Navigatie

Vrije doorvaart windparken in de knel

10:30

De komst van nieuwe windparken maakt het steeds drukker op de Noordzee. Daarom besloot de Nederlandse overheid in 2018, op aandringen van het Watersportverbond, om drie bestaande windparken (Egmond aan Zee, Prinses Amalia windpark en Luchterduinen) onder bepaalde voorwaarden open te stellen voor kleine scheepvaart tot 24 meter. Verwacht werd dat een vrije doorvaart ook uitgebreid zou worden naar de nieuwe windparken, maar dat blijkt momenteel niet het geval. Meer nog; in de blauwdruk van de toekomstige bouwplannen zijn de bestaande afspraken rond een vrije doorgang zelfs gedeeltelijk teruggeschroefd, tot grote droefenis van het Watersportverbond.

In de wind geslagen

“We zijn zeer teleurgesteld”, reageert Ernst Kaars Sijpesteijn, regiovertegenwoordiger Noordzee van het Watersportverbond, namens Platform Waterrecreatie, de Nederlandse Vereniging van Toerzeilers en de Vereniging voor Beroepschartervaart (BBZ) dé grote pleitbezorger van een vrije doorvaart voor de kleine scheepvaart. “Wij zaten niet mee aan tafel voor overleg over het Noordzeeakkoord en zijn op geen enkel moment uitgenodigd om actief mee te denken, hoewel we als partij onderdeel waren van het opstellen van de gedragscode voor de vrije doorvaart, én de evaluatie van de twee jaar durende pilot (2017-2019) positief was.”

“Naar verwachting zou de pilot worden omgezet naar beleid. We waren zelfs in gesprek over een verruiming van de doorvaartregels, zoals de mogelijkheid om ook ‘s nachts door de windparken te varen. Toen kwam het Noordzeeakkoord. Een akkoord dat ondanks herhaaldelijke verzoeken en toezeggingen om inbreng te mogen leveren, buiten ons om is genomen. Men heeft de belangen van de maritieme sector in de wind geslagen.”

Alle windenergiegebieden tot 2030 (Klik voor vergroting)

Geen plaats meer voor vrije doorvaart

Het Noordzeeakkoord, dat begin 2021 door de Tweede Kamer werd goedgekeurd, omvat afspraken tussen het Rijk en stakeholderpartijen over de verdeling van het Nederlandse gedeelte van de Noordzee. Om die schaarse ruimte zo efficiënt mogelijk te verdelen, worden de ruimtes tussen de turbines opengesteld voor doorvaart en medegebruik. Zo is er bijvoorbeeld ruimte voor maricultuur, andere vormen van duurzame energieopwekking en opslag, natuurontwikkeling en passieve visserij. Met gebiedspaspoorten schetst de overheid per gebied welke vormen van medegebruik de voorkeur genieten.

In die nieuwe plannen is momenteel geen plaats voor een vrije doorvaart, omdat je dat volgens de overheid niet kunt combineren met het faciliteren van medegebruik. In plaats van een vrije doorvaart, komen er in de nieuwe windenergiegebieden doorvaartpassages (corridors) waarlangs schepen tot 45 meter mogen varen. “Los van het verhoogde risico dat ontstaat door de verkeersdrukte in zo’n corridor, is het niet mogelijk een corridor te bezeilen als je afhankelijk bent van onvoorspelbare factoren als wind, golven en getij”, stelt Sijpesteijn. “De hoeveelheid manoeuvres die je moet uithalen zijn bij voorbaat legendarisch. Maar nog erger; hierdoor zullen kleinere schepen langer in de nabijheid van de Scheepvaartroutes verblijven.”

Bovendien is een vrije doorvaart wél te combineren met medegebruik, vindt Sijpesteijn: “Zolang je die installaties goed markeert, kan dat prima. Er is ruimte genoeg. Het exclusief openstellen van de ruimte voor installaties past gewoon niet in het oorspronkelijk denken van meervoudig ruimtegebruik.”

Gebiedspaspoorten windenergiegebied Borssele (klik voor vergroting)

Onveilige situatie

Wie wil weten hoe zo’n doorvaartroute, of corridor, eruitziet, kan een kijkje nemen in het gloednieuwe windenergiegebied Borssele voor de Zeelandse kust. Daar werd eind 2020 de bouw van Borssele 1&2 afgerond, wat Nederland in één klap 1500MW aan geïnstalleerd vermogen rijker maakte. De nieuwe turbines zijn de eerste lichting in een reeks nieuwe parken die op basis van de routekaart Windenergie op Zee tot 2030 zullen volgen: Krachtiger en groter dan zijn voorgangers, breder opgesteld in grote velden, met in het midden een doorvaartpassage.

“Nog voordat het Noordzeeprogramma van kracht wordt (2022-2027), is de dus nieuwe maatregel hier al ingevoerd. Dat leidt tot discutabele en onveilige situaties. Sterker nog; het druist in tegen bepalingen van datzelfde Noordzeeakkoord. Hierin staat onder meer, dat de veiligheid en bereikbaarheid voor de scheepvaart moet worden geborgd bij de aanwijzing van gebieden op zee voor een bepaald doel. Als er door die nieuwe functies toch veiligheidsrisico’s ontstaan, dienen die te worden opgelost voordat het gebied in gebruik wordt genomen.”

Hollandse Kust Zuid en Luchterduinen (Klik voor vergroting)

Luchterduinen gesloten

Vanaf 1 juli 2021, wanneer de bouw van windenergiegebied Hollandse Kust Zuid start, wordt ook de huidige vrije doorvaart in windpark Luchterduinen teruggeschroefd. De nieuwe kavels komen vlak naast Luchterduinen te staan en vanwege veiligheidsredenen zal de toegang tijdens de werkzaamheden dus gesloten worden. Maar ook na realisatie van het windpark zal er geen vrije doorvaart meer mogelijk zijn door windpark Luchterduinen. Doorvaart is alleen mogelijk in de aangewezen doorvaartpassage in het gebied. Het Prinses Amalia Windpark lijkt hetzelfde lot beschoren. In 2023 start de bouw van het nabij gelegen windenergiegebied Hollandse Kust Noord en dan zal de doorgang gesloten worden.

Gelukkig blijft windpark Egmond aan Zee, het windpark dat het meest in de weg ligt voor kustzeilers, wel vrij toegankelijk. Het nieuwe windpark op het Ijsselmeer, Windpark Fryslân, zal na realisatie trouwens ook toegankelijk zijn voor zeilers. Binnen Windpark Fryslân geldt straks een verplichte veiligheidsafstand van 50 meter tot een windturbine. Want los van de vraag óf je überhaupt door een windpark zou willen zeilen, voelt open water zonder een vrije doorvaart toch een heel stuk onaangenamer.

Wat brengt de toekomst?

Het Watersportverbond zit ondertussen weer mee aan tafel en is er een gesprek geweest met de nieuwe voorzitter van het Noordzeeoverlegorgaan Fysieke Leefomgeving (OFL), Sybilla Dekker. Zij erkent een gebrek aan transparantie in het proces. De nieuwe gesprekken zijn hoopgevend. “We zijn namelijk niet tegen nieuwe vormen van energiewinning, maar wel voor een verstandig en veilig gebruik van de beschikbare ruimte op zee”, vult Sijpesteijn van het Watersportverbond aan.

Hou je kaarten actueel

De situatie op de Noordzee verandert sneller dan we soms denken. Daarom is het belangrijk dat je altijd op zoek gaat naar de laatste informatie. Werk voor elke tocht je kaarten bij (hoe je dat doet, lees je hier) en raadpleeg altijd de Berichten aan Zeevarenden (BAZ).

Een overzicht van alle bestaande en toekomstige windparken op de Noordzee vind je via deze link naar de website van het Noordzeeloket. Alle informatie staat gerangschikt per windenergiegebied. Een interactieve kaart van alle gebruikersfuncties op het Nederlandse deel van de Noordzee vind je hier. De meeste windparken komen tussen de vaarroutes en buiten de territoriale zee te staan (12 mijl). De windparken die het dichtst bij de kust liggen, zullen het eerst gebouwd worden, omdat die het goedkoopst zijn om te bouwen en te onderhouden.

Bij de platformen dien je nog steeds buiten de 500-meter veiligheidszone blijven. Lees hier waarom.

Verder lezen?

Omslagfoto (c) Ad Meskens, CC BY-SA 3.0

Tags: , , Last modified: 15 juli 2021
Sluiten