Satellietnavigatie en plotters, pc’s of tablets nemen je veel navigatiewerk uit handen. Toch is het ook leuk en nuttig om wat meer te weten over navigeren. Hoe werkt dat zonder elektronica? Daarom: 7 vragen over navigatie en het kompas. De antwoorden vind je in Zeilen editie 06/2023.
Wat is het verschil tussen streken en graden?
Het magnetische kompas kent twee schaalverdelingen: 32 kompasstreken (afgeleid van de kardinale kompas richtingen noord, zuid, oost en west) en een (nauw
keurigere) verdeling in 360 graden. Eén kompasstreek is gelijk aan 11,25 graden (360 gedeeld door 32). Noord is 000 graden en de verdeling loopt rechtsom, met de klok mee. Doorgaans vind je twee kompassen aan boord: het stuur of schotkompas, vast gemonteerd op een plat vlak of kajuitwand, en het peilkompas, dat je in de hand houdt.
Wat is variatie?
De magneet in het kompas wordt beïnvloed door aardmagnetisme. In welke mate, dat verschilt van plaats tot plaats en verandert in de loop van de tijd. Daardoor wijst de kompasnaald niet naar het ware noorden (Noordpool). De hoek tussen het magnetische noorden (Nm) en het ware noorden (Nw) heet variatie. Op de zee kaart staat de variatie aangegeven in de kompasroos: het getal tussen haakjes geeft de richting en de omvang van de jaarlijkse verandering aan.
Wat is deviatie?
Ook de magnetische eigenschappen van materialen op het schip zelf beïnvloeden het kompas. Denk aan een gietijzeren kiel, een flink motorblok, dynamo of een radio. Door het scheeps magnetisch veld dat deze voor werpen opwekken, wijst de kompas naald niet naar het magnetische noorden. De hoek tussen het magnetische noorden (Nm) en het door het kompas aangegeven noorden (Nk) heet deviatie. De invloed van het scheepsmagnetisch veld op het kompas hangt ook af van de richting waarin het schip vaart, waardoor de deviatie per koers verschilt.
Hoe maak je zelf een deviatietabel?
Bij een goed geconstrueerd kompas is het mogelijk echt grote afwijkingen door een professionele kompassteller te laten compenseren. De resterende fouten worden daarna vastgelegd in een stuurtafel of deviatietabel.
Zeilen 06/2023
Ben je benieuwd naar de rest van het verhaal? Hoe kan je als navigator zelf zo’n stuurtafel of deviatietabel maken? Hoe verreken je de variatie en deviatie? Wat heb je nodig om je positie op de kaart te plotten? En hoe zet je een koers uit? Je leest het allemaal in Zeilen 06/2023. Koop het nummer hier online in de webshop of lees (het artikel in) Zeilen hier digitaal. De editie is ook tot en met woensdag 22 juni verkrijgbaar in de winkel. En wil je vanaf nu elke maand dit soort verhalen lezen? Word dan hier abonnee.
€12,95
Deze uitleg komt uit de Zeilen Praktijkgids Navigatie voor Beginners. Deze gids zet op overzichtelijke wijze de basis van navigatie op een rij: zeekaarten, betonning en lichten, gps en ais, kompas, log, dieptemeter, scheepsposities, koersen en peilingen, getijden en stromingen, reis voorbereiding, en het weer. Leuk om te weten, en handig om achter de hand te hebben, als geheugensteun of naslagwerk aan boord.
Doe een cursus TKN dit staat voor theoretische kust navigatie.
Ik ben het helemaal met je eens.
Magneet koers , deviatie en variatie zijn super achterhaald met de komst van de GPS. In de 32 jaar dat ik wereldwikd rondvaar nog nooit op het kompas gevaren . Ik heb het wel aan boord. De moderne zeiler vaart op waypoints. Veel makkelijker en veiliger want er kan weinig fout gaan. En met een GPS in de cockpit waarop je direct de koers en snelheid in de gaten kan houden is er toch een stuk zekerheid.
Ik werk ook op de koopvaardij en daar heeft het GPS kompas al lang zijn intrede gedaan.
Maar ja als je weinig te doen hebt en bezig wilt zijn dan kan ouderwets navigeren misschien wel leuk zijn.
Voorbereiding ,perfect