Reisverhalen

Sailors for Sustainability: gevangen in het paradijs

08:00

Sailors for Sustainability
De regenachtige ankerplaats van Rikitea

“Niet eerder heb ik zo genoten van stilliggen”, zegt Floris voldaan zodra ons anker in Rikitea goed houdt. Begrijpelijk, want sinds ons vertrek uit het Chileense Valdivia hebben we continu de golven van de Grote Oceaan gevoeld. Natuurlijk tijdens de overtochten, maar ook op de ankerplaatsen van de eilanden die we aandeden. Daarvan was er geen een goed beschut. Hier is het zowat rimpelloos, door het koraal dat vrijwel de hele archipel van Gambier omringt. Helaas is het weer bepaald niet om over naar huis te schrijven. Donkergrijze wolken verhullen de bergen van het hoofdeiland Mangareva en de regen komt met bakken uit de lucht. Dankzij het weerzien met bevriende zeilers hebben we desondanks een gezellige aankomst.

Polynesië op z’n Frans

Als we de volgende dag inklaren, dringt het pas goed tot ons door dat we op Frans grondgebied zijn. Bij de gendarmerie wappert de tricolore fier aan de vlaggenmast en binnen hoeven we alleen onze paspoorten te laten zien en een douaneformulier in te vullen. “Stuur het wel nog naar Tahiti, anders kun je bij controle problemen krijgen”, maant de agent. Braaf kopen we daarom bij het naburige postkantoor een postzegel en laten er onze brief achter. Sinds we Europa verlieten, ging inklaren nog nooit zo makkelijk. Enkele weken later zouden andere boten ons erom benijden.

Sailors for Sustainability

Philippes internetcafé

Nu hebben we tijd om Rikitea, het enige dorpje in Gambier, nader te bekijken. In een kwartier lopen we van de ene naar de andere kant langs vrijstaande huizen met ruime tuinen, de kerk en een paar kleine levensmiddelenwinkels. De meeste inwoners hebben een Polynesisch uiterlijk en steken een hand op of groeten ons met ‘bonjour’. Toch zijn de Franse invloeden overal zichtbaar. De bakker maakt dagelijks verse baguettes en minisupermarkt JoJo’s verkoopt Franse brie. Philippe bakt brioches, geliefd bij zowel Polynesiërs als zeilers, die hem dagelijks opzoeken om in zijn internetcafé het laatste nieuws te lezen. Mondjesmaat bereiken ons de berichten over de coronacrisis, die dan nog ver weg lijkt te zijn.

Ankeren in een ansichtkaart

Sailors for Sustainability

Fabelachtig uitzicht vanaf Mount Duff

Als een aantal dagen later de zon doorkomt, klimmen we naar de top van de knalgroene Mount Duff, met 441 meter de hoogste berg van Mangareva. Als beloning krijgen we een spectaculair 360 graden-uitzicht over de hele archipel. Talloze kleine en grotere eilanden vragen om nadere verkenning. De vele tinten blauw van de lagune maken het plaatje bijna kitsch. Op weg terug naar de boot vallen ons de vele kokosnoten, bananen, pompelmoezen en papaja’s op die in bijna elke tuin groeien. Als we aan een jonge vrouw vragen of we wat mogen kopen, krijgen we zomaar een tas vol papaja’s. “Neem maar mee, er is te veel voor ons”, zegt ze terwijl ze vriendelijk doch beslist ons geld weigert.

Sailors for Sustainability

Waanzinnige onderwaterwereld

Onbezorgd zeilen we naar kleine eilandjes op enkele mijlen van Rikitea. Zij vormen de grens van de archipel en bestaan volledig uit koraal. Dat maakt lopen soms moeilijk, maar het kristalheldere water en de kokosnootpalmen doen ons dat ongemak snel vergeten. Onder water bereikt de idylle haar hoogtepunt. Er is een overvloed aan gezond koraal en kleurrijke vissen in alle maten en soorten. Onze ankerplek kan zo op een ansichtkaart.

Het virus vliegt in

Sailors for Sustainability

Covid19 verandert alles

Op 21 maart wordt alles plotseling anders. Het coronavirus heeft per vliegtuig inmiddels Tahiti bereikt, zo’n 1.800 km hiervandaan. De regering van Frans-Polynesië neemt resolute maatregelen. Alle binnenlandse en internationale vluchten worden per direct opgeschort. De gendarmes varen langs alle zeilboten en verspreiden de regels van de ‘confinement’: We mogen niet meer naar andere eilanden en alleen aan wal om snel boodschappen te doen.

Met de andere 25 boten houden we ons netjes aan de regels. Zeelieden hebben in het verleden ziekten naar Frans-Polynesië gebracht, dus we begrijpen dat onze aanwezigheid gevoelig ligt bij de lokale bevolking. Tegelijkertijd prijzen we ons gelukkig: zeilers die na 21 maart zijn aangekomen, mogen helemaal niet van boord. Ze worden niet ingeklaard, maar moeten naar Tahiti zodra ze hebben kunnen herprovianderen. Wij brengen ze vers fruit, doen hun boodschappen en fungeren als praatpaal. Na weken op zee moeten ze hun verhaal kwijt.

Niet veel later sluiten ook de landen om ons heen de grenzen voor alle buitenlanders. Terwijl we enkele weken geleden nog van plan waren om dit jaar via de eilanden in de Stille Oceaan naar Nieuw-Zeeland te varen, staat alles nu op losse schroeven. Hoe lang zou dit zo blijven? Gelukkig liggen we hier voorlopig goed, dus we leggen ons neer bij een verblijf voor onbepaalde tijd.

Het begin van bewustwording?

Behalve de zeilers, komen er nauwelijks toeristen naar Gambier. De bewoners zijn grotendeels afhankelijk van de parelteelt. Eerder hoorden we van parelkweker Eric dat de teelt zwaar te lijden heeft onder de afwezigheid van honderden zeer gespecialiseerde Chinese medewerkers. Zij hebben massaal in China nieuwjaar gevierd en kunnen nu niet terugkomen. Hierdoor ligt de parelproductie op z’n gat en heeft de middenstand minder klanten.

In het dorp lopen mensen met zelfgemaakte maskers. Ook wij improviseren en hebben een theedoek voor ons gezicht gebonden. “Wie heeft ooit bedacht dat het handig was om alle medische hulpmiddelen in China te laten maken?”, vraagt Ivar cynisch. We beseffen dat de vergaande globalisering niet alleen voor een ongekend snelle verspreiding van het virus zorgt, maar de bestrijding ervan ook nog eens bemoeilijkt. Zo wacht de overheid in Tahiti al weken op maskers, handschoenen en tests uit China.

Onder zeilers gaat het ook alleen nog maar over één onderwerp. “De economie draait op internationale handel, arbeids- en kapitaalmarkten”, begint onze Duitse buurman bij een ontmoeting in de minimarkt. “Ja, maar nu dat stilvalt, zie je dat onze maatschappij enorm efficiënt was, maar onvoldoende schokbestendig”, haakt Ivar in. “De coronapandemie zie ik als een boodschap dat onze manier van leven niet duurzaam is. Net zoals je de klimaatcrisis als signaal van de natuur kunt zien. Onze energiesystemen, landbouwmethoden en consumptiecultuur zijn niet duurzaam”, vervolgt hij – de buurman peinzend achterlatend. Het virus blijkt ook een ongekende kracht van bewustwording en mogelijke verandering te zijn.

Grotere lokale veerkracht

Sailors for Sustainability

Help de bananen zijn tegelijk rijp

Gespannen houdt iedereen het aantal besmettingen in Frans-Polynesië bij. “Nog steeds geen gevallen in Gambier”, vertelt Floris blij als hij met een baguette aan boord klimt. De maatregelen hebben effect en we zijn blij dat de overheid de volksgezondheid voorop heeft gesteld. Tegelijkertijd menen we dat er meer moet gebeuren dan mensenlevens redden. De grote uitdaging zal zijn om onze samenleving dusdanig in te richten dat een volgend virus niet zulke verwoestende gevolgen heeft. Deze opgave komt boven op de bestaande lijst met duurzaamheidszorgen, zoals de verdwijnende biodiversiteit, bodemverschraling, extreme welvaartsongelijkheid, plasticvervuiling en klimaatontwrichting. Geen gemakkelijke taak, maar het goede nieuws is dat we inmiddels al heel wat oplossingen hebben gevonden die niet alleen een ecologisch gezonde en sociaal rechtvaardige samenleving dichterbij kunnen brengen, maar zo’n maatschappij ook schokbestendiger kunnen maken.

Sailors for Sustainability

Pompelmoezen plukken tijdens een wandeling

Juist nu de geglobaliseerde wereldeconomie voor onze ogen instort, lijkt het ons verstandig om onze energie meer op lokale gemeenschappen te richten. We zouden voor onze voedsel-, energie- en andere behoeften minder afhankelijk kunnen worden van geopolitieke, klimatologische en economische beslissingen elders. Met andere woorden: we zouden de lokale weerbaarheid kunnen vergroten. Een mooi voorbeeld hiervan kwamen we eerder tegen in het Zuid-Engelse dorpje Totnes, waar de Transition Town-beweging ooit begon. Daar leerden we hoe ze lokale gemeenschappen versterken, lokale hernieuwbare energie opwekken en meer voedsel verbouwen in tuinen en openbare parken. In een video en artikel hebben we samengevat hoe ook jouw gemeenschap veerkrachtiger kan worden.

De sailors gaan door!

Willen we succesvolle en inspirerende voorbeelden van duurzame verandering over de hele wereld blijven ontdekken, dan moeten we natuurlijk wel de vrijheid hebben om naar andere landen te zeilen. Aangezien we voorlopig ‘gevangen’ zitten in deze paradijselijke omgeving, gaan we hier op zoek naar goede voorbeelden van duurzaamheid en lokale veerkracht. Tegelijkertijd hopen we dat je gezond blijft en dat iedereen samenwerkt om sterker uit deze crisis te komen.

Sailors for Sustainability

Voor anker bij het eiland Tauna (foto James Cromie)

Meer informatie? Kijk hier voor andere duurzame oplossingen en onze zeilavonturen.

Tags: , , Last modified: 16 maart 2021
Sluiten