Een perfect ratelende lier bij het aanhalen van de schoot: weinig geluiden op de boot klinken zo magisch. De lieren onderhoud je normaal gesproken buiten het vaarseizoen, maar als het nodig is, kan het onderweg ook prima. Enige concentratie is wel geboden, omdat de kleine onderdelen makkelijk weg kunnen springen. Veel zeilers gebruiken een kartonnen doos en maken onderin een gat dat precies over de lier past.
Dit artikel is eerder gepubliceerd in Zeilen 09/2022
Tekst: Simon Jollands, vertaling: Anje Valk
Onderhoud aan de lieren hoeft niet noodzakelijk met de boot uit het water te gebeuren, maar als de tijd het toelaat, doe ik dit onderhoud liever als de boot op het droge staat. Borg klemmen, pallen en palveertjes kunnen namelijk gemakkelijk overboord vliegen als een lier gedemonteerd wordt, vooral als de boot schommelt. Fabrikanten raden aan de lieren tijdens het vaarseizoen minstens tweemaal te onderhouden, dus is het een goed plan dit te doen voordat de boot weer in het water gaat.
Besteed bijzondere aandacht aan de conditie van de pallen en de palveertjes; die moeten misschien vervangen worden. De meeste fabrikanten geven downloadbare onderhoudshandleidingen met gedetail leerde instructies voor je specifieke lier modellen. Hier is een geheugensteuntje van hoe je te werk moet gaan.
Wat heb je nodig?
Kleine platte schroevendraaier, oude tandenborstel, katoenen lap, papieren handdoek, lampolie, diesel of terpentine, naaimachineolie, liervet en twee plastic bakjes om de gedemonteerde onderdelen in schoon te maken. Reserveonderdelen: veren en pallen.
Demontage
Bij het uit elkaar halen van een lier is het handig om foto’s te nemen, zodat je later weet hoe je hem weer in elkaar zet. Deze foto’s vormen een aanvulling op de illus traties in het servicehandboek van de fabrikant.
Zoals bijna alles aan een boot verschillen ook lieren van fabrikant tot fabrikant. Om met de demontage te beginnen hebben sommige een grote sleufschroef in de socket van de hendel, bij andere zit de top vast met een veerring die lastig open te wrikken en terug te plaatsen kan zijn. Weer andere hebben in de topring twee inkepingen, zodat je de ring met een schroevendraaier of een blokje hout en een hamer kunt los tikken.
Schoonmaken en controleren
Haal de onderdelen van de lier een voor een los en leg ze in een plastic bakje met paraffine of diesel. Verwijder van elk onderdeel het oude vet – een oude tanden borstel is hiervoor ideaal gereedschap. Droog de delen af en leg ze in het andere plastic bakje om ze later te smeren en weer in elkaar te zetten. Controleer tijdens het verwijderen van elk onderdeel de staat, met bijzondere aandacht voor de pallen en veertjes. Als de pallen tekenen van slijtage of beschadiging vertonen, zijn ze aan vervanging toe. Als de veertjes niet meer schoon en sterk lijken, moeten ze ook vervangen worden. Deze onderdelen zijn goedkoop en het is verstandig ze in ruime mate als reserve aan boord te hebben. Andere onderdelen zijn duurder, maar moeten ook gecontroleerd worden: bekijk de tandwielen op slijtage of afgebroken tanden en de binnenkant van de trommel op corrosie.
Smeren
Smeer de pallen alleen met een beetje naaimachineolie, en de tandkransen en lagers met een dun laagje lierenvet. Wees zuinig met vet, want dat kan zich ophopen in de pallen, waardoor die vast kunnen komen te zitten. Het vet trekt vuil en zout aan, wat ertoe kan leiden dat de pallen vastlopen en niet meer bewegen. Als de lagers in je lieren van kunststof zijn, hoef je ze niet te smeren.
In elkaar zetten
Voordat je met de hermontage begint, zorg je ervoor dat de basis helemaal schoon is. Elk vuiltje dat in de lier achterblijft, kan slijtage veroorzaken, dus neem alle tijd voor een grondige schoonmaakbeurt. Ik moet bekennen dat ik niet heel goed ben
in het weer in elkaar zetten van lieren. Er lijkt altijd wel iets te zijn wat ik weglaat of ondersteboven terugzet en steevast moet ik opnieuw beginnen. Het belangrijkste is dat je niet probeert de hele zaak weer in elkaar te forceren. Als het niet meteen past, heb je waarschijnlijk iets verkeerd gedaan. Begin dan rustig opnieuw.
Als je klaar bent met het weer in elkaar zetten, komt het mooiste moment van deze soms lastige en rommelige klus: de test of de lier mooi werkt. Dan weet je dat je er straks op het water veel plezier van zult hebben.
Omslagfoto en foto’s: © Simon Jollands
Tekst: Simon Jollands
Vertaling: Anje Valk
