Onderhoudstips buitenboordmotoren

Er zijn zeilers die hun buitenboordmotor keurig volgens het boekje onderhouden, maar er zijn er ook veel zeilers die verzaken. Waarom zou je het toch doen? Wij kijken de kunst af bij de monteur, die ons stap voor stap meeneemt door het onderhoudsprogramma.

Het is begin maart als we de buitenboordmotor van redactieboot Zoef naar Yamaha Center Amsterdam brengen voor een servicebeurt. Als we onze 6 pk-viertakter de werkplaats indragen, generen we ons een beetje. We hadden hem wat beter kunnen schoonmaken. Eigenaar en directeur Wiep Torenvliet kijkt er niet van op: “Dit ziet er nog redelijk netjes uit. Je moest eens weten wat hier zoal binnenkomt. Soms is zo’n motor één bonk corrosie en groeien de waterplanten uit het staartstuk. Ik kan daar pisnijdig om worden. Mensen gaan het water op, soms met hun hele gezin. Dan moet je rekening houden met onvoorziene omstandigheden waarbij je de motor nodig hebt om weer veilig naar de haven te komen. Als je een beetje verantwoordelijkheidsgevoel in je lijf hebt, zorg je dus dat zo’n machientje in goede conditie is.”

Gelijk beginnen

Zodra de buitenboordmotor van de boot is gehaald, is het belangrijk direct alle benzine uit de motor en de bijbehorende tank te verwijderen. Moderne loodvrije benzines bevatten veel methanol dat snel verdampt en een gomachtig residu achterlaat. Wanneer je vervolgens via de opening van de bougie een kleine hoeveelheid conserveringsolie spuit en de machine enkele slagen tornt, zijn zuiger en cilinderwand goed beschermd tegen vocht. Om optimaal aan de start van het nieuwe seizoen te verschijnen, is periodiek onderhoud noodzakelijk. En eigenlijk ook tijdens het seizoen, wanneer je er veel mee vaart. Het onderhoudsschema van een moderne viertakt buitenboordmotor kent bijvoorbeeld een interval van honderd draaiuren. Binnen de garantietermijn is het voor onderhoud altijd raadzaam een erkende dealer in te schakelen. Bij een wat oudere motor is het basisonderhoud ook heel goed zelf te doen. Gewoon thuis. In een middagje ben je klaar en voorkom je onnodige problemen.

1. Wat heb je nodig?

Allereerst een geschikte werkplek. Zorg voor wat armslag en plaats de motor op een stevige bok. Houd de documentatie van de motor bij de hand of zet de handleidingen op een netbook of tablet. Dit scheelt een flinke stapel papier, ook aan boord. Leg de onderdelen bij demontage altijd in volgorde naast elkaar op een schoon en leeg werkblad. Daarmee vermijd je gepuzzel bij het weer in elkaar zetten en kun je geen ringetjes, busjes, pakkingen of andere onderdelen vergeten. Goed gereedschap is ook hier het halve werk. Steek-, ring- en dopsleutels moeten altijd honderd procent passen om beschadigingen aan moeren, bouten of bougie te voorkomen. Dat geldt ook voor schroevendraaiers; te veel ruimte is funest voor een schroefkop. Kijk vooraf goed of alle benodigdheden er zijn. Maak een boodschappenlijstje met de correcte specificaties en vereiste hoeveelheden voor staartolie, smeerolie, smeervetten, bougie(s), benzinefilter, breekpen, splitpen en impeller.

2. Visuele controle

Loop de motor allereerst na op zichtbare beschadigingen. Controleer de schroef extra goed: staan alle schroefbladen nog in dezelfde lijn? Wat is de staat van de anode op het staartstuk? Vormt zich ergens corrosie? Sluit de kap nog goed? Werkt het kantelmechanisme naar behoren? Is de lak beschadigd? Zijn er diepe krassen?

3. Schroef

Verwijder de splitpen en neem de borgmoer en schroef los. Oudere motoren hebben nog een breekpen, is die nog in tact? Recente uitvoeringen hebben een in de schroefnaaf ingegoten schokrubber. Bij beschadigingen vervang je de complete schroef. Vertoont de schoefas beschadigingen? Neem dan contact op met de dealer.

Heb je alles uit elkaar gehaald? Smeer dan de as in met speciaal spline-vet, breng schroef en moer weer aan en plaats een nieuwe splitpen.

4. Anode

Wanneer de anode op het staartstuk voor meer dan de helft is verdwenen, zal deze weinig bescherming meer bieden tegen de vorming van corrosie op schroef, as of staartstuk. Plaats in dat geval een nieuwe zinkanode. Deze biedt op zout water de beste bescherming. Theoretisch zou op zoet water een aluminium anode bescherming moeten bieden, maar dat heeft weinig zin; ook het gehele staatstuk is immers van dit materiaal geproduceerd.

5. Staartolie

De staartolie smeert de tandwielen en de keerkoppeling. Op het zogenaamde tandwielhuis in het onderste deel van het staartstuk bevinden zich twee schroefpluggen voor het aftappen en vullen van de olie. Ziet de afgetapte olie er melkachtig uit? Alle kans dat er dan water in het tandwielhuis lekt. Het staartstuk moet dan volledig uit elkaar. Dit is een klus die je beter aan de dealer over kunt laten.

Het bijvullen gaat van onder naar boven en is het eenvoudigst met een tube of oliepompje.

6. Koelwater

Kijk goed of het rooster van de waterinlaat helemaal schoon is. Ook het gaatje voor controle van het koelwater moet helemaal vrij zijn. Vaak gaat deze dicht zitten met kalkaanslag. De impeller zorgt voor de circulatie van het koelwater. De richtlijn voor vervanging bedraagt bij moderne motoren driehonderd draaiuren of drie jaar. Dit is best een lastig karwei. Het pomphuis bevindt zich in het staartstuk en dat moet helemaal los. Toch is het handig te weten hoe het moet, ook onderweg kan de impeller stuk gaan. Zorg in ieder geval dat er een reserve-exemplaar aan boord is en vraag de dealer een kopie van het betreffende hoofdstuk uit het werkplaatshandboek.

7. Ontsteking

Een vervuilde bougie geeft niet alleen startproblemen, maar veroorzaakt ook een hoger brandstofverbruik. Vooral bij tweetaktmotoren heeft de bougie vaak flink te lijden, bijvoorbeeld door een verkeerde verhouding tussen de hoeveelheid brandstof en de toegevoegde smeerolie. Vervang de bougie elk seizoen – ook bij viertaktmotoren – al is het maar uit voorzorg.

8. Benzinefilter

Een verstopt benzinefilter vormt een garantie voor een haperende buitenboordmotor. Controle is bij de ondoorzichtige versies lastig. Ze zijn echter niet bijzonder kostbaar, dus zorg voor een reservefilter of vervang elk seizoen preventief.

9. Mechanisch bewegende delen

De meeste mechanische delen kunnen na een vaarseizoen wel wat smeervet gebruiken. Loop de volgende onderdelen na en controleer of ze nog soepel bewegen: gaskabels, schakelmechanisme, draai- en kantelmechanisme en bevestigingsknevels. Ook controle van het startmechanisme is noodzakelijk. Let op eventuele speling of beschadigingen aan het koord. Bij een buitenboordmotor met een afstandbediening is het verstandigheid de kabels minstens tweemaal per seizoen te smeren.

10. Smeerolie

Alleen bij viertaktmotoren bevindt zich smeerolie in het motorblok, bij tweetakt motoren zorgt olie in de brandstof voor smering van de motor. Net als bij de staartolie is er een aftapplug en een vulopening. je kunt de olie het beste verwijderen met een pompje, eventueel vuil komt dan direct mee. Smeerolie vul je gewoon van bovenaf bij. Heeft de olieflacon geen kijkvenster? Gebruik dan een maatbeker voor het afpassen van de juiste hoeveelheid smeerolie. Zorg er bij de controle van het oliepeil voor dat het motorblok goed horizontaal staat.

11. Beschadigingen

Wanneer je niets aan lakschade op metaaldelen doet, geef je vuilaanslag en zelfs corrosie volop de kans. Bij kleine krasjes is het een kwestie van goed ontvetten en behandelen met een lakstift. Bij grotere beschadigingen breng je na schuren eerst een geschikte primer aan. Een verweerde kap overspuiten geeft een verbluffend resultaat, je motor lijkt weer als nieuw.