“Het is open!” roept Ivar enthousiast als hij met een rugzak vol boodschappen aan boord klimt. “Zullen we er vanmiddag naartoe?” Floris weet meteen waar Ivar het over heeft: het Hundertwasser Art Centre. Al sinds onze aankomst in Whangarei in december 2020 zijn we er benieuwd naar. We kwamen er bijna dagelijks langs, tijdens ons hardlooprondje of onderweg naar de supermarkt. Elke keer bleef het gebouw verscholen achter hekken en doeken. Maar die konden niet verbergen dat er iets eigenzinnigs gebouwd werd. Wij zijn benieuwd wat.
Geluksvogels
Antifouling bijwerken valt erg mee dit keer
Eerst rollen we nog een laag verf over het onderwaterschip. Na onze zeiltocht rondom Nieuw-Zeeland heeft onze boot weer wat onderhoud nodig. Gelukkig heeft Luci zich uitstekend gehouden, dus veel meer dan de antifouling bijwerken is het dit keer niet. En ook dat is appeltje-eitje vergeleken met de laatste keer dat we uit het water gingen. We kijken ernaar uit om straks weer verder te zeilen. Nu de pandemie afneemt hebben Nieuw-Caledonië en Australië de grenzen weer geopend. Dus zodra het orkaanseizoen in de zuidelijke Stille Oceaan voorbij is, willen we onze trossen weer losgooien. We zijn nog maar even in Whangarei, maar tussen het klussen door maken we speciaal tijd voor een excursie. We prijzen ons gelukkig de nieuwste aanwinst van de stad nog even mee te kunnen pakken. Mede dankzij de hulp van vele vrijwilligers is het Hundertwasser Art Centre na jaren bouwen eindelijk af. Maar waarom staat het eigenlijk in Whangarei?
Austrian-born Kiwi
We kennen Friedensreich Hundertwasser namelijk uit zijn geboortestad Wenen. Als een van Oostenrijks bekendste kunstenaars is daar een compleet museum aan hem gewijd. Niet alleen zijn werk maakte indruk, maar ook het unieke museumgebouw met zijn kleurrijke façade, speelse zuilen en bomen die uit de ramen groeien. Maar wat ons niet bijbleef: Hundertwasser was ook Nieuw-Zeelander. In Whangarei kunnen we niet om die boodschap heen. Voorbij de entree van het nieuwe museum staat groot op de muur dat Hundertwasser een Austrian-born Kiwi was. Hij kwam in 1973 naar Nieuw-Zeeland en woonde tot 2000 in deze regio, Northland. Vandaar dat juist hier ter ere van hem een art centre staat.
Het nieuw geopende Hundertwasser Art Centre
Regenachtige dag
Even verderop lezen we dat Hundertwasser bij zijn eerste bezoek aan Nieuw-Zeeland meteen gefascineerd raakte. Hij ontwierp de poster voor de Conservation Week om aandacht te vragen voor natuurbehoud, wat hij erg belangrijk vond. Hij besloot om in Nieuw-Zeeland te gaan wonen. Maar niet direct: hij wilde er eerst naartoe zeilen. Van jongs af aan hield Hundertwasser van schepen en op een dag bemachtigde hij zijn eigen zeilschip: de Regentag. In een film over zijn leven zien we dat hij het zo noemde “omdat kleuren zoveel mooier uitkomen op een regenachtige dag”. Hij renoveerde het schip grondig en zeilde ermee over de Middellandse Zee. Toen Hundertwasser besloot koers te zetten naar Nieuw-Zeeland, woonde en werkte hij al tien jaar op de Regentag. In 1976 viel zijn anker eindelijk in Nieuw-Zeelandse wateren. “Slow travel! Hij was zijn tijd dus ver vooruit”, knipoogt Floris terwijl hij een schaalmodel van het schip bekijkt. We vragen ons af hoe belangrijk duurzaamheid eigenlijk was in het leven en werk van Hundertwasser.
Natuur als inspiratie
You are a guest of nature, behave!
Veel posters en schilderijen die Hundertwasser in de loop van de jaren maakte, hangen in dit museum. Het eco-bewustzijn spat ervan af. Dat is direct te zien aan slogans als: “You are a guest of nature, behave”. Daarnaast gebruikte hij altijd ronde vormen, omdat rechte hoeken in de natuur niet voorkomen. Ook barst zijn werk van de kleuren. Die maken het opvallend en vrolijk, maar nodigen ook uit tot bezinning. Hundertwasser was niet alleen als kunstenaar geïnspireerd door de natuur, maar ook als ontwerper en architect. Neem de beroemde Nieuw-Zeelandse boomvarens met spiraalvormige bladeren. Die inspireerden zijn ontwerp voor een nationale vlag uit 1983. Deze Koru flag was geen vervanging van de officiële, maar bedoeld als symbool voor de multiculturele Nieuw-Zeelandse samenleving. De vlag werd erg populair en is nog altijd op veel plaatsen te zien. In zijn gebouwontwerpen verwerkte Hundertwasser graag bomen en planten, maar ook aardse materialen als tegels en keramiek. Floris: “Mooi om te zien dat al zijn stijlelementen ook terugkomen in het Art Centre dat hij heeft ontworpen.” “Jazeker!” antwoordt Ivar. “En wat een contrast met de saaie gebouwen in de rest van Whangarei.”
Artistiek plassen
Een levende boom staat centraal in de publieke toiletten die Hundertwasser ontwierp voor Kawakawa
Gefascineerd door het leven van Hundertwasser bezoeken we Kawakawa, een klein plaatsje ten noorden van Whangarei. Het staat vooral bekend om zijn openbare toiletten, die de kunstenaar voor de lokale gemeenschap ontwierp. “Ronde vormen, keramiek, kleurrijk, een levende boom in het gebouw, check! Hier moet het zijn!” zegt Ivar glimlachend. De Hundertwasser-toiletten zijn niet te missen tijdens onze wandeling door de hoofdstraat. Als we er even gebruik van maken, valt ons op dat de muur bestaat uit glazen flessen. Kleurrijk, functioneel en helemaal duurzaam!
Duurzaam denken en doen
Ook Kawakawa heeft een Hundertwasser Centre
“Kijk, hier is ook een Hundertwasser Centre, vlak achter de toiletten!”, zegt Floris. Nieuwsgierig nemen we ook daar een kijkje. Het blijkt een initiatief van de lokale gemeenschap te zijn, omdat Hundertwasser vlakbij woonde en vaak in het dorp kwam. Hier leren we meer over zijn persoonlijke leven. Zo zei hij over duurzaamheid: “Sinds Bijbelse tijden wordt de mens opgeroepen om de Aarde te domineren. De moderne mens heeft deze gedachte misbruikt en de Aarde vermoord. Nu moeten we terugkeren naar de natuur, wat zowel symbolisch als praktisch opgevat dient te worden.” Samen met lokale vrienden voegde hij op zijn landgoed Kaurinui de daad bij het woord. Hij plantte ruim 100.000 bomen om lucht, bodem en water te verbeteren. Maar ook omdat hij het mooi vond en het bos gaf hem rust gaf. Bovendien bouwde hij een huis met een dak van gras en wekte hij zijn energie lokaal op met zonnepanelen en waterkracht. Zelfs de wc was een zelfontworpen composttoilet. Ook zien we een filmpje over dorpsbewoners die hem kenden. Zo herinnert de caissière van de plaatselijke winkel zich hoe Hundertwasser zijn boodschappenlijstje op een krijtbordje schreef. Zo bespaarde hij papier, en dus ook bomen.
Laatste reis
Het tapijt waarop Hundertwasser zijn laatste adem uitblies
Een medewerkster van het Art Centre in Whangarei vertelde ons over een tapijt dat Hundertwasser samen met Afghaanse vrouwen maakte. Op zijn laatste reis naar Europa in 2000 had hij dat tapijt bij zich. Vanwege zijn voorkeur voor slow travel boekte hij een hut op het cruiseschip Queen Elizabeth 2, met bestemming Southampton. Maar hij zou de Engelse kust niet meer zien. Op 71-jarige leeftijd stierf hij aan een hartaanval. Liggend in zijn hut, op het tapijt, midden op de Stille Oceaan.
Duurzaam tot het eind
Hundertwasser wilde graag begraven worden op zijn geliefde landgoed in Kaurinui. Hij had er officieel toestemming voor gevraagd én gekregen. Hij werd in kleine kring begraven in de Garden of the Happy Dead, zoals hij dat gedeelte van zijn landgoed noemde. Compleet met een boom op zijn graf. Zelfs voor zijn einde had Hundertwasser dus een duurzame oplossing: zijn eigen lichaam teruggeven aan de Nieuw-Zeelandse natuur. Een passend einde voor een mooi levensverhaal, vindt Floris: “Volkomen terecht toch, al die aandacht voor deze bijzondere, zeilende kunstenaar. Zo leven zijn kunst en duurzame levensfilosofie voort, zowel in Nieuw-Zeeland als daarbuiten!”
Duurzaam tot aan het einde
Meer informatie? Kijk hier voor duurzame oplossingen en de zeilavonturen van Sailors for Sustainability.
Meer vertrekkersverhalen? Lees alles van Column Anna, Black Moon en bekijk de vlog van Yndeleau.
Tags: Sailos for Sustainability Last modified: 16 augustus 2022
