Hoe bescherm je de adembenemende natuur van Nieuw-Zeeland?

“Ja, gelukt! Dankjewel oostenwindje!” roept Ivar opgetogen als we de vuurtoren van Kaap Puysegur voorbijzeilen. Oostenwind is zeldzaam hier in het zuiden van Nieuw-Zeeland. Vaak stormt het er. Voor het kustdistrict Puysegur geldt maar liefst 300 dagen per jaar een stormwaarschuwing, veelal doordat depressies uit de Tasmanzee het gebied teisteren. Als Sailors for Sustainability voelen we ons enorm bevoorrecht dat we dankzij moderne communicatiemiddelen en betrouwbare weerberichten zo makkelijk deze beruchte wateren kunnen doorkruisen. Vanaf hier opent zich een fantastisch vaargebied voor ons, met zeearmen – ook wel sounds – en hun vele vertakkingen. We kunnen haast niet wachten het te verkennen, maar willen niet in het donker aankomen. De twee zuidelijkste sounds varen we daarom voorbij, om met het eerste daglicht Dusky Sound aan te lopen. Steile, groene bergwanden aan weerskanten van de zeearm glanzen magisch in het ochtendlicht. “We moeten eerst langs deze partij rotsen en dan met een scherpe draai naar bakboord,” instrueert Floris, die de route goed heeft voorbereid. Vanaf hun rotsen kijkt een groepje zeehonden ons nieuwsgierig na als we vlak langs ze varen. Niet veel later valt ons anker in Luncheon Cove, een goed beschutte baai bij Anchor Island. We horen en zien tientallen kaka’s, inheemse papegaaien die elders in Nieuw-Zeeland zeldzaam zijn geworden. Zou dit gebied altijd al zo ongerept zijn geweest, vragen we ons af?

Afgelegen wildernis

In de vaargids lezen we over de geschiedenis van deze afgelegen wildernis in het uiterste zuidwesten van het Zuidereiland. Gigantische gletsjers hebben het landschap in vervlogen ijstijden vormgegeven. De steile wanden van de hoge bergen lopen onder water vele honderden meters door, tot aan de bodem van de zeearmen. We zijn niet de eersten die vinden dat het landschap op Noorwegen lijkt, zo blijkt uit de naam van dit gebied. Fiordland is overweldigend groen; niet zo vreemd met maar liefst zeven meter regenwater per jaar. Hoewel dit gebied afgelegen en ontoegankelijk is, leven hier al zo’n duizend jaar Māori – de eerste bewoners van Nieuw-Zeeland. Ze visten en joegen er op vogels en zeehonden. Voor eigen gebruik, dus kleinschalig. Dat veranderde nadat James Cook deze wateren in 1793 verkende. In zijn logboek schreef hij niet alleen over de vriendelijke ontmoetingen met enkele Māori-families. Hij vermeldde ook de vele vissen die zijn bemanning vingen en talrijke zeehonden en walvissen die ze zagen.

Grensoverschrijdende roofcultuur

Zodra de buitenwereld hier lucht van kreeg, togen de sealers (pelsjagers) naar Fiordland. In amper 30 jaar tijd vermoordden ze ruim een miljoen zeehonden voor hun huiden. Nadat de populatie nagenoeg was uitgeroeid, trok de industrie noodgedwongen verder. Cynisch detail: het aantal gedode zeehonden is vrij nauwkeurig bekend dankzij de secure boekhouding van jagers en handelaren. Ook de whalers (walvisjagers) plunderden de wateren rond Fiordland. De groeiende vraag naar onder andere lampolie en smeermiddelen voor machines maakte de jacht op walvissen een winstgevende industrie. Uit bewaard gebleven documenten valt op te maken dat de grond voor het eerste walvisstation van de Māori werd gekocht voor ‘60 geweren, 1 kanon en 1.000 pond munitie’. Rond 1850 waren er zó weinig walvissen over, dat commerciële vangst niet langer winstgevend was. Niet veel later zou deze industrie wereldwijd worden gedecimeerd door de vondst en winning van aardolie. In de tweede helft van de vorige eeuw bereikte de commerciële visserij op andere diersoorten z’n hoogtepunt. Nieuwe slachtoffers: de lokale kabeljauwsoort blue cod, het grote schelpdier paua en de kreeftachtige cray fish. Eén keer raden hoe dat afliep… Allemaal voorbeelden van westerse roofcultuur. Onder het motto ‘er is vraag’ ontstaat er telkens weer handel, gebaseerd op kortetermijnwinst en zonder rekening te houden met de grenzen van de natuur. Keer op keer verdwijnt er veel meer dan de natuur kan regenereren. Resultaat: er blijft voor niemand iets over. Natuurlijke grenzen moeten blijkbaar eerst worden overschreden voordat de mens zijn gedrag noodgedwongen aanpast. Hoe kortzichtig en tragisch ook, toch is het niet het héle verhaal.

Anders denken

In eerdere blogs schreven we over mogelijke oplossingen om natuurgebieden beter te beschermen, zoals ecocidewetgeving en de natuur rechten toekennen. Voordat het te laat is, zou de wet duidelijke grenzen kunnen stellen aan de aanslag op niet-menselijk leven. Fiordland heeft die kans nooit gehad, maar de geschiedenis maakt hier iets anders duidelijk. Zodra de commerciële plunderaars na een aanvankelijke boom en onvermijdelijke bust verdwenen, ontstond er namelijk weer ruimte. Dierenpopulaties bleken in staat om zich – zij het langzaam – te herstellen. Tegelijkertijd ontstond er ruimte voor een andere manier van denken: die van natuurbescherming en duurzame visserij. Tegenwoordig is heel Fiordland een nationaal park, met ruim 12.000 km2 het grootste van Nieuw-Zeeland. Grootschalige industrie als commerciële visserij, bos- en mijnbouw zijn er bij wet verboden. Maar op zoek naar een nieuw evenwicht is menselijke activiteit bewust niet helemaal uitgebannen. Walvissen en zeehonden zijn beschermde diersoorten, jagen is taboe. Voor de vangstregulering van populaire vissen is in 1995, onder toezicht van het Ministry of Fisheries, een speciaal platform opgericht: The Guardians of Fiordland’s Fisheries. Hierin zijn vertegenwoordigers van de Māori, kleinschalige commerciële vissers, charter operators, sportvissers en wetenschappers verenigd. Hun uitgangspunt: natuurlijke grenzen respecteren. Dit houdt in dat wanneer de totale vangst de natuurlijke aanwas niet overtreft, de visserij ook voor toekomstige generaties een bron van voeding en vertier kan blijven. De omvang van de populatie van verschillende vissoorten worden gemonitord. Er zijn seizoenslimieten vastgesteld voor de vangst, zowel in aantal als minimale afmeting, en er wordt serieus gehandhaafd. Het blijkt een recept voor succes.

Harmonie

Als we verder zeilen naar Doubtful Sound ontmoeten we een groep speelse bottlenose dolphins, de zuidelijkste populatie tuimelaars ter wereld. Af en toe komen we een sportvisser tegen en regelmatig duikt er een zeehond naast ons op: signalen dat het hier wel snor zit met de visstand. Op de spectaculaire uitzichten raken we niet uitgekeken. We volgen de Gaer Arm, een vertakking van de Doubtful Sound, helemaal tot aan het eind en ankeren in twintig meter diep water. In de kajak peddelen we een stuk de rivier op die hier uitmondt. Langs een wandelpad ontdekken we schitterende watervallen en zien we talloze vogels. Zelfs in deze uithoek staat een hut van de Department of Conservation (DOC) waar wandelaars kunnen overnachten. “Een prima manier om sportieve toeristen kennis te laten maken met de prachtige natuur hier,” vindt Ivar. Fiordland lijkt een harmonisch evenwicht te hebben gevonden tussen menselijke activiteit en de belangen van de natuur.

Beschermers

Als we een vertakking verder varen, zien we een opvallend, rood geschilderd beeld op de wal. Het blijkt een Te Poupou o Rua o Te Moko, een uit hout gesneden beeld uit de Māori-cultuur. Het staat symbool voor de kaitiaki: beschermers van de natuur. In het wereldbeeld van de Māori kunnen wij – mensen – ons de natuur namelijk niet toe-eigenen, maar zijn we verantwoordelijk voor haar bescherming. We vinden het mooi om te zien dat dit element uit de wijze levenshouding van de Māori onder alle Nieuw-Zeelanders ingeburgerd is geraakt. We schuilen in de goed beschutte Deas Cove voor slecht weer, waar ook wij een portie van meekrijgen. Als we vervolgens met gunstige wind langs de andere sounds noordwaarts richting Cook Strait zeilen, daalt het besef in dat er gelukkig nog veel mooie natuur bestaat. De Kiwi’s hebben in Fiordland een model gevonden om natuurlijke grenzen te respecteren en het gebied met zijn unieke flora en fauna te behouden voor toekomstige generaties. Een voorbeeld dat, wat ons betreft, ook elders kan worden toegepast! Meer informatie? Kijk hier voor duurzame oplossingen en de zeilavonturen van Sailors for Sustainability. Meer vertrekkersverhalen? Lees alles van Column Anna,  Black Moon en bekijk de vlog van Yndeleau. Tags: Blog, Sailors for Sustainability Last modified: 23 juni 2022