Er zijn op dit moment twee grote oceaanzeilwedstrijden bezig: de Route du Rhum en de Golden Globe Race. En waar geracet wordt, wordt op het scherpst van de snede gezeild en zijn, jammer genoeg, verliezers. Je hoopt alleen altijd dat de schade meevalt, en de schippers toch in elk geval zonder kleerscheuren de finish halen. De afgelopen week werd in beide races nog maar eens duidelijk dat dat laatste, ook al zijn de weersomstandigheden nog zo goed, absoluut geen zekerheid is. Zowel in de Route du Rhum als in de Golden Globe Race zonk een van de deelnemende boten. Beide schippers – die allebei afscheid moesten nemen van een zinkende boot – zijn gelukkig gered. Een uiteenzetting van beide dramatische gebeurtenissen.

Ontsnapt uit een vuurzee (tijdens de Route du Rhum)

Het is zondagmorgen 13 november als IMOCA-schipper Fabrice Amedeo nietsvermoedend richting Guadeloupe zeilt. De omstandigheden op zee zijn met de hoge golven weliswaar zwaar, maar de boot zeilt geweldig. Ze zijn een team, Amedeo en Nexans – Art & Fenêtres, en niets lijkt hun in de weg te staan de Route du Rhum te finishen. Net als vele andere deelnemers droomt ook Amedeo van deelname aan de Vendée Globe in 2024. De oversteek naar Guadeloupe biedt hem daarvoor de nodige kwalificatiemijlen én de kans om zijn IMOCA beter te leren kennen. In de hevige zeegang gaat het echter toch mis. Een van zijn waterbalasttanks slaat lek, waarna liters water door de boot stromen en de elektronica uitvalt.

Omdat Amedeo zonder elektronica niet verder kan racen, besluit hij – in overleg met zijn team – koers te zetten naar Cascais. In principe gaat er dan al een potloodstreep door zijn plan voor 2024. ‘s Middags slaat het noodlot echter nog eens toe. Er staat rook in de boot en Amedeo slaat alarm. Terwijl hij in zijn survivalpak het vuur probeert te blussen, vraagt de raceorganisatie de dichtstbijzijnde collega-deelnemer om hulp. Als James Harayda, schipper van IMOCA Gentoo, contact heeft gelegd met Amedeo is het die laatste gelukkig al gelukt het vuur te doven. Harayda kan zijn race vervolgen, Amedeo vaart verder richting Cascais. Genoeg drama zou je denken, maar helaas stopt de pech daar niet voor de Fransman.

Gele rook

De volgende middag, als Amedeo zijn slaap-wacht routine heeft hervat, staat Nexans – Art & Fenêtres wederom vol rook. En deze keer is het menens. Kort nadat hij de rook ontdekt heeft, vindt er een explosie plaats. Op de tast gaat Amedeo de boot in op zoek naar zijn survivalpak en zijn trouwring. De Grab bag stond gelukkig nog in de cockpit. Anders dan bij de eerdere brand is de rook deze keer geel in plaats van wit. De cockpit begint zich ermee te vullen en te vervormen door de hitte van de vlammen. De golven op de boot klinken volgens de Fransman op dat moment als water op een hete pan. Na een verwoede, maar vruchteloze poging om het vuur te blussen, beseft Amedeo dat de boot niet meer te redden is. Er zit niets anders op dan te evacueren.

Afscheid van een zinkende boot

Nadat hij zijn team van de situatie op de hoogte heeft gebracht, probeert Amedeo zichzelf in veiligheid te brengen. Alleen dat is nog makkelijker gezegd dan gedaan. Een muur van vlammen slaat uit het dak van de cockpit en de kajuit, waardoor de Fransman gevangen zit in de vuurzee. Op pure intuïtie en adrenaline weet hij het reddingsvlot over boord te duwen en er zelf achteraan te springen. Omdat het vlot niet automatisch loslaat van de boot wordt Amedeo nog een tijdje meegesleurd door de brandende IMOCA. Het vlot raakt daardoor vol met water, maar Amedeo weet erin te klimmen en zich ternauwernood los te snijden. Terwijl hij langzaam door de golven van het brandende schip weggeduwd wordt, neemt hij afscheid van zijn teammaatje. De IMOCA waar hij over twee jaar de wereld mee zou ronden verdwijnt binnen 30 minuten in de Atlantische Oceaan.

Tijd om daar lang bij stil te staan heeft Amedeo echter niet. Niemand van zijn team aan de wal heeft weet van wat er zich zojuist heeft afgespeeld. De satelliettelefoon die de Fransman mee heeft genomen, is nat geworden en werkt niet meer. Hij activeert zijn EPIRB en vraagt via zijn handmarifoon om hulp. Met de Tupperware box voor de batterijen van zijn marifoon schept hij het reddingsvlot leeg. En dan begint het wachten op de redding.

De reddingsoperatie

De omstandigheden blijven ruig en Amedeo moet zijn best doen om te voorkomen dat het reddingsvlot omslaat. Met de noodvuurpijlen in de aanslag en de handmarifoon om zijn nek, zendt hij elke 30 minuten een Mayday uit. Na vier uur komt er eindelijk een reactie. Een vrachtschip, dat zo’n zes mijl verderop vaart, heeft zijn oproep gehoord en is onderweg. De redding is nabij, maar makkelijk wordt de evacuatie uit het reddingsvlot zeker niet. De hoge golven maken het lastig om visueel contact te houden, laat staan om van het vlot op het immense schip te klimmen.

Met behulp van het noodvuurwerk kan Amedeo zich uiteindelijk zichtbaar maken voor de kapitein van het vrachtship. Pas bij de tweede poging om langszij te liggen lukt het om de afstand tussen het vlot en het schip dusdanig te verkleinen dat Amedeo met touwen aan boord geholpen kan worden. En ook dat is niet zonder gevaar. De Fransman moet het laatste stuk aan boord springen, terwijl de golven hem zo’n vijf meter optillen en weer laten zakken. Op het momentum van een van de golven waagt Amedeo uiteindelijk de sprong naar het vrachtschip. Daar belandt hij recht in de armen van een van de bemanningsleden die hem meteen naar een warm vertrek brengt. Na een warme douche en schone kleren dringt eigenlijk pas echt door wat er zojuist gebeurd is.

“Ik ben er kapot van dat mijn droom van de Vendée Globe uiteengespat is. Tegelijkertijd ben ik ontzettend blij dat mijn vrouw en dochters vanavond opgelucht kunnen gaan slapen”, zo schrijft Amedeo in zijn logboek. “Maar dit avontuur verandert niets aan mijn passie voor zeilen en de oceaan. Ik wil iedereen bedanken voor de hulp en de fantastische reddingsoperatie. Dit is nog niet voorbij. Voor mij niet en voor mijn team niet.”

Donderslag bij heldere hemel (Lehtinens Asteria zinkt tijdens Golden Globe Race)

Waar de rampspoed bij Fabrice Amedeo een aaneenschakeling van incidenten was in een ruige zee, kwam het zinken van Tapio Lehtinens Asteria totaal onverwacht. De Finse zeiler was met zijn Gaia 36 bezig aan hun tweede Golden Globe Race toen het noodlot toesloeg. Net als Amedeo was Lehtinen een fantastische race aan het varen. Na een spannende strijd met Kirsten Neuschäfer passeerde hij op de derde positie het media drop-off punt in Kaapstad. Vlak daarna haalde hij Neuschäfer weer in en zeilde hij op de tweede positie de Indische Oceaan op. Op jacht naar koploper Simon Curwen, en op naar het volgende drop-off punt in het Australische Hobart. Een revanche voor de verloren tijd in de 2018-editie leek, zelfs zo vroeg in de race, voorhanden.

Dat de race zo goed ging, is eigenlijk de enige overeenkomst tussen het zinken van de IMOCA van Fabrice Amedeo en de Gaia van Tapio Lehtinen. Waar de omstandigheden bij Amedeo heftig waren en Nexans – Art & Fenêtres na een aaneenschakeling van incidenten zonk, was dat voor Lehtinen bijna totaal het tegenovergestelde. De omstandigheden waarin hij zeilde waren goed. Zomers bijna; zo’n 15 knopen wind, een goede temperatuur en geen overdreven hoge golven. Lehtinen lag even te slapen toen hij plotseling een knal hoorde. Toen hij opkeek, zag hij een grote hoeveelheid water vanuit het motorcompartiment de kajuit in komen. Dat ging zo snel dat hij na de 20 seconden die het hem kostte om uit zijn kooi te klimmen al tot zijn knieën in het water stond. Het was duidelijk dat het goed mis was en er geen tijd was om rustig uit te zoeken wat er precies aan de hand was.

Afscheid van Asteria

In een mum van tijd had de Fin zijn survivalpak en Grab bag in de kuip gegooid. Tijd om terug naar binnen te gaan voor zijn noodvoorraad medicijnen, eten en zijn leesbril was er echter niet. Toen hij zich omdraaide om de kajuit weer in te gaan, stond het water al tot het plafond. Teruggaan was geen optie meer. Met de EPIRB van Asteria geactiveerd gooide Lehtinen het reddingsvlot overboord, en hoewel deze zich zonder problemen opblies, kwam het vlot vroegtijdig los van het zeiljacht. Er zat voor de Finse zeiler niets anders op dan een flinke sprong richting het vlot te maken. Dankzij de kalme zee kon Lehtinen probleemloos in het reddingsvlot klimmen.

Van daaruit moest hij lijdzaam toezien hoe zijn geliefde boot vanaf de achtersteven het gevecht met de oceaan verloor. “Langzaam ging ze ten onder”, vertelt Lehtinen aan de Finse krant Helsingin Sanomat (HS), “Haar doodstrijd sneed door mijn ziel. Op het laatst ben ik in het reddingsvlot gaan staan en heb ik haar een laatste saluut gebracht.”

Natuur ervaren in reddingsvlot

Inmiddels was de organisatie van de Golden Globe Race op de hoogte van de situatie en waren de dichtstbijzijnde mededeelnemers, Kirsten Neuschäfer en Abhilash Tomy, gealarmeerd. Neuschäfer bleek het dichtst bij Lehtinen (100 mijl) en zou na zo’n 36 uur bij hem moeten zijn. Een op 250 mijl passerend vrachtschip had inmiddels ook haar koers gewijzigd, en zou naar verwachting tegelijk met Neuschäfer in de buurt van Lehtinen aankomen. Hulp was onderweg dus!

De Fin had berekend dat het nog een tot twee dagen zou duren voor iemand hem zou bereiken, en omdat de zee zo rustig was, besloot hij maar gewoon rustig in het reddingsvlot te gaan liggen en af te wachten. Aan de raceorganisatie liet Lehtinen later weten dat hij tijdens zijn tijd in het vlot de natuur op een hele wonderlijke manier heeft ervaren. “De eerste dag droogde de zon mijn kleren voor de nacht viel. Daarna kwamen er vogels naast me in het vlot zitten, sommigen raakten zelfs mijn hand aan. Ik weet niet of het een lokale soort was, maar ik durfde nog geen scheet te laten uit angst dat ze dachten dat ik wellicht al aan het rotten was.”

Met ‘s nachts nog een bezoekje van twee albatrossen, de volgende ochtend een Portugees oorlogsschip en een half uur voor hij door Neuschäfer werd opgepikt een zeeschildpad heeft Lehtinen zich nooit alleen gevoeld. “Ik miste alleen een bijbel en een wc.”

De reddingsoperatie

Neuschäfer was iets eerder dan het vrachtschip, M.V. Darya Gayatri, bij het reddingsvlot van Lehtinen. Het duurde nog even voor ze hem ook daadwerkelijk had gevonden, maar nam hem daarna – in afwachting van M.V. Darya Gayatri – aan boord. Na een glas rum in de kuip van Minnehaha stapte Lehtinen terug in het reddingsvlot en heeft Neuschäfer hem naar M.V. Darya Gayatri gesleept. Daar nam de kapitein van het vrachtschip de reddingsoperatie probleemloos over. In een mum van tijd zat Lehtinen veilig en wel aan boord van het schip dat onderweg is naar China.

De opgeluchte Fin liet via Twitter weten altijd al dicht bij de oceaan te hebben willen zijn, maar dat dit wel dichtbij genoeg was. Ook voor Lehtinen betekent dit ongewenste avontuur niet dat zijn zeilcarrière voorbij is. Volgend najaar neemt hij deel aan de Ocean Globe Race, die ter ere van de vijftigste verjaardag van de eerste Whitbread Race wordt georganiseerd.

Omslagfoto: RISHU