Op 14 december is ontwerper en botenbouwer James Wharram (1928-2021) overleden. Deze Engelsman stond bekend om zijn catamaranontwerpen die geïnspireerd waren door traditionele Polynesische kano’s. In de botenwereld was James een uniek figuur die zich altijd verzette tegen het conventionele denken, schrijft zijn partner Hanneke Boon.
Two Girls, Two Catamarans
In 1956 voer James op zijn zelfgebouwde catamaran Tangaroa de Atlantische Oceaan over. Drie jaar later zeilde hij weer terug naar Engeland op een nieuwe zelfgebouwde catamaran, Rongo. Zo werden ze de eersten om van west naar oost de Noord-Atlantische Oceaan over te steken met een catamaran.
James liet zien dat de Polynesische botenbouwtechnieken oceaanwaardig waren, iets wat eerder onder westerse kenners weinig tot niet werd geloofd. Het gros van de technieken waren overgenomen van de oude Polynesiërs, van de vorm van de rompen tot de verstaging. Doordat de twee rompen aan de crossbeam verbonden zitten met synthetische, geweven lijnen is de boot flexibeler, wat wenselijk is in grote golven.
Met meerdere vrouwen een unbreakable unit
James deed dit niet alleen. In zijn leven had hij vaak meerdere vrouwen tegelijk welke meezeilden op zijn expedities. De eerste oversteken waren met twee Duitse vrouwen, Jutta Schultze-Rohnhof en Ruth Merseburger. Ruth bleef levenslang de partner van James en Jutta was de moeder van zijn eerste zoon. Vanaf de jaren ’60 werd de Nederlandse Hanneke Boon ook partner van James en kregen ze zijn tweede kind. Rond 1975 had James vijf vrouwen.
“Ik leerde James kennen toen hij druk bezig was met het ontwerpen van zijn Classic Designs serie. Door deze serie werd hij een cultfiguur in de alternatieve maatschappij van de jaren ’70,” schrijft Hanneke op de website van James. Hanneke werd zijn ontwerppartner en samen met Ruth waren ze “een unbreakable unit,” aldus Hanneke.
Alzheimer
De Wharram-ontwerpen staan bekend om hun veiligheid, simpliciteit en stabiliteit. De boten zijn tussen de 14 en 63 voet lang en zijn veelal getuigd met het Wharram Wingsail. Dat is een gaffelzeil zonder giek. Vanaf 1965 begon hij bouwplannen te verkopen aan home-builders. Hij verkocht meer dan tienduizend ontwerpen. In 2018 ontving James van tijdschrift Classic Boat de Lifetime Achievement Award, welke hij met deze speech ontving. Hanneke schrijft dat James alles had bereikt wat hij wilde in zijn leven, maar dat hij pas in recente jaren de erkenning kreeg van het grotere publiek.
James leed aan Alzheimer en vond het verlies van zijn mentale gezondheid zwaar. Hierdoor koos hij ervoor om zijn leven te beëindigen. Hanneke: “Hij leefde zijn leven vol moed en het was met moed dat hij besloot om het stop te zetten. James sluit zich aan bij Ruth, Jutta en vele andere dierbare vrienden die voor hem heengingen.”
Beeld: (c) Wharram.com
Tags: Wharram Last modified: 29 december 2021
Ik heb veel over hem gelezen, veel van zijn ontwerpen uitgevoerd gezien en dat hij een cultfiguur was, bleek wel duidelijk. Helaas komt aan alles een einde en ook ik moet nu afscheid nemen van het zeilen, een kapotte schouder is daarvan de directe aanleiding. Wellicht zien we elkaar ooit terug, in een andere wereld dan.
Het is natuurlijk niet juist gezegd dat James Wharram pas laat erkenning kreeg van “ het grotere publiek” Zoals eerder gezegd had hij 10.000 bouwplannen verkocht en dat is waarschijnlijk meer dan enige andere jachtontwerper ooit. Hij was origineel, maar zonder origineel te willen zijn. Hij was een puritein in zijn compromisloze keuze voor functionaliteit en veiligheid door het ontwerp zelf. Zijn ontwerpen waren niet bedoeld voor massaproductie en niet bedoeld voor de charterwereld. Daardoor bleef erkenning vanuit die wereld van commerciële ontwerpers uit.