Een najaarstocht over het Marker- en IJsselmeer is meer dan een fijn zeilreisje over een extreem populair vaarwater. Het is ook een reis door de tijd, van toen het water permanent een gevaar vormde naar de tijd van het maakbare land waarin we nu leven. Zeilen-collega Joris Westerveld schreef er een artikel over dat je leest in Zeilen editie 01/2023.
Deze maand is aan mij de eer onze redactieboot het water mee op te nemen. En dat is zeker geen straf. De bedoeling is om Zoef naar Den
Oever te brengen voor aanstaande Waddenavonturen. En of ik, als ik toch onderweg ben, een verhaal wil maken over het bekendste vaarwater van het land. Maar valt er nog wel iets interessants te vertellen over het Marker- en IJsselmeer, waar iedere Nederlandse zeiler weleens gevaren heeft? Het antwoord blijkt een volmondig ja.
Oude route naar Amsterdam
Het belooft een stralende herfstdag met weinig wind te worden. Voor ik losgooi bij Watersportvereniging IJburg, leg ik vast de knaloranje spinnaker klaar. Op weg naar de sluis knijp ik mijn ogen halfdicht en probeer ik me voor te stellen hoe het hier een paar honderd jaar geleden eruit moet hebben gezien. Toen het water nog zout was en hier schepen vol goederen, graan en specerijen van en naar Amsterdam voeren. Nu is Vinex-locatie IJburg best lastig weg te denken, maar hoe verder ik het water op ga, hoe minder ik mijn fantasie hoef aan te spreken om terug in de tijd te gaan.
De route die ik aanhoud, volgden de schepen vroeger ook; het Noordzeekanaal bestond nog niet. Potentiële vijanden zouden dus ook via deze weg Amsterdam naderen – vandaar de fortificaties op Vuurtoreneiland. De lichtopstand is niet het originele baken, maar is wel een markant punt. Ik rond het eiland en krijg een kopje koffie aangereikt van mijn collega’s op de fotoboot, Blauwe Pinquin. De spinnaker gaat omhoog en in de verte komt het Paard van Marken in het zicht.
Van land, naar zee, naar meer
Tot nu was mijn historische kennis van het Markermeer vrij beperkt: eerst was hier zee, en nadat ingenieur Lely zijn dromen had verwezenlijkt, werd het een meer. Maar wist je dat de Zuiderzee eigenlijk maar een paar honderd jaar heeft bestaan? Vóór de middeleeuwen was het water onder Zoef een groot moerasgebied, met een zoetwatermeer in het midden daarvan. De Romeinen noemden het Lacus Flevum, ofwel Flevomeer.
Zeilen 01/2023
Ben je benieuwd naar de rest van het verhaal? Wat vertelt Joris nog meer over de geschiedenis van het water? Wat vindt hij een grillige kust? Wat heeft hij te vertellen over Enkhuizen en de Markerwaard? Wat bedoelt hij met ‘nieuwe natuur’? Wat zijn opvallende punten langs de westkust? En wat kunnen we in de toekomst verwachten? Je leest het allemaal in Zeilen 01/2023. Koop het nummer hier online in de webshop of lees (het artikel in) Zeilen hier digitaal. De editie is ook tot en met woensdag 25 januari verkrijgbaar in de winkel. En wil je vanaf nu elke maand dit soort verhalen lezen? Word dan hier abonnee.
Tekst: Joris Westerveld
Omslagfoto en foto: Ben Rutte
