“Weten we dit zeker?” vraagt Wietze. Ik wrijf de slaap uit mijn ogen en draai me naar hem om. “Dat geloei klinkt niet echt aantrekkelijk hè?” Hij bromt, pakt de telefoon van de plank naast ons bed en bekijkt voor de zoveelste keer het weerkaartje. “Als we het doen, moet het vandaag”. Klopt. We liggen op het eiland Kihnu in Estland en willen graag naar Riga in Letland. Ruim 70 mijl, vrijwel pal zuid. Normaal staat de wind hier uit het zuidwesten en is het dus een hele moeizame toestand om daar te komen. Maar vandaag staat er een prachtige west/noordwestenwind die het in één keer bezeild maakt. Het vervelende is dat het erg véél wind is: zelfs in deze beschutte haven huilen de vlagen door het want. Windkracht 6 met uitschieters naar 8. We ontbijten, kijken het nog even aan en halen dan onze schouders op. “We hebben wel voor hetere vuren gestaan” zegt Wietze en begint de huik van het grootzeil te trekken. Een half uur later liggen we buiten te klotsen in de steile golven en gaat het tweede rif er ook maar vast in. Als we eenmaal de balans in de boot hebben en de windvaan goed is afgesteld, gaat het hárd en heerlijk. Net na middernacht tuffen we Andrejosta binnen: een kleine stadshaven in het centrum van Riga.
Zeilen in Letland
Als je in de vaargids van Letland kijkt, zie je naast de verschillende jachthavens in Riga nog zeker tien havens waar je als bezoeker met een zeilboot prima kunt liggen. Los daarvan lijkt zeilen in Letland meer te leven dan we dachten: we zien veel zeiljachten met de rood/wit/rode vlag. “Het maakt me wel nieuwsgierig hoe dat nou zit hier” peinst Wietze. Gelukkig kunnen we al snel onze vragen afvuren op Leonids Loginovs, de voorzitter van de Letse zeilfederatie. Leonids is een imposante man met een ongelofelijk stoer levensverhaal. Als achtjarige ging hij voor het eerst naar zee met zijn oom; hij woonde toen in een klein dorp aan de kust. Op z’n vijftiende ging hij naar de zeevaartschool en werkte vervolgens bijna twee decennia als kapitein op een groot vissersschip op de Atlantische Oceaan. Letland zuchtte toen onder de Russische bezetting, maar dit werk bood hem de kans om wat van de wereld te zien. Daarna werd hij directeur van de Havenautoriteit van Riga: een enorme haven die een fors achterland bedient. Na zijn pensionering werd hij voor de zeilfederatie gevraagd.
Leonids Loginovs, de voorzitter van de Letse Zeilfederatie
Met groot enthousiasme weet hij veel initiatieven én de benodigde financiering op gang te brengen.
“Er zijn 20 clubs lid van de federatie” legt hij uit. “Maar er zijn er nog veel meer. Wij focussen op de clubs die activiteiten voor kinderen organiseren en ondersteunen hen daarbij. De kinderen hebben de toekomst”. De kaart van Letland komt op tafel: “Kijk” wijst hij “we hebben niet alleen de kust met de havenplaatsen die daar zijn. Zie je hoeveel grote meren we ook nog hebben? Daar wordt gezeild: veel windsurfen en met kleine open boten”. Buurland Estland heeft een grote voorsprong, omdat daar in de Russische tijd al veel geïnvesteerd is in infrastructuur voor zeilen voor de Olympische Spelen van 1980. In Letland is dat pas na de onafhankelijkheid in 1991 op gang gekomen. “Er zijn langzaam maar zeker steeds meer mensen die zeiljachten hebben en er worden ook al regelmatig wedstrijden gezeild; daarnaast is het populair om een boot te huren. Mensen zijn lid van clubs en sommige van die clubs hebben ook een jeugdprogramma. We hebben nu de financiering rond voor de aanschaf van een flink aantal Optimisten en Lasers, zodat kinderen niet meer in de rij hoeven te wachten op hun beurt om te zeilen. Elk kind dat geïnteresseerd is, moet kunnen zeilen. Ook wil ik het zeilen voor mensen met een beperking mogelijk maken” zegt hij resoluut. De Estse regering trekt volgens Leonids een miljoen euro per jaar uit voor de ontwikkeling van het zeilen; hij moet het in Letland jaarlijks met € 80.000 doen. Maar het slaat aan. Leonids: “Een mooi voorbeeld is het initiatief van twee zeilsters in Skulte. In mei vorig jaar begonnen ze met zeillessen voor vijf kinderen; in september waren er al 45 kinderen aan het varen. Daarom focussen we op de kinderen”.
Onverwacht cadeau
De oude stad van Riga aan de rivier
We lopen Riga in en vergapen ons aan de prachtige oude stad. Oude gildehuizen, statige kerken, pleinen in alle soorten en maten. Net als Tallinn is Riga een hanzestad. Maar Riga is een veel grotere stad met een heel andere sfeer. Vlakbij de oude stad is een wijk die helemaal vol staat met panden die overdadig gedecoreerd zijn in de Jugendstil-stijl. Met open mond lopen we er rond. En weer terug naar de oude stad, waar we even uitblazen op een bankje. Bij stom toeval lopen we daar een Nederlands stel tegen het lijf. Karel en Rinus kennen Letland als hun broekzak en zijn bezig om zich er te vestigen. Ze zijn een welkome bron van informatie over het land. “Weet je wat, we nemen jullie wel een dagje mee voor een glimp van Letland buiten Riga” zegt Rinus. En zo zoeven we een dag later in hun auto door het glooiende landschap. We bezoeken natuurparken met geneeskrachtige bronnen en spa-hotels, kastelen en een chique badplaats die naast Riga aan de kust ligt. Wat een onverwacht cadeau. De klapper is een bezoekje aan Lido, een zelfbedieningsrestaurant waar je allerlei Letse specialiteiten kunt proeven. Lekker!
Indrukwekkende Jugendstilwijk in Riga
Weer mazzel
“Zie jij wat ik zie?” zeg ik tegen Wietze. Hij zit ook op z’n scherm te kijken en knikt. “We hebben weer mazzel: als we overmorgen op pad gaan, varen de we golf van Riga uit met de wind mee en dan draait hij naar het noorden zodat we ook de wind weer mee hebben op onze zuidelijke koers naar Gdansk”. Ik bijt op m’n lip, want dat betekent dat we leuke havenplaatsen als Ventspils over gaan slaan. Maar op dit stuk is het weer allesbepalend, dus we gaan de kleine 350 mijl naar Gdansk in één keer doen. “We doen gewoon citytrips met de boot” zegt Wietze met een grijns.
Een oversteek om in te lijsten
En het wordt een oversteek om in te lijsten. Prachtig zonnig weer, lopend windje, kabbelende deining. We zijn lekker druk met alle scheepvaart om ons heen: de paar kapen die we passeren zijn ook erg populair bij kolossale vrachtschepen en tankers. In de mix zitten ook veel marineschepen, zeker als we in de buurt komen van Kalinigrad, de Russische exclave. We varen daar met een ruime boog omheen. De laatste 20 mijl zakt de wind eruit en moet de motor het werk doen. In het vroege ochtendlicht doemt dan de kust van Polen op. We slalommen tussen de geankerde tankers door en varen de Martwa Wisla rivier op. Al snel passeren we het schiereiland Westerplatte, waar de Polen lang stand gehouden hebben tegen de Duitse invasie aan het begin van de Tweede Wereldoorlog. We brengen een vlaggengroet bij het monument.
Motoren als de wind wegvalt
Stille werven
Gdansk is een stad die al decennialang grote scheepswerven heeft. We varen zeker een uur over de rivier met aan weerszijden enorme dokken, kranen en schepen waar aan gewerkt wordt. Maar nu niet: het is een nationale feestdag en het is nog zes uur ’s ochtends. “Gek hè, dat het nu eigenlijk zo mooi is?” zegt Wietze genietend. Normaal zou horen en zien je hier vergaan, maar nu is het net alsof de tijd stilstaat.
De binnenstad van Gdansk
En dan gaat het snel: we leggen aan in een jachthaven in het centrum van Gdansk. Iedereen zit net aan z’n ontbijtje en we krijgen vriendelijke knikjes. Als alles vast ligt, zitten we gretig om ons heen te kijken. “Prachtig zeg, kijk die gevels toch eens” zucht ik. We ruimen op, springen onder de douche en gaan de stad in. En weer is het een feest. Schitterende gevels, kerken waar je helemaal de toren in kunt om in de verte de bootjes te zien zeilen in de baai. Prachtige musea, waar we veel leren over de woelige historie van Polen én van Gdansk. “Ik vind die havenkraan echt het allerleukste hier” wijs ik. Gdansk dankt z’n rijkdom aan de graanhandel die hier al vanaf de Middeleeuwen plaatsvond. Ze maakten een havenkraan waarin vier tredmolens zitten. Die werden door mensen voortbewogen. Als er vier mensen tegelijk in de tredmolens werkten, konden ze een paar ton graan in één keer optillen met de kraan. Het is bloedheet, dus er wordt vandaag in alle mogelijke scheepjes op de rivier gevaren. We kijken onze ogen uit.
Mazzelweer
“Zie jij wat ik zie?” zeg ik tegen Wietze. Die schiet in de lach. “Ja, ik kan het bijna niet geloven, maar er komt harde oostenwind. Oostenwind!” En weer bijt ik op m’n lip: we gaan een paar Poolse havenplaatsen overslaan, maar dit weervenster is té mooi om te laten schieten. “In één keer naar Denemarken dus?” stel ik de overbodige vraag.
Gdansk, Polen, augustus 2022
- Klik hier voor een online vaargids voor de zuidelijke Oostzee inclusief Polen en Litouwen
- Klik hier voor de gratis vaargids van Estland en Letland
- Klik hier voor meer informatie over Letland
- Klik hier voor de website van de Letse zeilfederatie
- Klik hier voor meer informatie over Gdansk
Meer vertrekkersverhalen? Lees alles van Black Moon, Sailors for Sustainability en bekijk de vlog van Yndeleau.
Last modified: 4 september 2022
