Hōkūle´a, een traditionele Polynesische zeilkano, trotseert jaarlijks de Stille Oceaan. Dit jaar voor het eerst door een vrouwelijke kapitein en navigator: Lehua Kamalu. Samen met een negenkoppige crew legde de Hawaiiaanse 6.000 mijl, van Hawaii naar Tahiti en terug, waarbij navigeren zonder technologie of kaarten ging succesvol af. Twee keer navigeerde ze twintig dagen lang op het sterrenstelsel, het zeeleven, het gedrag van de oceaan en zelfs op palmbomen.
Eerste vrouwelijke navigator
Lehua Kamalu is Hōkūle’a’s eerste vrouwelijke kapitein en navigator – een van de weinige vrouwen die leidinggeeft aan wat van oudsher een patriarchale traditie was, die van grootvader op kleinzoon werd overgedragen. “Ik werd geïnspireerd door de legende over Pele, de Hawaiiaanse godin van het vuur, die werd verbannen uit Tahiti en de oceaan overstak naar Hawaii. Hierdoor werd een voorouderlijke zeeweg tussen de twee eilanden geopend”, vertelt Kamalu. Dezelfde route die ze nu voor het eerst zelfstandig heeft bezeild.
De weg naar Tahiti
De koers die ze volgen wordt volledig bepaald door de natuur. Maar de natuur voert de kano langs een heel specifiek pad. Er is zelfs een woord voor Kealaikahiki, wat letterlijk ´de weg naar Tahiti´ heet. “Deze zeeweg kun je zien als een hoofdweg op de Stille Oceaan. Met het juiste weervenster heb je precies genoeg tijd en ruimte om er een succesvolle reis van te maken”, zegt Kamalu. “En we houden rekening met alle natuurlijke elementen, zoals vogels en hun vluchtpatronen, vissen en zeezoogdieren die al generaties lang op dezelfde plek bekend zijn. Al die elementen dragen ertoe bij dat je weet waar je bent en je dus weet waar je heen moet”.
Palmbomen als verkeersborden
Tahiti en Hawaii zelf zijn hele hoge eilanden, maar de eilanden die ze onderweg tegenkomen zijn laaggelegen atollen. Op deze Tuamotus archipel zijn de toppen van de kokospalmen slechts de allerhoogste punten. Pas binnen vier tot acht mijl afstand worden de eilanden hierdoor zichtbaar en kan er bijgestuurd worden.
Vogels wijzen de weg
Andere verkeersborden zijn bijvoorbeeld vogels, de kleuren in de lucht, de wolken of de veranderlijke golfpatronen. “Vogels komen altijd als eerste in me op als we richting het volgende eiland zeilen. Het is eigenlijk niet zo dat ik er naartoe navigeer, maar het zijn de vogels die ernaartoe navigeren. Zij zijn degene met een ingebouwde GPS, waarmee we de eilanden kunnen vinden. We hoeven ze alleen maar te observeren en te volgen”.
Geen sextant
Weer een andere methode is navigeren op het sterrenstelstel. Onder zeezeilers is de term “zonnetje schieten” vast bekend, maar op Hōkūle´a wordt zelfs geen sextant gebruikt. “Ik kijk hoe hoog de zon aan de hemel staat, waar hij opkwam, hoe het totale zenit boven mij aan de hemel reikt”. Daarnaast stelt ze zichzelf de volgende vragen: “Komt de maan overdag of ´s nachts op? Of krijg ik juist een donkere nacht? Welke sterren verwacht ik ´s nachts te kunnen zien?” Zodra ze alle gegevens bij elkaar heeft, kalibreert ze de positie van de kano samen met de steeds veranderende aard van de oceaan en uiteraard de wind. Het sterrenstelsel kan dus gezien worden als kompas, de golven en de wind als kaart.
Volgende reis: 41.000 mijl
Hōkūle´a is onderdeel van de Polynesian Voyaging Society (PVS). Deze vereniging heeft als doel om door middel van zeereizen zonder moderne navigatie anderen te inspireren en daarmee meer respect voor de zee en de natuur te creëren. De reis in 2022 was gericht op navigatietraining en om de kano te testen, voordat Hōkūle´a volgend jaar aan een veel langere reis begint: 41.000 mijl rond de Stille Oceaan.
Tekst: Greetje Tops
Omslagfoto: Justyn Ah Chong
