7 kachels voor aan boord

De temperaturen liegen er niet om, de winter komt dichterbij. Gelukkig is het niet nodig om je favoriete hobby vier maanden te onderbreken, als je jezelf maar af en toe kunt opwarmen bij de kachel. Die zijn er in alle soorten en maten. Sommige zijn vooral geschikt voor gebruik in de haven, andere types doen het ook prima onderweg en onder helling. Welk type kachel past bij jouw boot en budget?

1. Heteluchtkachels

Het bekendste type verwarming in kajuitjachten is de compacte heteluchtblazer. De warme lucht wordt met een ventilator door vertakkende slangen geblazen om via uitstroomopeningen het hele interieur warm te maken. Deze kachels zijn er in verschillende uitvoeringen. De bekende merken Webasto en Ebersprächer verstoken diesel, wat je vaak toch al aan boord hebt voor de motor. Maar er bestaan ook heteluchtkachels op paraffine, gas of benzine. Naast brandstof heeft de installatie elektriciteit nodig voor het starten en voor de ventilator, en een rookgasafvoer boven de waterlijn. Heteluchtkachels kun je prima onderweg gebruiken, maar zijn vaak niet goedkoop. Een Webasto of Eberspächer, inclusief alle installatiebenodigdheden, kosten je makkelijk 2000 euro. Het Russische merk Autoterm (Planar) is een goedkoper alternatief. Verder zijn er nog goedkopere Chinese varianten te vinden, maar die hebben vaak geen CE-keurmerk, waardoor enige voorzichtigheid geboden is.

• Nadeel: Ingewikkelde installatie en fors prijskaartje.
• Voordeel: Kan onder het varen gebruikt worden. Gemakkelijk in gebruik en ruimtebesparend.
  

  De Autoterm Heteluchtkachel, ook wel gekend als Planar (c) Autoterm

2. Keramische kachel

Het voordeel van een elektrisch kacheltje is dat geen schoorsteen of andere rookgasafvoer nodig is. Elektrische gloeidraden verwarmen een keramische steen, die heerlijk warmte uitstraalt. Kacheltjes die werken op de 12 volt van het boordnet bestaan wel, ze zijn vooral bekend als middel om autoruiten te ontdooien. Voor het verwarmen van een hele kajuit leveren ze te weinig vermogen. Hooguit zal een verkleumd bemanningslid de handen kunnen warmen op de kajuittafel. De keramische kachel op 220 volt heeft een huis-, tuin- en keukenstopcontact nodig. Voor boten met omvormer een mogelijkheid, al moet terdege rekening worden gehouden met de 1500 Watt of meer die deze kachels aan vermogen inzetten. Als de motor of generator niet aan staat, is voor een uurtje warmte een fors accupakket nodig.

• Nadeel: De noodzaak van walstroom.
• Voordeel: Geen uitlaatgassen in de boot en ruime verkrijgbaarheid tegen schappelijke prijzen.

3. Petroliumkachel

Een verplaatsbare petroleumkachel geeft een heerlijke stralingswarmte af. Als de afstelling goed is toont een groot rond lont boven een vloeistofreservoir een mooie blauwe vlam zodat de brandstof zo volledig mogelijk verbrandt. Bij een te hoge lont gaat de vlam geel walmen en vult het bootinterieur zich met rookgas. Een metalen gaas boven de vlam wordt verhit voor extra stralingswarmte. Petroleumkachels hebben genoeg zuurstof nodig om goed te verbranden. Bij een slechte verbranding riskeer je een koolmonoxidevergiftiging. Volgens de leverancier zorgen de Zibro-petroleumkachels voor significant minder restgassen door een efficiënte verbranding. Bovendien zijn die apparaten vaak uitgerust met een CO2-beveiliging. Dat neemt niet weg dat je nog steeds goed moet verluchten, wat lastig kan zijn als het juist de bedoeling is om het binnen lekker warm te krijgen.

• Nadeel: Niet geschikt om te gebruiken tijdens het varen. Goed ventileren is noodzakelijk. Petroleum geeft veel vocht na verbranding.
• Voordeel: Snelle en eenvoudige kachel, die op een hoop vlakke plekken gemakkelijk kan worden neergezet.
  

  De Zibro Laserkachel heeft een CO2-beveiliging (c) Zibro

4. Diesel- of petroliumhaarden

Dit type kachels lijkt op een houtkachel of op een oude gaskachel voor gebruik in huizen. Er is een haard van gietijzer, met daarin branders waarop vlammen zichtbaar zijn door een glaasje. Net als houtkachels dus warmtebronnen die stralingswarmte afgeven. Ook kan de warmte van de schoorsteen worden gebruikt voor warm water of voor het verwarmen van andere ruimtes aan boord. Het merk Dickinson levert voor de watersport dergelijke dieselhaarden vanaf 1134 euro. Een ventilator regelt de juiste verhouding tussen lucht en diesel.

• Nadeel: De installatie vergt het nodige vakmanschap en er moet voldoende ruimte voor de kachel en de toebehoren zijn.
• Voordeel: De kachel kan blijven branden tijdens het varen onder een hoek van 15 graden.

5. Houtkachel

De stralingswarmte van een mooi knappend houtvuurtje in een haard wordt over het algemeen als de meest aangename warmte ervaren. Een echte houtkachel of allesbrander is voorbehouden aan een flinke boot, en past eigenlijk vooral goed op klassieke jachten en platbodems. Een flinke schoorsteen, die vanuit de kachel zonder omwegen direct door het kajuitdak omhoog voert, is een vereiste. De warmte die vanuit de houtkachel via de schoorsteen naar buiten gaat, kan voor een deel benut worden om andere ruimten in de boot te verwarmen. Om de schoorsteenpijp kan spiraalsgewijs een buis met vloeistof worden aangebracht, de opgewarmde vloeistof kan via een radiator de hutten verwarmen.

• Nadeel: Een houtvoorraad aan boord neemt een hoop ruimte in.
• Voordeel: De heerlijke warmte en de gezelligheid van een vuurtje.
  

  Een houtkachel zorgt voor een heerlijke warmte en de gezelligheid van een vuurtje (c) Dickinson

6. Vloeistof centrale verwarming

‘Net als thuis’ prijst de fabrikant van boot-CV zijn dieselgestookte warmteketel aan. Een compacte stookunit verwarmt water, een klein compensatievat voor drukverschillen is ingebouwd. Een pomp zorgt voor circulatie van de verwarmde vloeistof door de radiatoren. Op grotere jachten met wat extra ruimte in de machinekamer is zo’n systeem in te bouwen. Een dieselleiding en elektra aansluiting zijn nodig, net als een rookgasafvoer. De ketel kan ook een boiler met water voor de douche en de kombuiskraan warm houden als die aan het systeem gekoppeld wordt.

• Nadeel: Ingewikkelde en zware installatie. Verbruikt veel stroom.
• Voordeel: Het gebruiksgemak voor alle opvarenden: thermostaatknoppen op de radiatoren regelen de warmte in verschillende hutten en zorgen er dus voor dat iedereen zijn eigen gewenste temperatuur kan instellen.

7. Bloempot op het fornuis

Als de watersportwinkels dicht zijn of geen handzaam kacheltje op voorraad hebben, biedt het tuincentrum of de bloemist een oplossing. Een terracotta bloempot, zo groot als de omtrek van de grootste pan aan boord, neemt de warmte van de gasvlam op en zet die om in een heel behaaglijke stralingswarmte. Het gat bovenin voorkomt barsten en ontploffingen. Het merk Bright Spark levert een ‘patio heater’ die als net een omgekeerde bloempot op een gasbrander kan worden gezet. Het merk omschrijft dit strikt als warmtebron voor buiten: slecht verbrand gas kan koolmonoxide veroorzaken en dat is giftig. Dat geeft te denken over de bloempot. Zorg bij dergelijke ad-hoc oplossingen altijd voor voldoende ventilatie.

• Nadeel: De warmte wordt ongunstig verdeeld: in de meeste kajuiten is het fornuis op een aanrecht geplaatst, vrij hoog, zodat de opstijgende warmte pas na heel lang stoken de vloer bereikt om wintertenen te ontdooien.
• Voordeel: De verwaarloosbare kosten en het gemak – vooropgesteld dat een gasfornuis al aan boord was.

Deze tekst is gebaseerd op een artikel van Hans Buitelaar uit Zeilen 2013/10. De bovengenoemde prijzen werden geactualiseerd.

Lees ook: Goed ventileren in de winter

Omslagfoto (c) Pixabay