Als zeilers hebben we veel te maken met wolken. Regen, wind, sneeuw of hagel; de ene wolk is de andere niet. Van wollige schaapjes tot donkere stapelwolken, allemaal proberen ze je wat te vertellen. Welke wolken zijn er en wat kunnen we hieruit aflezen?
Op grote hoogte
Parelmoerwolken zijn stratosferische wolken die op zeer grote hoogte voorkomen. De temperatuur moet minimaal -80 °C zijn op circa 25 kilometer hoogte. Daar spreken we over de stratosfeer en de ozonlaag. Dat is een heel stuk hoger dan de wolken die we normaal gesproken aan de hemel zien. Een normale stapelwolk komt niet veel hoger dan ongeveer 12 kilometer.
Parelmoerwolken zijn miniscule ijsdeeltjes bestaand uit water en/of salpeterzuur en/of zwavelzuur (alle combinaties zijn mogelijk). Ze ontstaan doordat de lucht zo koud is, dat het beetje waterdamp dat er nog aanwezig is, direct overgaat tot een ijskristalletje. De wolkenpartijen zijn vrij klein van stuk.
Terschelling 2018
Vanwege de kou die met de wolk gemoeid gaat, is deze een zeldzaam verschijnsel boven Nederland. Maar soms zie je ze hier toch. Zulke lage temperaturen zijn wel boven de poolgebieden en soms ‘zakt’ een dergelijk koude bel (deels) naar het zuiden en komt de koude lucht ook op onze breedte. In dat geval is er kans op parelmoerwolken. In december 2018 was dit voor de laatste keer het geval.
@weeronline @BuienRadarNL @MeteoGroupWeer @Weerplaza #Parelmoerwolken boven #Terschelling bij zonsopkomst !!! pic.twitter.com/v9ZICqTeMR
— Sytse Schoustra (@SytseSchoustra) December 25, 2018
Tijdens het ‘gouden uurtje’
De bijzondere wolken zijn er alleen in de winter en zichtbaar vlak na zonsondergang of vlak voor zonsopgang, omdat de zon dan laag onder de horizon staat. Zonnestralen scheren door de wolken waardoor deze oplichten in allerlei pasteltinten, vandaar de verwijzing naar parelmoer.
Omdat in de stratosfeer veel golven in de luchtstroming aanwezig zijn, zijn die golfbewegingen ook terug te zien in de parelmoerwolken. Ze worden dan van onderen belicht wat een sprookjesachtige gloed geeft.
Kou in de lucht
Als de wolken te zien zijn, dan is het op grote hoogte ijzig koud. Ze worden het vaakst gezien in gebieden waar het hoog in de atmosfeer extreem koud is, zoals de Zuidpool en landen als Groenland en Noorwegen. Besluit je dus om naar die gebieden te zeilen, houd dan je ogen goed open, want wie weet zie je wel zo’n mooi parelmoer gloed aan de hemel verschijnen. Dat beeld zal je in elk geval altijd bijblijven.
In de onderstaande video zie je in een timelapse het ontstaan van de wolk. Wat een prachtig natuurverschijnsel.
Omslagfoto: © Alan Light from Charlotte, USA. At Commons: Alan R Light /CC BY-SA 2.0
Tags: wolk van de week Last modified: 21 december 2022
