoge bomen, statige houten huizen en af en toe een klein parkje. “De hele archipel heeft 30.000 inwoners, waarvan 12.000 in Mariehamn wonen” dreun ik de cijfers op die ik net gelezen heb. Aan de oostzijde van het schiereiland waar Mariehamn op ligt, is nog een jachthaven. Ook daar is het druk. We slenteren door het nautisch kwartier dat ernaast ligt: mooie oude botenhuizen, een schattig klein kapelletje en allerlei loodsen waarin historische schepen gerestaureerd worden.

Hartelijk welkom

Honorair consul Jan Erik Rask

“Welkom in Aland!” We drinken een kopje koffie met Jan-Erik Rask, de honorair consul van Nederland in Aland en in het dagelijks leven directeur van de Kamer van Koophandel. Een heerlijk gesprek, waarin hij enthousiast vertelt over het goede leven op Aland. “Kijk, we wonen hier op een eiland, maar door de veerboten zijn we snel in de grote steden als Stockholm en Helsinki. Alanders gaan makkelijk een weekendje op en neer voor bijvoorbeeld theaterbezoek. We hebben hier het beste van twee werelden: de knusheid en zelfstandigheid van een eiland en de verbinding met de rest van de wereld”. Als je door de geschiedenisboeken bladert, zie je wat een bijzondere plek dit is. De belangrijkste bedrijven zijn rederijen. In de vorige eeuwen deden razendsnelle dwarsgetuigde viermasters mee aan de Graan Race: zo snel mogelijk van Australië naar zuid-Engeland varen met een volgeladen boot. Alanders speelden een belangrijke rol in het goederentransport in de wereld. In de haven ligt het enorme schip Pommern, de laatste van de grote graanschepen. “De zee is hier altijd dichtbij en speelt een grote rol in ons leven” gaat Jan-Erik verder. “Zwemmen hoort bij een gezonde levensstijl hier. Elke dag, het hele jaar door, ga ik ’s ochtends zwemmen in zee”. “Ook in de winter?” vraagt Wietze stomverbaasd. “Ja, vanuit de gemeente wordt er een wak opengehouden in het ijs” is het nuchtere antwoord.

“Aland heeft een positief migratiesaldo” legt Jan-Erik trots uit. “Veel Alanders komen terug, maar ook Zweden en Finnen vinden het prettig om hier te komen wonen”. We leggen de kaart op tafel en hij wijst een paar interessante bezienswaardigheden aan. De volgende
dag pakken we een huurauto en rijden naar Kastelholmen: een 14^e eeuws kasteel uit de tijd dat Finland (en dus Aland) een provincie van Zweden was. Daarna door naar Bomarsund: in de tijd dat Finland door de Russen bezet werd, bouwden ze hier een gigantische vesting. Ten tijde van de Krimoorlog werd deze in 1854 door de Fransen en Britten opgeblazen. De stenen werden gebruikt voor het bouwen van Mariehamn. Er volgde een internationale overeenkomst, waarin vastgelegd werd dat Aland altijd een gedemilitariseerde zone zal blijven. Tot op de dag van vandaag is dat zo. Stilletjes lopen we door de ruïne. “Dat is pas 170 jaar geleden” mompelt Wietze. Ik knik en kijk op: een prachtige zeilboot zeilt vlak langs de oude vestingmuur door de smalle ‘sund’.

Eeuwenoude ruïne van Kastelholm met een jachthaven ernaast

Keuze

ASS Havenmanager Brage Jansson is al even enthousiast. “Het is hier weer gezellig druk dit jaar. Tijdens de pandemie kregen we alleen Finse boten, nu komen ze weer overal vandaan”. Het zomerseizoen is kort: ze zijn open van mei tot en met september, maar eigenlijk komt de bulk van de zeilboten in juli. “Het is net te ver voor een weekendje op en neer” legt hij uit. “Daarom plannen mensen een hele vakantie naar de Aland archipel. En ze hebben gelijk: er is hier zoveel te zien. Zeker als je een boot hebt die niet dieper steekt dan 1,80 meter en zo’n 35 voet lengte. Dat is ideaal om een beetje rond te scharrelen tussen de eilanden”. Hij gaat verder: “Wist je dat we vandaag vijf Nederlandse boten in de haven hebben? Normaal krijgen we er maximaal tien per jaar. We hebben de indruk dat steeds meer Nederlanders hun boot in de winter in Zweden laten, zodat ze een lekker lang seizoen hebben in het volgende jaar”. Als ik hem vraag naar de andere haven in Mariehamn legt hij uit: “die haven is wat ondieper en daar gaan motorboten graag naar toe. Het merendeel van de zeilboten komt hierheen. Beide havens zijn uiteraard prima”.

Puzzel

We blijven nog een paar dagen langer in de gezellige haven: heerlijk wandelen in de omgeving, lekkere Alandse specialiteiten proeven (de pankaka!) en ons huiswerk maken. We gaan immers van hier naar Helsinki en dat is een tocht van bijna 200 mijl door de scheren. Het is een enorme puzzel om een route te zoeken die diep genoeg is voor onze kiel en waar we voldoende beschutte plekken kunnen vinden voor de nacht. Af en toe hebben we de neiging om een potloodstreep op de kaart te zetten naar het zuiden: terug de zee op, in één nacht doorvaren zijn we er dan. “Maar dan sla je het beste over!” zegt Jan-Erik. Dus puzzelen we vlijtig verder.

Op een avond zitten we in de kuip met een glaasje. Nederlander Martijn komt langsgelopen met zijn zoontjes Lucas en Noah, ze wonen al vijf jaar in Aland. Lucas vertelt honderduit over de zeillessen die hij hier bij de club heeft. “Het beste van twee werelden?” vraag ik Martijn. Die lacht en knikt: “Een prachtplek om te wonen en super voor de kinderen. Ik werk in Stockholm en vanuit huis hier”.

De zon gaat goudgeel onder na weer een prachtige dag. “Morgen maar weer eens de scheren in?” zegt Wietze. Ik knik.

Mariehamn, Aland. Juli 2022

Klik hier voor meer informatie over de Stockholmse scheren

Klik hier voor meer informatie over het Vasamuseum

Klik hier voor een video over Aland

Klik hier voor meer toeristische informatie over Aland

Klik hier voor informatie over de westelijke haven in Mariehamn:

Klik hier voor informatie over de oostelijke haven in Mariehamn

Meer vertrekkersverhalen? Lees alles van Black Moon, Sailors for Sustainability en bekijk de vlog van Yndeleau.