De aankomende weken gaan we winterklussen met je delen. In Zeilen 02/2021 maakten we een verhaal over 5 verbeteringen voor je boot. Deze week kun je deel I lezen: teakdek demonteren.
Misschien wel de beste verbetering voor je boot is het renoveren of vervangen van je teakdek: alle tijd en energie die je erin stopt, zie je ook direct terug in het eindresultaat. Een fikse klus, maar goed te doen.
Je ziet de klus al een aantal jaren aankomen – een teakdek verandert niet van de ene op de andere dag van ‘nog best goed’ in ‘helemaal versleten’. Maar als het dek op sommige plekken erg langzaam of helemaal niet meer opdroogt, als de latten na jaren slijtage zo dun zijn geworden dat er geen propjes meer op de schroeven passen zonder dat ze uitsteken, als herstelwerk van de kitnaden een klus wordt die elk seizoen of vaker nodig is, dan is uitstellen écht geen optie meer.
Schroefkoppen die niet vol zitten met kit, kun je eerst verwijderen.
Schroefkop
De meeste teakdekken (op polyester boten) zijn vastgemaakt met een combinatie van lijm en schroeven, met daarop meestal een rond propje. Voordat je de latten los kunt bikken, moeten de schroeven eruit. Het zijn er altijd honderden – en onvermijdelijk ga je er een aantal vergeten waar je dan later met de beitel tegenaan slaat.
Met een beetje geluk wip je de propjes vrij gemakkelijk van de schroefkoppen en heb je voldoende grip om de schroeven eruit te halen. Heb je pech, dan heeft de timmer man die het dek maakte, de propjes vast gelijmd met kit die dan nog altijd in de schroefkoppen zit en die er eerst uit moet. Dat gaat niet makkelijk; doorgaans is het uitboren van de schroeven de snelste optie.
Als het teak splijt rond de schroeven, blijven die eerst in het dek achter.
Dekbeslag
Op de meeste boten is toch het nodige aan klampen, kikkers, scepterpotten en meer op het dek gemonteerd bovenop het teak. Soms is zelfs de hele aluminium voetrail langs de dekrand op het teak geschroefd. Met het weghalen van het dekbeslag begint in de meeste gevallen ook het breekwerk. Het teakhout is vaak rond de opstanden van lieren en ander dekbeslag gelegd, zodat die kunnen blijven staan. Dekbeslag zonder teak eronder kan ook blijven staan.
Slopen
Als alles weg is, begint het monnikenwerk: centimeter voor centimeter de latten los bikken. Er is geen beste methode om de oude latten te verwijderen: beitelen, schaven, afsteken met een plamuurmes of schroevendraaier of strips los frezen en daarna los bikken – het is hoe dan ook dagen werk. Het teak splintert. Soms heb je ineens een paar decimeter tegelijk los en dan weer is het stukje voor stukje door peuteren.
Goede kit is ook na jaren nog flexibel en dat maakt het veel moeilijker om de latten los te bikken: de boel geeft gewoon mee en veert dan weer terug. Hiervoor kan een elektrische vlakschaaf een oplossing zijn. Die schraapt de bovenste laag van het hout genadeloos weg. Let op: de messen zijn duur en je komt onvermijdelijk een keer een achtergebleven schroef tegen.
Het resterende laagje kan na het schaven met een trilzaag worden weggehaald.
Het dek wordt een ravage.
Egaliseren
Als na enkele dagen pittige arbeid het teak eraf is, ben je er nog niet. Lijm en kitresten, stukken afgebroken gelcoat en honderden gaatjes maken het dek een ongelijkmatig, poreus en lelijk geheel. De eerste prioriteit is het dichtmaken van de schroefgaten. Dat doe je met gietepoxy, gaatje voor gaatje. Daarna vul je alle kraters en andere oneffenheden met plamuur, voor de water bestendigheid liefst wederom van epoxy. Meestal vul je dan eerst de diepste delen op. Daarna vlak je de kleinere gaten af, met de rest van het dek, door glasweefsel over het dek te leggen. Dat biedt ook extra sterkte.
Overgebleven oneffenheden kun je nogmaals plamuren. Epoxyplamuur is erg hard als het eenmaal is uitgehard. Houd daar rekening mee bij het plamuren; werk de lagen zo glad mogelijk af voor je ze laat drogen. Zo voorkom je dat je later tijd verspilt aan het wegschuren van bobbels in deepoxy.
Met de stofzuiger verwijder je het stof uit de schroefgaten; daarna wordt de gietepoxy erin gespoten.
Welk dek?
Hoe gaat je nieuwe dek eruitzien? Je kunt het afwerken met verf, bijvoorbeeld met DDlak met antislipkorrels of een andere harde slijtvaste antislipverf. Een andere mogelijkheid is antislipcoating, zoals Kiwigrip, of een dekbekleding zoals Treadmaster.
Houd je wel van de uitstraling van teak, maar zie je op tegen het onderhoud, dan heb je keuze uit diverse kunststof teak imitaties, zoals Flexiteak of TekDek. Overweging: een verflaag vereist een zeer gladde afwerking. Bij een kunststof boven laag op het dek kun je kleine oneffenheden nog bedekken, maar ook hier zal een grotere kuil of een stuk nietstrokend dek altijd zichtbaar blijven. Veel klussers die de hele heksentoer zelf uitvoeren, kiezen voor de laatste afwerklaag toch voor een vakman.
Schroefgaten met injecteerepoxy.
Balsarot
Pas op! Op een polyester jacht is het dek meestal in sandwich gebouwd om gewicht te besparen. Het kernmateriaal is vaak balsahout. Een teakdek dat erop wordt geschroefd, zorgt voor inwatering in het teak. Niet in de eerste paar jaar, maar wel na ruim twintig jaar, met slijtage en reparaties achter de rug, zullen zeker een aantal van de schroeven een lekspoor hebben veroorzaakt, door de bovenste polyester laag heen, naar het zachte en ultra-absorberende balsa. Deze houtsoort gaat snel rotten als het nat wordt. Een ingewaterd dek moet worden gerepareerd. Zolang dat nog beperkt is tot verschillende plekken rond de schroefgaten, is dat redelijk eenvoudig op te lossen. Maak het schroefgat groter met een boortje. Steek er een inbussleutel in. Zet het einde van de inbussleutel op de boorkop en draai de haakse kant van de sleutel rond onder het dek. Het vermolmde balsahout verkruimelt en er ontstaat een holte waarin je epoxy kunt gieten. Let wel op dat er in de onderste laag glasvezel en polyesterlaminaat van het dek op die plek geen gaten zitten – anders loopt de gietepoxy het interieur in op onverwachte plekken. (Wie wil er nu een plafondlamp vol epoxy?) Met de ingewaterde plekken weer gevuld, is het dek sterk. Dat het op die plekken zwaarder wordt, is geen groot probleem, want het gewicht van het teak is van de boot af.
Dagenlang geduldig bikken.
Omslagfoto en foto’s: © Ben Rutte
Tekst: Hans Buitelaar
Goed te doen ??
Ja, mits:
– je heeeeel veel tijd hebt
– in een loods o.i.d. kunt staan
– het juiste gereedschap hebt
– en onderschat de kosten niet
Tip met het verwijderen van de kruiskop schroeven.
Zet in de boormachiene een boortje van 3 mm.
Boor dan in het kruisje. Het boortje breekt absoluut.
Dat maakt niets uit. En ga gewoon verder met het afgebroken boortje om de kit of epoxy er uit het kruisje te boren.
Sla dan een los bitje in het kruisje en draai de schroef er uit.
De met epoxy gelijmde propjes heb ik er uit gewurmd met een klein schroevendraaiertje.
Bij mij zat het teak goed vast en heb alleen de propjes en de kit vervangen.
Ben weken bezig geweest om het oude teak dek te verwijderen , van mijn zeilboot 60 foot , Heb het dek geschuurd met een slijptol met schuur schijf ,grid zeer grof, om de kit resten te verwijderen , daarna met een bandschuur machine alles strak geschuurd . Heb daarna zelf een nieuw kunststof PC teakdek op mijn dek geplakt , ziet er nu weer strak uit . Schroeven die zijn blijven zitten heb ik met een klauwhamer uit het dek getrokken, gaatje wordt er iets groter van , maar kan je dan makkelijker vullen met epoxy
Ik heb een stalen schip met teak dek, jammer dat dat niet aan bod is gekomen. Het zit er al ruim 30 jaar op, ben bang dat er roest onder kan zitten, maar durf het er eigenlijk ook niet van af te halen…
Megaklus. De achtergebleven schroeven heb ik er voornamelijk uitgehaald met een tangetje op de kop en dan er uit draaien. Ging sneller dan uitboren. Voel je wel in je pols na een paar dagen. Overigens in twee stappen gedaan, eerst loopdek in 2015 (inderdaad balsahout zeiknat) en laatste twee winters (2022/2023) bovenop de kajuit. Loshalen ok, maar die gaatjes vullen…dan heb je het strak, maar na de eerste laag DDLak ontstaat er toch weer ergens een pinhole of zie je dat het niet helemaal strak opgevuld is. De ‘voor’ en ‘na’ foto maakt wel veel goed overigens.
In 2018 gedaan bij onze vorige boot, Bavaria 30 van 1989. Dek kaal gemaakt zoals in het artikel vermeld (veel werk!) en daarna 1 laag epoxy met weefsel en vervolgens op de volgende laag epoxy (in de juiste kleur) zand gestrooid. Na drogen het overtollige zand weggezogen. Dek was weer perfect inclusief antislip laag.