Zeven uur zeilen, bomen en jagen tijdens Mattenschippersrace

Vrijwillig met je grote platbodem onder vol tuig door een smalle brug zeilen, met vijf man een stalen skûtsje voorttrekken of zonder aarzelen tijdens een wedstrijd overboord springen om een boom te redden: bij de Mattenschippersrace kijkt niemand ervan op. Afgelopen zaterdag voeren dertien traditioneel zeilende vrachtschepen en zes kleine zeilpunters in de Kop van Overijssel weer een ‘kleintje Strontrace‘, zoals de Mattenschippersrace ook wel wordt genoemd. Net als bij de Strontrace mogen de schepen namelijk traditiegetrouw alleen zeilend of door spierkracht voortbewegen. En dat levert afgematte zeilers, mooie beelden en goede verhalen op.

Mattenschepen

De bijzondere race is een eerbetoon aan de mattenschepen van Blokzijl, waarvan er in de tweede helft van de negentiende eeuw nog meer dan zestig in de haven lagen, aldus de organisatie. Het speciale Blokzijlder Jacht van veertien meter lang en vier meter breed voer voornamelijk als vrachtschip op de Zuiderzee. Net als de traditionele zeilende vrachtschepen van meer dan honderd jaar geleden mogen de deelnemers tijdens de Mattenschippersrace alleen zeilen, bomen of jagen om de wedstrijd uit te varen. Het ‘rondje’ van ruim 35 kilometer voert door smalle sloten, kanalen, door bruggen en sluizen en (zeer) ondiepe meren. Halverwege, in Zwartsluis, moeten de schepen ook nog het smalle dorpje in, aan de kade een opdracht uitvoeren en vervolgens zo snel mogelijk weer aan boord springen, omdraaien en hun weg vervolgen.

Tegen de klok in

Vanwege de noorderwind werd het rondje dit jaar tegen de klok in gevaren. Met drie beaufort en een stralend blauwe hemel kon het weer bijna niet beter. Om acht uur ‘s ochtends gaf het traditionele gaskanon het startschot voor de zware klasse, die een uur later gevolgd werd door de zeilpunters en de lichte klasse. Om kwart over tien sloten de skûtsjes van de IFKS-klasse de stoet en barstte de inhaalrace los. Door het grote verschil in snelheid tussen de schepen is het schip dat als eerste over de finish komt namelijk ook direct de winnaar van de gehele wedstrijd.

Bomend uit Blokzijl

De volgorde van starten binnen de klassen is per loting bepaald. Vanaf het startsignaal is het hard werken: zodra het startschot klinkt mag je losgooien en moet je al bomend door de brug van Blokzijl. Het eerste deel was zaterdag erg mooi bezeild. Vlak voor een brug wordt het tuig in een noodgang naar beneden gegooid. Een enkele boot kan ook de mast snel laten zakken om triomfantelijk onder de nog dichte brug door te varen. Toeschouwers vergapen zich leunend over de brugleuning aan de langsvarende schepen.

Jagen tegen de wind in

Op de lange, rechte kanalen met wind tegen, springt de jaaggroep de kant op om het schip voort te trekken. In hun fluorescerende hesjes ploeteren ze door het gras, met een brede band om hun borst die aan de minstens honderd meter lange jaaglijn vastzit. Bij een brug is het spannend en moeten de jagers goed opletten dat de lijn nergens aan blijft hangen. Via een marifoon houden ze contact met het schip, om op tijd weer aan boord te springen. Ondertussen blijft de groep aan boord ook doorbomen om zoveel mogelijk gang in de zware schepen te houden. Als een boom onverhoopt in de zachte grond blijft steken, springt er pardoes een bemanningslid achteraan om hem te redden. Tijd om te twijfelen is er ook niet; de schepen varen gewoon door. Eenmaal weer op een van de kleine meren, hijst de bemanning snel de zeilen om van alle wind te profiteren.

De Eenvoud wederom winnaar

De laatste smalle sloot voor de finish is nog mooi bezeild en vlak voor de sluis worden de zeilen haastig gestreken. Het was nog even een spannende strijd tussen IFKS-skûtsjes Westenwind en De Eenvoud, maar De Eenvoud kwam uiteindelijk overtuigend als eerste over de finish. Uitgeput maar voldaan liggen de eerste teams zeven uur na de start weer in de sluis van Blokzijl. Het was, zowel voor de deelnemers als de vele toeschouwers, een prachtige wedstrijddag.

De zeilers van De Eenvoud, die de race voor het derde jaar op rij wonnen, zaten al lang en breed op de steigers te barbecueën toen de laatste schepen binnenliepen. Hans Schiphorst won met zijn boot zonder naam de race tussen de kleine zeilpunters. Na de finish zorgde de Delftse Studenten Big Band voor live muziek in het centrum van Blokzijl. De schipper van De Eenvoud, Remy de Boer, was in zijn speech bij de prijsuitreiking kort maar krachtig: “goed gedaan, jongens!”

Bekijk hier mooie beelden van de race:

Afbeeldingen: Skydrone Sloten / Jelte van der Meer