Wedstrijdzeilers smullen van het tactisch spel tijdens een mooi kruisrak. Toerzeilers daarentegen gruwen van een lang stuk tegen weer en wind; een boot onder helling in flinke zeegang is niet altijd comfortabel. Hoe houd je zeilen aan de wind voor langere tijd toch vol?
Onder alle omstandigheden kunnen zeilen geeft vrijheid. Door minder afhankelijk te zijn van de windrichting ontstaan er meer mogelijkheden om, binnen een bepaald tijdsbestek, nieuwe kusten te verkennen. En niet onaardig: veilig terug te keren naar je thuishaven.
De laatste keer dat ik het tijdens een kruisrak niet meer zag zitten, was in de zomer van 2018. Ik was onderweg van het Zweedse Marstrand naar de noordpunt van Denemarken. Het plan was om in de laatste week van de zomervakantie in een stuk terug naar Nederland te zeilen, dus om Denemarken heen. Maar de omstandigheden waren verre van ideaal: de wind was west zes en door langdurige westenwind was een stroming ontstaan richting het Kattegat. Kortom, ik had stroom én wind tegen. Toch wist ik: mijn boot is relatief smal, heeft een diepe, zware kiel en kan tegen een stootje. Het zou moeten kunnen.
Over een andere boeg?
Helaas maakte ik een grote fout: ik vertrok met twee reven en een deels opgerolde rolreefgenua. Op lagerwal, in flinke zee gang, maakte de boot te veel helling. Om nog enigszins gecontroleerd te kunnen sturen rolde ik de genua nog verder. Als gevolg hiervan verloor de genua zijn vorm; hij werd te bol en het zeilpunt kwam te hoog. Pas laat in de avond – ik was Skagen al gepasseerd – ging ik overstag. Waar een normale overstag zorgt voor een haakse hoek in het kielzog, zeilde ik bijna terug naar waar ik vandaan kwam. Moest ik misschien toch terug over de andere boeg? Ik gaf me gewonnen. Doodmoe liep ik rond 00.30 uur de haven van Skagen binnen.
Deze en andere tekeningen vind je in het artikel.
Zeilvoering
Eenmaal thuis liet het me niet los. Ik had wat pech met de sterke stroming. Toch wist ik dat ik een fout had gemaakt. Er had een vlakkere fok op gemoeten. Een high aspect fok, of in goed Nederlands: een werkfok. Maar wisselen op zee, in een rolinstallatie, is niet eenvoudig. Beter was geweest het zeil te wisselen voor vertrek uit Zweden. Misschien denk je nu wel: ‘Ik vaar altijd met een high aspectfok,’ of ‘Ik vaar met een voorzeil met leuvers! Nooit problemen.’ Waarom dan een rolreefgenua? Dat komt omdat mijn Victoire 933 een grote voor driehoek en een niet erg overtuigd zeilplan heeft. Om snelheid te houden in zeegang voer ik daarom, naast het kleine voorzeil, een genua 2. De grootste voortstuwende kracht zit in het voorzeil, met daarachter dus het kleinere grootzeil. Een voorzeil op leuvers zou een optie zijn, maar dit maakt het niet comfortabeler – niet in de laatste plaats omdat een natte genua niet aan dek kan blijven.
Zeilen 05/2020
Ben je benieuwd naar de rest van het verhaal van Peter? Tot welke bevindingen komt hij? Wat bepaalt in grote mate of een boot onder helling koersstabiel blijft? Wanneer loop je de kans dat de boot uit het roer loopt? Waarvoor is een kottertuig soms de oplossing? En welke factoren spelen nog meer mee bij aan de wind zeilen? Je leest het allemaal in Zeilen 05/2020! Koop het nummer hier online in de webshop of lees (het artikel in) Zeilen hier digitaal. De editie is ook tot en met woensdag 27 mei verkrijgbaar in de winkel.
Omslagfoto en illustratie: Peter Schermer
Tekst: Peter Schermer
Met dank aan: Ronne Aarts
Bron: Het jacht naar uw keuze van Dick Koopmans
Een High Aspect fok is een heel ander zeil dan een werkfok. Een HA fok kan je gebruiken als alternatief voor de genua. De HA fok vult de gehele voordriehoek en kan door de snit erg dicht worden gevaren, waardoor je hoogte wint. Alleen bij heel licht weer kom je dan druk tekort. Gaat het serieus waaien dan wordt het tijd voor een (kleinere) werkfok, met een hoger gesneden schoothoek en minder vulling bovenin de voordriehoek. En met nog meer wind, een stormfok. Als de HA fok wegrolbaar is uitgevoerd, is het te overwegen om een wegneembare tweede fokkestag te maken vlak achter de eerste, waar een werkfok op leuvers kan worden aangeslagen. Een kotterstag is natuurlijk nog mooier, maar dat heeft niet iedereen.