Actueel

De wereld achter zeekaarten

09:07

Goed zeemanschap is: altijd papieren zeekaarten aan boord. Of niet? Volgens de officiële richtlijnen van het IMO/SOLAS is het wel degelijk verplicht, maar steeds meer zeilers stappen over op digitaal. Waar vind je de betrouwbaarste elektronische kaarten en hoe voorkom je gevaarlijke situaties?

Oude zeekaarten uit de tijd van de VOC hadden de status van een staatsgeheim: een goede kaart betekende strategisch voordeel. Zelfs nu vallen nog veel hydrografische diensten onder het ministerie van Defensie. Geheim zijn al de data gelukkig niet meer. Wel blijven zeekaarten onverminderd duur. Maar ook daar komt verandering in.

Een surveyschip verwerkt direct alle hydrografische data.

De basis: dieptemetingen

Sinds jaar en dag wordt alle noodzakelijke kennis vastgelegd in zeekaarten: waterdieptes, grondsoorten, boeienposities, wrakken, lichten, stroom- en getijgegevens, milieuzones en vaaraanwijzingen. De basis van de zeekaart ligt bij nauw- keurige dieptemetingen – de bathymetrie. Tot 1940 werden deze metingen met het handlood gedaan, vandaar de term lodingen.

Captain Cook en al zijn navolgers hebben er jaren over gedaan om al deze meetgegevens te vergaren. Pas vanaf 1940 werd sonar praktisch bruikbaar voor dieptemetingen en tegenwoordig worden met multibeam echolood grote opper- vlakken in één keer gemeten. Satellieten verzamelen zo data over zeediepte en ook vliegtuigen leveren met LIDAR (een optisch equivalent van radar) een bijdrage. De bruikbaarheid van deze metingen staat of valt natuurlijk met een accurate positiebepaling, iets wat pas voor het eerst mogelijk werd met Loran (in 1942) en Decca (in 1944) en sinds 1990 met gps. Tegenwoordig worden alle hydrografische data direct aan boord van het surveyschip online verwerkt en doorgestuurd. Dit zijn kostbare operaties. Al deze gegevens worden vervolgens verzameld, geanalyseerd en opgeslagen door de hydrografische diensten (hydrographic offices ofwel HO’s). Van oudsher spelen Engeland (met Admiralty en UKHO) en Nederland hierbij een voortrekkersrol. Het is niet toevallig beide landen een intensieve samenwerking onderhouden. Maar ook de hydrografische diensten van andere maritieme naties leveren substantiële bijdragen. Al deze HO’s werken samen in de International Hydrographic Organisation in Monaco (IHO). Het streven is zoveel mogelijk kennis en data uit te wisselen en standaarden op te stellen voor de verwerking en kartering ervan.

Zeilen 03/2019

Wil je meer lezen over de wereld achter zeekaarten? Je vindt het artikel hierover in Zeilen 03/2019! Koop het nummer hier online in de webshop. De editie is ook tot en met 20 maart in de winkel verkrijgbaar.

Tekst: Egenolf van Stein Callenfels

Tags: , , Last modified: 28 februari 2019
Sluiten