Heb jij een tijdbom aan boord? Controleer je gasinstallatie

Ieder jaar gebeuren er weer ongelukken met gas aan boord. Deze maand berichtten de kranten al over een explosie waarbij drie mensen gewond geraakten, en een mogelijke koolmonoxidevergiftiging met een dodelijke afloop. Daarom is het belangrijk om elk seizoen je gasinstallatie goed na te kijken en verouderde onderdelen preventief te vervangen. Dan kun je met een gerust hart op pad!

Soorten gas

Zeilers die op petrolium of spiritus koken, behoren steeds meer tot een minderheid. Op verreweg de meeste jachten wordt propaangas (C3H8) of butaangas (C4H10) gebruikt. Butaan (zoals Campingaz in de blauwe tanks) kun je alleen boven de -0,5 graden Celcius gebruiken. Propaangas zit in grote grijze of groene tanks en blijft bruikbaar tot -44 graden Celcius, wat handig is als je wilt koken in koude streken.

Wanneer gaat het mis?

(c) Varen doe je Samen

Een gasfles explodeert niet vanzelf. Als er sprake is van een explosie van gas, ligt de oorzaak bijna altijd bij een gaslek ergens in de installatie. Een lekkage ontstaat vaak tijdens het verwisselen van de gasfles, door onzorgvuldige aansluiting, scheve montage of oude afdichtingsringen. Zowel butaan- als propaangas is zwaarder dan lucht en zakt naar beneden in de bilge. Daar bereikt het al snel een punt waarbij zelfs een klein vonkje statische elektriciteit genoeg is voor een enorme ontploffing. Slechts twee procent gas in de lucht is al explosief. Een kleine lekkage kan dus grote gevolgen hebben.

Ook ligt koolmonoxide op de loer;  een gas dat vrijkomt bij een onvolledige verbranding. Gas heeft lucht nodig om te verbranden. Voor één liter butaan is maar liefst 30 liter lucht nodig, en voor één liter propaan 24 liter lucht. Zorg dus dat je de kombuis goed ventileert. Als het regent en het kajuitluik gesloten is, moet je minstens een patrijspoort openzetten.

11 aandachtspunten bij gas aan boord

1. Een gasfles staat, als het goed is, rechtop in een gasbun. Daarin zit onderaan een afvoer naar buiten (minimale doorsnede van 19 mm), waarlangs eventuele gasdampen kunnen ontsnappen. Controleer de leiding op verstoppingen.
2. Op de gasfles moet altijd een afsluiter zitten met daaraan gekoppeld een drukregelaar voorzien van een overdrukventiel. De regelaar moet om de tien jaar vervangen worden, of zodra hij sporen van corrosie, slijtage of beschadigingen vertoont.
3. Een manometer voor de regelaar kan dienen als gaslektester. Na het sluiten van alle toestelkranen opent u de flesafsluiter om vervolgens deze weer te sluiten. De druk die u dan afleest, mag niet dalen.
4. Vaste gasleidingen moeten makkelijk bereikbaar zijn en volgens de normen mag je uitsluitend naadloze koperen of roestvrijstalen pijpen gebruiken. Plaats bij de aankoppeling naar een koperen leiding altijd eerst een steunbus, zodat er een lekvrije verbinding ontstaat.
5. Kies voor de flexibele slangen aan de uiteinden voor een goedgekeurde slang met een aangewalste koppeling. De HISWA raadt aan om de slangen elke drie jaar te vervangen. Controleer bij vervanging altijd goed of de slang geen knikken maakt, of klem kan lopen wanneer de boot onder helling vaart en het cardanische fornuis gaat bewegen.
6. Controleer alle klemkoppelingen en afsluiters op lekkages en ga langs elke koppeling met water en zeep, of een lekspray.
7. Lege gasflessen bestaan niet. Bewaar ze altijd in een gasbun.
8. Ventileer goed en voorkom koolmonoxide.
9. Sluit alle gasafsluiters voor je gaat slapen of van boord gaat.
10. Raadpleeg bij de geringste twijfel een vakman.
11. Laat om de drie jaar een inspectie uitvoeren door een bedrijf met het ‘Certificaat Gastechniek’.

Neem geen risico met gas

Het plaatsen van een gasinstallatie is specialistenwerk. Neem dus geen risico en laat een gecertificeerd bedrijf je gasinstallatie repareren of vervangen, of op zijn minst keuren. Sinds 2001 moeten alle nieuwe jachten die voorzien zijn van een gasinstallatie voldoen aan ISO-norm 10239. Om te weten of jouw gasinstallatie voldoet aan de normen mogen enkel medewerkers van HISWA-bedrijven met het Certificaat Gastechniek je installatie keuren. Bij goedkeuring leveren zij een keuringscertificaat dat drie jaar geldig is. Om je een idee te geven wat een correcte installatie en een veilig gebruik inhouden, bestaat er de brochure Gasveilig. Bestudeer hem goed.  In deze video geeft HISWA-Expert Jeroen van den Heuvel je meer informatie.

Verder lezen?

Meer informatie vind je in de brochure Gasveilig.

Bekijk ook de websites van HISWA en Varen doe je Samen.

Lees ook:

• Help! Brand aan boord! Dit moet je weten
• Gas aan boord, eerder verschenen in Zeilen 01/16 en met een abonnement terug te lezen via de app.
• Controleer de gastank, eerder verschenen in Zeilen 12/16 en in de Zeilen Onderhoudsbundel.

Omslagfoto: (c) KNRM Veere