Reisverhalen

Sailors for Sustainability: Energie winnen uit de aarde

08:00

Sailors for Sustainability
Helderblauw warmwater meer in de vulkanische vallei
Sailors for Sustainability

De hitte zit hier niet diep

“Ruik je dat?” zegt Floris als we het plaatsje Rotorua binnenrijden. Een penetrante zwavelgeur dringt ons kampeerbusje binnen. Pal naast de weg stroomt een beek waaruit stoom opstijgt. Het zijn duidelijke tekenen dat de aardkorst hier dun en poreus is. Warmte uit de mantel van onze aarde komt hier relatief dicht aan het oppervlak. In het nabijgelegen Waimangu Volcanic Valley worden de kracht en omvang van de plaatselijke natuurkrachten pas echt duidelijk. Een vulkaanuitbarsting in 1886 heeft het landschap hier dramatisch veranderd en sporen ervan zijn nog altijd goed zichtbaar. Uit gaten in de grond spuwen stralen heet water omhoog, de oevers van de beken kleuren oranje van de algen en het meer in het park lijkt wel een gigantisch stoombad. De kleuren, geuren en geluiden hebben iets oers. “Wat een enorme natuurlijke energiebron is dit!” roept Ivar. “De warmte uit de aarde is praktisch eindeloos en daarmee hernieuwbaar. Zouden de kiwi’s daar gebruik van maken?”

Hernieuwbaar is Hot

We verdiepen ons in de energiesituatie van Nieuw-Zeeland en leren al snel dat de regering de klimaatcrisis serieus neemt. Uiterlijk in 2035 moet 100% van het totale elektriciteitsverbruik uit hernieuwbare bronnen komen. Om dat te bereiken is er een emissiehandel-systeem in het leven geroepen waardoor op dit moment energiebedrijven jaarlijks NZ$ 36 per ton uitgestoten CO2 moeten betalen. Energie die zonder CO2-uitstoot wordt opgewekt, zoals met behulp van waterkracht en wind, hoeft deze heffing niet te betalen. Dat moet de productie van duurzame vormen van energieopwekking bevorderen.

In het afgelopen jaar werd al ruim 80% duurzaam opgewekt. Waterkracht levert met zo’n 58% de grootste bijdrage. Geothermie levert 17% van de nationale energiebehoefte, dus de Kiwi’s maken inderdaad gebruik van aardwarmte. Zo’n 1.000 MW aan elektriciteit wordt ermee opgewekt. Maar hoe werkt dat dan precies? Hoe groen is deze energie en kan de opwekking worden opgeschaald? Dat zou immers helpen het regeringsdoel te halen én de verwachte toekomstige groei van de elektriciteitsvraag bij te benen. We gaan op onderzoek uit.

Stoom oogsten

Sailors for Sustainability

Op het meer van Taupo wordt er ook gezeild

Niet ver van Rotorua ligt Taupō. Deze plaats is vooral bekend van het gelijknamige meer waar het aan ligt. Dit grootste zoetwaterbekken van het land is ook populair bij de lokale zeilers. Maar het was hier niet altijd zo’n recreatieparadijs. Het meer is ontstaan na een reeks gigantische vulkaanuitbarstingen, waarvan de laatste zo’n 1800 jaar geleden plaatsvond. We besluiten een kijkje te nemen bij de eerste en nog altijd grootste geothermische energiecentrale hier vlakbij, die van Wairakei. Het stoomveld van de centrale is goed te zien. Op wel zestig plekken zijn gaten in de grond geboord waar heet water en stoom gewonnen wordt. Een indrukwekkende hoeveelheid metalen pijpen vervoeren dit hete goedje vervolgens onder hoge druk naar de centrale verderop. Maar wat gebeurt daar binnen nu precies? De nabijgelegen centrale Ngā Awa Pūrua, de op twee na grootste van NZ en gerund door energiebedrijf Mercury, wil het ons wel laten zien.

Een goede plaats vinden valt nog niet mee

Sailors for Sustainability

Directeur Michael Stevens leidt ons rond

“Het is geen toeval dat verreweg de meeste geothermiecentrales hier in de Taupō Volcanic Zone gebouwd zijn. Waar het ons om gaat, zijn onderaardse reservoirs met heet water, want dat is dé energiebron voor een centrale als deze”, legt directeur Michael Stevens uit. “En in dit gebied zitten die relatief dicht onder de grond.” Zoiets vermoedden we al, denken we allebei.

“Deze centrale is gebouwd in 2010 en heeft een capaciteit van 140 MW”, vervolgt hij. “Hiermee kunnen we zo’n 140.000 huishoudens van elektriciteit voorzien.” De totale investering was NZ$ 430 miljoen, zo’n €255 miljoen. Een flink bedrag, waar ook de aanzienlijke kosten voor bodemonderzoek en het boren van stoomputten deel van uitmaken. En het land dan, vragen wij Michael? “Een belangrijk aspect van investeringen in geothermische projecten is de ontwikkeling van partnerschappen tussen energiebedrijven en Māori-trusts. De Māori hebben als oorspronkelijke bewoners van Nieuw-Zeeland vaak de landtoegangsrechten tot geothermische velden. Hier hebben we zo’n partnerschap gesloten in de vorm van een joint-venture. Dit levert de lokale Māori ook economische voordelen op”, licht Michael toe. Er moeten dus een aantal dingen op zijn plaats vallen voordat het een goede plaats is voor een centrale.

Elektriciteit maken met een gigantische turbine

Sailors for Sustainability

Een boorput kan wel drie kilometer diep gaan

“De rode vlekken op de kaart markeren de plekken van de stoomputten. Sommige zijn wel 3.000 meter diep”, zegt Michael terwijl hij op een landkaart wijst “Zo diep?” vragen we verbaasd. “Ja, we winnen namelijk een mengsel van heet water en stoom uit ondergrondse bekkens. Op die dieptes zijn de temperaturen zo’n 300 graden. Die hoge temperatuur is nodig voor een efficiënte opwekking van elektriciteit.”

Om het allemaal van dichtbij te zien, krijgen we een uitgebreide rondleiding. Michael laat zien dat er uit het hete water in verschillende processtappen zoveel mogelijk stoom wordt gewonnen, waarmee een grote turbine wordt aangedreven. Hiermee wordt elektriciteit gegenereerd, die vervolgens via transformatoren het nationale stroomnet voedt. Het afgekoelde water wordt weer teruggepompt het stoomveld in. “Dat gebeurt bij de blauwe vlekken die ik op de kaart liet zien”, zegt Michael. “Ondergronds warmt dit water weer op en stroomt het terug naar het heet-water-reservoir. Al sinds de opening van deze centrale houden we op deze manier de druk en de temperatuur van de stoomwinning constant en dus de energiewinning stabiel. Zo blijft onze energiewinning bovendien hernieuwbaar.”

Vraag en aanbod

Ondanks de aanzienlijke investering lezen we dat de kosten per kWh van elektriciteit uit aardwarmte het laagst is van alle vormen van elektriciteitsopwekking. Uit het verhaal van Michael maken we op waarom dat zo is. “Hét grote voordeel van een geothermiecentrale als hernieuwbare energiebron is dat de energieproductie niet afhankelijk is van weer en wind. Daarom kunnen we dag en nacht, het hele jaar door produceren. Bovendien draaien we bijna constant op 95% van onze maximumcapaciteit. Onze energie is daardoor heel geschikt als baseload, zeg maar de energiehoeveelheid die permanent gevraagd wordt”, legt Michael uit. “Er zijn dan ook plannen om geothermie in Nieuw-Zeeland met zo’n 600 MW uit te breiden.”

Is hernieuwbaar ook groen?

De geothermische centrale en de ambities op het gebied van hernieuwbare elektriciteitsvoorziening in Nieuw-Zeeland zijn indrukwekkend. Toch knaagt er iets. De hoeveelheid energie en materiaal die gaat zitten in de bouw van een geothermische centrale zijn aanzienlijk. En Michael vertelt dat er ook CO2 vrijkomt bij de energieopwekking, omdat dat gas nou eenmaal ook in de ondergrondse heet-waterbekkens zit en, vermengd met stoom, naar boven komt. Het is weinig uitstoot (88 gram CO2 per kWh) vergeleken met energieopwekking met behulp van fossiele grondstoffen. Het gas komt op termijn misschien ook wel op natuurlijke wijze naar boven, maar helemaal groen is de energie daardoor niet. Dat beseft ook Mercury, dus heeft het bedrijf plannen om de CO2 op te vangen en vervolgens terug de grond in te pompen.

Bij waterkracht-, wind- en zonne-energie komt er bij de energieproductie helemaal geen CO2 vrij, maar ook deze vormen van hernieuwbare energie zijn niet CO2 neutraal. Voor de productie en bouw van de installaties zijn immers ook grondstoffen en energie nodig. De duurzaamste optie blijft daarom om energie te besparen. Energie die niet nodig is, hoeft immers ook niet opgewekt te worden.

De tijd dringt

Sailors for Sustainability

Warmwater meer in de vulkanische vallei

We sluiten ons bezoek aan Taupō af met een bezoek aan een natuurlijke heetwaterbron. Terwijl we ontspannen in het warme water, zetten we de gedachten nog even op een rijtje. “Nieuw-Zeeland geeft het goede voorbeeld met het benutten van haar lokale bronnen van hernieuwbare energie. Net zoals we eerder tijdens onze zeilreis zagen dat Denemarken slim gebruik maakt van wind, Noorwegen van waterkracht, Schotland van het getij en Spanje van zon”, reflecteert Floris. “Jazeker, de kiwi’s bewijzen dat we eigenlijk helemaal geen fossiele elektriciteit nodig hebben. En dat is goed nieuws, omdat we volgens gezaghebbende wetenschappers nog slechts zo’n tien jaar hebben om onze CO2 uitstoot drastisch te verlagen om de klimaatcrisis beheersbaar te houden”, vult Ivar aan. De tijd dringt dus. Ben jij eigenlijk al over op 100% hernieuwbare elektriciteit?

Meer informatie? Kijk hier voor duurzame oplossingen en onze zeilavonturen.

Meer vertrekkersverhalen? Lees alles van Column Anna,  Black Moon en bekijk de vlog van Yndeleau.

Tags: Last modified: 21 juli 2021
Sluiten