De onverwoestbare Toren van Hercules

In de rubriek ‘bekende bakens’ schijnen we licht op legendarische vuurtorens, boeien en lichtschepen. Deze week: de Toren van Hercules.

De Toren van Hercules (Torre de Hercules) is de oudste, nog werkende vuurtoren van de wereld. Het bouwwerk werd rond het einde van de 1e eeuw neergezet door de Romeinen op een schiereiland in de buurt van A Coruña, een kuststad in de Spaanse regio Galicië. Bijna tweeduizend jaar later doet de vuurtoren nog steeds dienst als baken voor zeevarenden.

Dodenkust

A Coruña is een populaire aanloophaven na een zeiltocht over de Golf van Biskaje. Na aankomst in de Spaanse kuststad begint voor veel zeilers het zonnige cruisersleven. Voor de Romeinen stond deze noordwestelijke regio echter symbool voor het einde van de wereld, het Finis Terrae. Ook was de rotskust zo berucht om de vele scheepswrakken dat het de naam Dodenkust kreeg, ofwel Costa da Morte. Bij harde wind kunnen er in het gebied rond Kaap Finisterra hoge, gevaarlijke golven ontstaan. Een goede reden om in A Coruña een gunstig weergaatje af te wachten en een bezoek te brengen aan de oudste, werkende vuurtoren van de wereld.

(c) Diego Delso/ CC BY-SA 3.0

Romeins bouwwerk

De Toren van Hercules is de enige Romeinse vuurtoren die nog in gebruik is. Het bouwwerk is 55 meter hoog en kijkt uit over de Noord-Atlantische kust van Spanje. De toren, die tot de 20e eeuw bekend stond onder de naam Farum Brigantium, werd gebouwd aan het einde van de 1e eeuw en vakkundig gerenoveerd in 1791. Aan de voet van de toren is een inscriptie gevonden met de naam van de architect, Gaius Sevius Lupus. Hij bouwde de vuurtoren als eerbetoon aan de Romeinse god van de oorlog, Mars. Om die reden werd de toren wellicht deels als vesting gebouwd, hoewel de Romeinen op dat moment niet in oorlog waren. De Pharos-vuurtoren van Alexandrië, een vuurtoren die tot een van de zeven klassieke wereldwonderen behoort, diende als basis voor het ontwerp.

Constructie

De bouw van de toren is het resultaat van bijzonder vakmanschap. In het midden van de toren bevindt zich een unieke, I-vormige sluitsteen. Deze steen houdt het hele gebouw overeind. Oorspronkelijk was de toren korter en breder dan vandaag. Rond de kern stond een muur met een stenen helling die naar een hoger platform leidde. De binnenkant was verdeeld in vier verschillende secties, dit om de vuurtorenwachters te beschermen tegen vallend puin van het brandende licht. Op de bovenste verdieping prijkte een koepel. Daar zorgde een enorme olielamp voor licht.

De Herculestoren in 1762

Na de val van het Romeinse rijk ging het bergaf met de vuurtoren. In de 18e eeuw werd het bouwwerk grondig gerenoveerd onder leiding van Eustanquio Giannini. Tijdens de restauratie werd de 34-meter hoge toren 21 meter verhoogd. De toren herwon zijn functie als lichtbaken. Het is deels dankzij deze restauratie dat een aanzienlijk deel van de originele toren bewaard bleef.

Legenden en verhalen

Door de eeuwen heen ontstonden er verschillende legendes en verhalen over de bouw van de vuurtoren. De bekendste is de legende van Hercules, wiens naam aan de toren is gegeven. Hercules zou het volk bevrijd hebben van de reus Geryon, na een zware strijd van drie dagen. Hij begroef het afgehakte hoofd van zijn vijand en verklaarde dat er op die plek een toren en een stad moest worden gebouwd. Deze stad zou Crunia heten, ter ere van de eerste vrouw die op de locatie had gewoond. Nadat haar neef Espán als heer van Spanje werd gepromoveerd begon hij de toren te bouwen. Bovenin plaatste hij een olielamp met een vlam die nooit kon worden gedoofd.

Aan het einde van de 15e eeuw werd deze legende het symbool van A Coruña. De schedel en de beenderen van Geryon werd opgenomen in het wapenschild van de stad, waardoor het onderdeel werd van het dagelijkse leven van de bewoners. Vandaag zie je de afbeelding terug in bedrijfslogo’s, op parkbanken, in souvenirs en op postzegels.

(c) Luis Miguel Bugallo Sáchez (Lmbuga)/ CC BY-SA 3.0

Beeldenpark

Vandaag doet de Toren van Hercules nog steeds dienst als lichtbaken, met vier flitsen per twintig seconden. Daarnaast is het een populaire toeristische attractie. Vanaf de toren heb je zicht op een uitgestrekt beeldenpark.

Een windroos van mozaïek, gemaakt door de kunstenaar Xavier Correa Corredoira (c) Julio Aquino/CC BY-SA 3.0

In 2008 verbroederde de Toren van Hercules met het Vrijheidsbeeld in New York. Veel Spanjaarden vertrokken vanaf hier naar ‘de nieuwe wereld’ aan de andere kant van de Atlantische Oceaan. Beide bouwwerken staan daarom symbool voor immigratie. Een jaar later kreeg de toren een plaats op de werelderfgoedlijst van UNESCO. Het is de enige vuurtoren in de lijst.

Klik hier voor alle artikelen in de rubriek ‘bekende bakens’.

Titelfoto: (c) Luis Miguel Bugallo Sánchez (Lmbuga)/ CC BY-SA 3.0