Midden op het IJsselmeer, op zes kilometer van de Breezanddijk, stortte op 13 juni 1943 de Lancaster ED 603 neer. De zeven inzittenden van de Engelse bommenwerpen kwamen om het leven, maar slechts vier lichamen spoelden aan. Sindsdien lag het wrak op vier meter diepte op de bodem van het IJsselmeer – met misschien de andere drie vliegeniers nog aan boord. Maar niet voor lang meer: deze zomer begonnen de gemeente Súdwest-Fryslân en Defensie aan de berging van het vliegtuig en het einde van de operatie nadert.
Toevallige vondst
In maart 1996 ontdekten Volendamse vissers het vliegtuig toevallig, meldt Omroep Friesland. Ze gaven de locatie door aan de autoriteiten en vonden zelfs een plaatje met het serienummer van het vliegtuig. Daaruit bleek al snel dat het ging om een bommenwerper van de Britse Royal Air Force uit 1943. Het vliegtuig leverde geen gevaar op voor de scheepvaart en aangezien de kosten van een eventuele berging door de gemeente betaald moesten worden, werd besloten het wrak destijds niet te bergen.
“Het wrak vormde niet direct een gevaar voor de scheepvaart, want het ligt niet in of bij de vaargeul en het ligt vrij diep,” vertelt een woordvoerder van de gemeente Súdwest-Fryslân. “Wel bleven de netten van vissers zo nu en dan haken aan het wrak. Het gevaar voor de scheepvaart is dus ook niet de reden waarom we nu aan het bergen zijn. Daaraan ligt het verzoek van de nabestaanden ten grondslag.”
Met de berging van het vliegtuig hoopt men namelijk de lichamen van de drie nog altijd vermiste bemanningsleden terug te vinden. “Nabestaanden hebben de gemeente gevraagd het vliegtuig te bergen. Door het Nationaal Bergingsprogramma vliegtuigwrakken [dat in 2018 werd ingevoerd, red.] van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is het nu financieel mogelijk om aan dit verzoek toe te komen,” aldus de woordvoerder.
Hoe berg je een vliegtuigwrak?
Omdat het IJsselmeer zo troebel is, werd de locatie van het wrak bepaald door sonarbeelden en metaaldetectie, schrijft Omroep Friesland. Die locatie ligt zo’n zes kilometer van de Breezanddijk, nog net in het Friese water. “Om de bergingslocatie heen is een gebied van honderd meter bij honderd meter afgezet met gele boeien. Dit deel is gesloten voor alle scheepvaart, behalve voor de aannemer en het ministerie van Defensie,” vertelt de woordvoerder. Binnen dat gebied bouwde de aannemer eerst een kofferdam van dertig bij dertig meter om het wrak, zodat het water binnen deze stalen constructie vervolgens weggepompt kon worden.
Eind augustus was het zo ver: het vliegtuig verscheen na tachtig jaar weer aan de oppervlakte. Een week later vonden de bergers al stoffelijke resten in het wrak, meldt het ministerie van Defensie. Van wie de resten zijn, onderzoekt de Koninklijke Landmacht nu in Soesterberg. Na drie weken moesten de bergingswerkzaamheden tijdelijk stilgelegd worden, omdat het weer op het IJsselmeer te onstuimig was.
Vorige week konden de bergers weer in actie komen. “Het weer laat de werkzaamheden weer toe,” legt een woordvoerder van de Gemeente Súdwest-Fryslân uit. “De verwachting is dat de berging nog zo’n twee weken duurt. Hierbij blijven we afhankelijk van het weer.”
Na de berging
Defensie brengt alle wrakstukken naar Vliegbasis Woensdrecht. “Het is nu nog niet bekend of er delen van het wrak te bezichtigen zullen zijn in de toekomst. Na afloop van de berging kijken we of hier mogelijkheden voor zijn. We hebben al wel een bezoekersdag georganiseerd, omdat we de bewustwording over de prijs van vrijheid en de Tweede Wereldoorlog erg belangrijk vinden. Tijdens die bezoekersdag konden geïnteresseerden de eerste wrakstukken al bekijken, waaronder een wiel van het vliegtuig en de radio.”
Volgens het ministerie van Defensie gingen er tijdens de Tweede Wereldoorlog meer dan 5.500 vliegtuigen in Nederland verloren. Van een groot deel daarvan liggen nog wrak(stukk)en op de bodem. “Er staan in onze gemeente geen andere bergingsacties op de planning. We weten niet hoe dit bij andere gemeenten, die ook een deel van het IJsselmeer tot hun grondgebied rekenen, zit” aldus de woordvoerder. Meer informatie over de berging van de Lancaster ED 603 en de bergingsoperatie vind je op geborgenverleden.nl, een website die de gemeente speciaal hierover maakte.
Last modified: 2 oktober 2023
Geweldig moet meer aandacht krijgen
.lijkt eervol om de volledige bemanning die op jonge leeftijd ontvielen die misschien mogelijk niet eens hun rijbewijs bij elkaar te begraven als volledig wel zo eervol
De prijs van dit soort bergingen is slechts een schijntje van de prijs, die deze mannen hebben betaald voor onze vrijheid.
Het is onze ere schuld aan hen en hun nabestaanden.
Het is geweldig dat we nog iets terug kunnen doen voor de families, van hen die ook voor onze vrijheid vielen!
Zo hoort het ook…
Mooi dat er aandacht is voor deze mensen die voor ons hebben gevochten kunnen ze het vliegtuig niet zo goed mogelijk in elkaar zetten
Nog even een aanvulling. Na het vinden van het wrak door de vissers is door Stichting Aircraft Recovery Groep 1940 1945 een groot onderzoek gestart. In 2016 werden door hen al de eerste menselijke resten gevonden wat uiteindelijk resulteerde in deze berging. Door de ARG werd het wrak ook geidentiviseerd en contact gelegd met de nabestaanden. In luchtoorlog museum Fort Veldhuis is een prachtige expositie ingericht over dit wrak en de bemanningsleden om ze te herdenken
Ja fantasties ov niet dan dat ze dat zomaar kunnen ben benieuwd wat andere gemeentes doen als er toch zo’n 5.500 uit de lucht zijn geschoten kunnen ze e helemaal uit hun dak daarvoor !!!
Het trieste is dat er op vele Engelse begraafplaatsen in Nederland veel onbekende militairen liggen waarvan met de hedendaagse technieken relatief simpel nabestaande opgespoord kunnen worden (DNA). En dus een match gevonden kan worden met de onbekende militair. Echter het CWGC, de onderhouder van deze begraafplaatsen wil hier niet aan. Moto is: “De doden moet je laten rusten”.
Een moto waar ik het als beroepsmilitair/veteraan absoluut niet mee eens ben.