“Er moet écht een extra rif in het grootzeil”, roept Ivar terwijl we dwars door een bui varen. De wind heeft uitschieters tot 40 knopen, de regen komt met bakken uit de lucht en de scheidslijn tussen zee en lucht is verdwenen. In volle vaart stuift Luci door de forse golven van opzij. Zodra het iets rustiger is, verkleinen we vliegensvlug het zeil. Even later dendert de volgende bui over ons heen. Luci gedraagt zich wat rustiger, maar slingert ons nog steeds onregelmatig heen en weer vanwege een hardnekkige kruisdeining. “Wat een ellende, die Indische Oceaan”, zucht Floris.
Onstuimig weer op de Indische Oceaan
Pas twee dagen geleden vertrokken we uit Cocos Keeling met een passaatwind van 25 knopen, stralende zon en een uitstekende weersvoorspelling. Dat lijkt nu een eeuwigheid geleden. Een tropische depressie ten noorden van ons houdt zich niet aan de modellen en komt onze kant op. Wat te doen?
Cardanische olielamp rolt met ons mee
Weergoeroe Des, een gepensioneerde wereldzeiler, schiet ons vanuit Zuid-Afrika te hulp. Zijn advies: zuidelijk koersen en vaart houden, zodat we het slechtste weer voor blijven. Die tactiek werkt. De buien en windstoten worden niet erger en na een paar dagen komt de zon zelfs voorzichtig tevoorschijn. We lopen nog steeds als een trein. Wat helaas blijft, is de kruisdeining. Stormen ver ten zuiden van ons zorgen voor zijwaartse golven, die zich mengen met de golven van de passaatwind. Gevolg: onregelmatige schuivers die onze etappe over de Indische Oceaan oncomfortabel en vermoeiend maken. Wanneer stopt dit?
Ambtelijk onthaal
Allervriendelijkste kustwacht officials op Rodrigues
Na 12 dagen en ruim 2.000 mijl naderen we Rodrigues. “Verboden te stoppen!”, laten de eilandautoriteiten ons in niet mis te verstane bewoordingen weten. Maar die zitten in Mauritius, 500 mijl verderop. Er liggen bovendien al twee andere zeilboten, dus vol goede moed roepen we de kustwacht van Rodrigues op. “U heeft toestemming om af te meren”, klinken al snel de verlossende woorden. Aan de kade van de hoofdstad Port Mathurin stapt de ene na de andere ambtenaar aan boord, maar iedereen is allervriendelijkst. Ze trekken zich duidelijk niets aan van de regels van hun grote buureiland. We zien het glimlachend aan en komen eindelijk tot rust.
Tijdreizen
Diezelfde middag nog gaan we op verkenning. Er heerst een gemoedelijke sfeer op straat: niemand heeft haast, mensen maken praatjes en leggen ons geduldig uit waar we een simkaart kunnen krijgen. Grote winkels, hotels, restaurants? Afwezig. Er is wel een uitgebreid busnetwerk, waarmee we onze actieradius op het eiland snel uitbreiden. Het valt ons op dat veel bewoners hun zaken zelf regelen: van hun eigen huis bouwen tot groenten en fruit in de tuin kweken. De stranden zijn adembenemend. Traditionele zeilkajaks in felle kleuren doorkruisen de azuurblauwe lagune. Het voelt alsof we een paar eeuwen terug in de tijd zijn gereisd.
Schitterende lagunes op Rodrigues
Afbraak en wederopbouw
Kijk je iets verder, dan is het allesbehalve een idylle. We worden herinnerd aan gruwelen uit het verleden; de bevolking bestaat vrijwel volledig uit afstammelingen van tot slaaf gemaakte Afrikanen. Ook de natuur is aangetast. Een monument herdenkt de solitaire – een statige vogel, uitgestorven door menselijk toedoen. Hetzelfde lot trof de lokale schildpad: als vers vlees tot en met het allerlaatste exemplaar verorberd door de bemanning van passerende schepen.
Schildpad van toen
Zo’n twintig jaar geleden zetten natuurliefhebbers de ommekeer in. In een reservaat begonnen ze met de ‘herwildering’ van Rodrigues, ofwel: flora en fauna zo veel mogelijk in hun oorspronkelijke staat herstellen. Ze plantten inheemse bomen en struiken en herintroduceerden soortgenoten van de uitgestorven schildpadden. Sindsdien is hun populatie gestaag gegroeid tot meer dan drieduizend, zoals we met eigen ogen kunnen zien. We mogen ze zelfs aaien. Als trage puppy’s reageren ze op ons: ze richten zich op en wedijveren om onze aandacht. Dankzij het reservaat zien we alsnog hoe het hele eiland er ooit uit moet hebben gezien.
Stamvader van 3000 schildpadden die nu op Rodrigues leven
Regenboogeiland
Een week later staat er een stabiele passaatwind en is de kruisdeining matig. Daardoor verloopt de tocht naar Mauritius relatief comfortabel. Vlug na aankomst in Port Louis raken we op de kade in gesprek met een jong stel. Zij laten ons uitgebreid hun eiland zien, waarbij de drukte en een grote diversiteit aan culturen ons opvallen: mensen van Europese en Afrikaanse tot Indiase en Chinese afkomst. Er is zelfs een heus ‘Chinatown’. Voor het geloof geldt hetzelfde; we bewonderen kerken, moskeeën en Hindoestaanse tempels. Ondanks hun verschillen lijken de 1,3 miljoen inwoners het eiland gebroederlijk te delen. “Wij zijn een regenboogland,” leggen onze nieuwe vrienden uit, “Maar de culturen vermengen niet echt, net als de kleuren van de regenboog.”
Behalve tempels en moskeëen zijn er ook kerken op Mauritius
Koloniale geschiedenis
De grote diversiteit heeft alles met de geschiedenis te maken. In een voormalig kamp voor immigranten, Aapravasi Ghat, leren we dat de Nederlandse admiraal Van Warwyck in 1598 het eiland bezocht, waarna hij het naar Prins Maurits van Nassau vernoemde. De Nederlanders stichtten er een kolonie en brachten suikerriet en Afrikaanse gevangenen naar het eiland. Onder de Fransen en Britten groeide de handel in suikerriet verder, en daarmee die in mensen. Na de afschaffing van de slavernij in 1835, haalden de Britten hun contractarbeiders uit Azië. Pas na jarenlang zwoegen werden ook zij vrij.
Dappere dodo
Op Mauritius hebben suikerriet en bebouwing het oorspronkelijke bos grotendeels verdrongen
Een groeiende bevolking en nieuwe industrieën veroorzaakten niet alleen sociale ellende, ze betekenden ook het einde van het overgrote deel van de oorspronkelijke flora en fauna. Bossen werden gekapt voor het gitzwarte, waardevolle ebbenhout en maakten plaats voor suikerriet. De dodo stierf volledig uit, nog geen honderd jaar na zijn ontdekking. De loopvogel werd daarmee niet alleen de vertegenwoordiger van alle uitgeroeide diersoorten door menselijk handelen, maar ook het nationale symbool van Mauritius. Ook al is het als plaatje, het noodlottige dier leeft op deze manier dapper voort – hopelijk als waarschuwing voor de gevolgen van onze hebzucht.
De Dodo leeft op Mauritius voort in afbeeldingen
Natuurherstel
Toch zijn er ook lichtpuntjes. In het beschermde ebony forest, een privé-initiatief van natuurliefhebbers, krijgen de door onze voorouders gevelde bomen van ebbenhout weer de ruimte. We mogen ze van dichtbij bewonderen. Het keiharde hout heeft zo’n enorme dichtheid dat het zinkt. De gids wijst ons ook op andere inheemse planten en dieren in het park. Ze liften mee met de herwildering van het gebied en vergroten zo de biodiversiteit. De natuur laat hier echt haar veerkracht zien.
Ebben groeien weer in het Ebony Forest
Leren van onze fouten
We verlaten Mauritius met gemengde gevoelens. De invloed van de mens – in het bijzonder die van de koloniale heersers – heeft zichtbare sporen achtergelaten in de maatschappij en het landschap. De ooit geknechte bevolking heeft zich inmiddels vrijgevochten, al blijven er grote sociale verschillen. De natuur is deels voorgoed verloren, maar krabbelt op beschermde plekken langzaam terug. De afschaffing van de slavernij en contractarbeid laat zien dat we van onze fouten kunnen leren. En als we de natuur een handje helpen en weer ruimte geven, kan ook die weer opbloeien.
De schildpadden op Rodrigues en het ebbenhout op Mauritius bewijzen wat er kan. We weten dus hoe het moet, en kunnen het ook. Nu nog ernaar handelen, opdat de dodo in de prentenboeken geen soortgenoten naast zich krijgt.
Meer informatie? Kijk hier voor duurzame oplossingen en de zeilavonturen van Sailors for Sustainability.
Meer vertrekkersverhalen? Lees alles van Column Anna, Black Moon en bekijk de vlog van Yndeleau.
Tags: Sailors for Sustainalbility Last modified: 28 februari 2023
