Navigatie

Waarom staat er een ‘stompje’ op Eddystone Rocks?

Bekende bakens: de vuurtoren van Eddystone

09:47

In de rubriek ‘bekende bakens’ schijnen we licht op legendarische vuurtorens, boeien en lichtschepen. Deze week: de vuurtoren van Eddystone.

Tien mijl westelijk vanaf Plymouth Sound knippert een wit licht, twee keer om de tien seconden: de vuurtoren van Eddystone. Het licht, dat bij hoogwater brandt op een hoogte van 41 meter en zichtbaar is vanaf 17 mijl, waarschuwt zeevarenden voor de gevaarlijke Eddystone Rocks. Naast de vuurtoren staat een stompje. Op die plek werd ruim driehonderd jaar geleden de allereerste vuurtoren op open zee neergezet. Dat dit geen eenvoudig klusje was, bewijst het verhaal achter dit overgebleven restje vuurtoren.

Een onverlicht gevaarte

Eddystone Rocks heeft zijn naam te danken aan de draaikolken (eddies in het Engels) die rond de stenen stromen. De rotsgroep staat bij hoogwater bijna helemaal onder water en ligt op een plek waar de deining van de oceaan het Engelse Kanaal binnenrolt. Een woelige plek dus. De rotsen van Eddystone liggen ook vreselijk in de weg: midden in een belangrijke handelsroute door het Engelse Kanaal. Wanneer de koopvaardij in de zeventiende eeuw opbloeit, kent het aantal schipbreuken een triest hoogtepunt. Er moest een waarschuwingssignaal komen, maar hoe?

De toren van Winstanley, na de aanpassingen van 1699

Het heft in eigen handen

Wanneer twee koopvaardijschepen van de Engelse handelsman Henry Winstanley naar de kelder gaan op Eddystone Rocks, besluit hij dat het maar eens afgelopen moest zijn met dat onverlichte gevaarte op zee. Niet gehinderd door enige kennis over het bouwen van vuurtorens, ontwerpt Winstanley een achthoekige toren uit graniet en hout. Het bouwproces gaat niet van een leien dakje, onder meer omdat Engeland in oorlog is met Frankrijk. In 1697 slagen Franse kapers erin de onafgewerkte toren te vernielen en Winstanley te ontvoeren. Wanneer Lodewijk XIV er lucht van krijgt beveelt hij zijn onmiddellijke vrijlating. “Frankrijk is in oorlog met Engeland, niet met de mensheid”, zou hij hebben gezegd. Winstanley keert terug naar het Eddystone-rif en voltooit de vuurtoren in november 1698. Eindelijk brandt er licht op Eddystone.

Storm van de eeuw

De vuurtoren overleeft de eerste winter, maar is meteen toe aan een grondige renovatie. Om te voorkomen dat de kaarsen in het lichthuis gedoofd zouden worden door opspattende golven, besluit Winstanley om de toren groter en sterker te maken. Het resultaat is een 18 meter hoog bouwwerk, uitgerust met vele ornamenten. Winstanley is trots. “Ik hoop dat ik in de vuurtoren aanwezig zal zijn in weersomstandigheden die haar kracht tot het uiterste zullen testen”, zegt hij vol vertrouwen. Vier jaar later wordt zijn wens vervuld. Tijdens een bezoek aan zijn geliefde vuurtoren, barst de beroemde decemberstorm van 1703 los, een ramp die aan duizenden mensen het leven kost. Na de storm is er geen spoor meer te bekennen van de vuurtoren van Eddystone, haar bemanning en Henry Winstanley.

Dwarsdoorsnede van de vuurtoren van Rudyerd.

Brand

In juli 1706 begint John Rudyerd, een rijke zijdehandelaar, aan de bouw van een nieuwe vuurtoren. De toren wordt opgetrokken uit lagen graniet en hout op een basis van blokken eikenhout. De houten, door kaarsen verlichte vuurtoren blijft bijna 50 jaar overeind staan, maar vat vuur op 2 december 1755. Tijdens het blussen slikt Henry Hall, een 94-jarige vuurtorenwachter, gesmolten lood in dat vanaf het dak naar beneden lekt. Hij leeft nog twaalf dagen, tot grote verbazing van zijn dokters. Bij de lijkschouwing wordt er een gestolde klomp lood in zijn maag aangetroffen. Het stuk lood bevindt zich nu in de collectie van de National Museums of Schotland.

Een dwarsdoorsnede van de toren van Smeaton, met het innovatieve zwaluwstaartontwerp om de kracht van de zee te weerstaan.

Een grote stap vooruit

Derde keer is (bijna) scheepsrecht. Ontwerper Smeaton, die in tegenstelling tot zijn voorgangers een werkbouwkundige achtergrond heeft, baseert zijn ontwerp op de vorm van een eik. Hij kiest voor een volledige stenen toren, met een brede basis onderaan en geleidelijk evenwijdig lopende wanden. De grote stenen blokken passen met zwaluwstaartverbindingen in elkaar en worden verankerd met marmeren en eikenhouten verbindingen, een baanbrekende techniek. Tijdens het bouwproces vindt Smeaton ook nog een soort beton uit dat onder water uithardt. Op 16 oktober 1759 is de 22 meter hoge toren klaar en kunnen de 24 kaarsen in het lichthuis door de vuurtorenwachters aangestoken worden. De toren blijft 120 jaar staan en wordt de blauwdruk van vele vuurtorens over de hele wereld. Tot er barsten worden ontdekt. Niet in de vuurtoren, maar in de rotsen eronder. De toren van Smeaton wordt zorgvuldig afgebroken en steen voor steen opnieuw opgebouwd in Plymouth, waar hij nu als monument dienstdoet.

De toren van Smeaton is nu een toeristische attractie in Plymouth

Anderhalve vuurtoren

Vandaag staat er anderhalve vuurtoren op Eddystone Rocks. Naast de huidige werkende toren van 49 meter staan de resten van Smeatons toren. Het fundament bleek te robuust om af te breken, wat wel wat zegt over de standvastigheid van de toren. James Douglass, de ontwerper van de huidige vuurtoren, baseerde zijn ontwerp op de bevindingen van Smeaton. Op 18 mei 1882 werd de oorspronkelijke lichtbron, die toen nog bestond uit Argandse lampen, voor het eerst ontstoken. De toren werd in 1982 door Trinity House als eerste geautomatiseerd.

Tags: Last modified: 29 november 2021
Sluiten