Iedereen kent de term bijliggen, maar weten we nu eigenlijk wel precies wat het is? En, belangrijker nog, weten we hoe het moet?
Bijliggen
Bijliggen is een manier om een boot aan de wind te houden en toch nauwelijks vaart te lopen. Dat kan nuttig zijn in een heleboel situaties, bijvoorbeeld om in de buurt te blijven bij een man overboord situatie of om uit te wijken door de snelheid terug te brengen, als er voor iets anders geen ruimte is. Het wordt echter het meest gedaan om zeer zware weersomstandigheden de baas te kunnen.
Werking van de zeilen
Het werkt als volgt: met het grootzeil zorg je ervoor dat de boot loeft, door het strak aan te trekken. In zware omstandigheden kun je daarvoor een trysail gebruiken, of het oppervlak van het grootzeil terugbrengen door te reven. Tegelijkertijd trek je het (eventueel ook gereefde) voorzeil bak. Op die manier kan de boot nooit helemaal in de wind komen liggen of erdoorheen draaien. Vaak is het nodig om ook het roer vast te zetten in een stand waarin de boot rustig blijft liggen. Het roerblad zal dan meestal naar loef staan, al is dat geen gouden stelregel.
Het is belangrijk om te beseffen dat een boot die bijligt veel last heeft van drift. Hoeveel hangt natuurlijk af van de windkracht. Omdat je deze maatregel meestal neemt op open zee, zal dat geen al te groot probleem zijn. Het grootste voordeel van bijliggen is dat het de tijd geeft om te rusten of iets te herstellen, omdat de boot zelf zijn positie ten opzichte van de wind houdt.
Tekst: Jan Verschuur
Tags: aan boord, bijliggen, Uitgelicht, vaartips Last modified: 28 april 2021
Ik vond vooral de plaatjes erg verduidelijkend Stijn. Nu snap ik eindelijk wat bijliggen is. Ho, wacht eens even, er zijn helemaal geen plaatjes. Er wordt maar wat geschreven. Zo kan ik het ook. Het voorzeil bak????? En het grootzeil strak????? Het lijkt wel rocket science. Kom op Zeilen! Plaatjes! Of schrijven we gewoon het zeilboek voor dummy’s over? Dit zijn op deze manier stukjes die door de meeste lezers omgeslagen worden onder het mom: “Het zal wel!”
Edwin, misschien eerst maar eens zeilles nemen en je de terminologie eigen maken? De beschrijving is duidelijk, ondubbelzinnig. Zo duidelijk dat je deze instructies ook over de marifoon of GSM kunt geven. Immers, dan kunnen er geen plaatjes mee gestuurd worden!
In aansluiting op de opmerkingen van Edwin:
Twee zeilmanoeuvres worden hier door elkaar gehaald:
Bijliggen is een zwaar weer methode om een storm af te rijden, met stormzeilen.
Het schip “zelfsturend” leggen op een bij de windse koers om bijvoorbeeld een reparatie uit te voeren heet: bijdraaien. Dat kan ook bij rustig weer en met de daarbij horende zeilvoering.
De drift is niet alleen afhankelijk van de wind maar ook van de zeegang.
Met “het grootzeil strak aantrekken” wordt waarschijnlijk bedoeld: de grootzeilschoot strak aantrekken.
Wat ik mis in de uitleg is dat de eenvoudigste manier om bij te gaan liggen is om met gereefde zeilen aan de wind over stga te gaan en de fok niet over te laten komen. Je ligt dan in de beschreven situatie, de fok bak en het grootzeil aangetrokken(de schoot he!).
Het verdient aanbeveling om dit eens met licht weer en met iets meer wind te proberen. Je kunt dan uitzoeken met welke zeilvoering de boot het beste bij ligt. Bijvoorbeeld voorzeil ongereefd, grootzeil enkel rif, of voorzeil half gereefd(ingerold) voorzeil dubbel rif, of voor alleen de kotterfok grootzeil dubbel rif.
Inderdaad, er is een verschil tussen bijliggen en bijdraaien!
Fok bak en helmstok naar lij is bijdraaien. Grootzeil gebruiken om de juiste ligging t.o.v. wind en golven te regelen. Men ligt ‘bijgedraaid’.
Bijliggen kan evt. op deze manier maar andere methodes zijn ook mogelijk om zwaar weer door te komen.
Op Waterkampioen.nl staat een duidelijk filmpje over bijliggen.
Ik vind de uitleg duidelijk. De tip van Andre om overstag te gaan zonder de fokkeschoot los te gooien werkt naar mijn ervaring het meest eenvoudig. Als je dan het roer vastzet (ik zet gewoon de stuurautomaat in standby er op) is het verbazend hoe rustig de boot blijft liggen bij harde wind. Het deels inrollen van de fok/genua helpt om een goede balans te vinden.
Sluit me aan bij Timo. En inderdaad gewoon eens proberen, net als man over boord boei terughalen. Het skills en drills die erg nuttig kunnen zijn.
Jan
De beschreven methode heet inderdaad bijgedraaid liggen, alhoewel veel zeilers het verwarren met bijliggen. Bijliggen is zwaar gereefd heel hoog aan de wind de zware wind en golven trotseren en weinig vaart maken. Bij bijgedraaid liggen is de verhouding van de zeiloppervlakken ook nog wel belangrijk. Met een zwaar gereefd grootzeil en een genua is deze manoeuvre moeilijk uit te voeren, ook niet met een keerfok en zelfs een high aspectfok is lastig. Wat ik ook mis in de uitleg is waarom het schip zo rustig blijft liggen. De loevende werking van het grootzeil en de afvallende werking van het fok houden de boot in evenwicht en zorgen dat het geen vaart loopt, slechts drift heeft.
De eerder genoemde methode van overstag gaan, zonder de fok naar de andere zijde over te brengen, pas ik vaak toe bij ruige omstandigheden op zee. Het is steeds weer verbazingwekkend hoe rustig mijn boot dan ligt. Het biedt de mogelijkheid om dan bv kleding te wisselen, een rif door te halen. Altijd gedacht dat het bijliggen heette, maar het moet bijdraaien genoemd worden. Weer wat geleerd.
Nog een tip die ik mis in het artikel. Begin eraan met de zeilen over stuurboord. Dan eindig je met de zeilen over bakboord, wat toch aangenaam is ivm de voorrangsregels.
In aanvulling op Marjolein Brandt over de zeilvoering. Een grote genua zal kapotgeprikt worden door de zalingen. Daarnaast bepaald het al dan niet doorzetten van de grootschoot vaak de windhoek waarop het schip gaat liggen, bij het ene schip is dat zeer strak, bij het andere schip veel losser.
Voor verdere info en plaatjes kijk eens op pagina 66 67 van de Leidraad voor kajuitjachtzeilers. staat e.e.a in beschreven met verschillende tactieken.