Spelevaren in Scandinavië

Na doorvaart van het Götakanaal en het schitterende Vänermeer vervolgt Clemens Kok nu zijn reis naar Göteborg en het Kattegat, met als eindbestemming de Limfjord.

Vanaf Vänersborg begint het Trollhättankanaal, het laatste traject van 43 mijl naar zee. We zijn net op tijd binnen, want de wind draait met een ruk zuidwest en ik prijs me gelukkig dat ik niet gedraald heb met mijn oversteek van het Vänermeer.
De havenstad doet me aan Den Helder denken, tochtig en met een saai, rechtlijnig stratenplan alsof een militair hier de stadsarchitect was. Maar in dit stadje wonen veel immigranten, zoals bijna overal in Zweden, en het Thaise en het Indiase restaurant vormen een fijne afwisseling van de kött­ bular en smörgåstårta. De Zweedse demografische opbouw – en de keuken – zal over 100 jaar fors veranderd zijn.

Tussen de trollen

Na de hoge verkeersbrug zie ik hoe de geklonken meccano-spoorbrug open scharniert. Dit staaltje industriële techniek uit 1870 wordt helaas gesloopt en vervangen, dus haast je als je het nog wil zien. Het kanaal naar het stadje Trollhättan is dwars door de heuvels gegraven en voor de grote scheepvaart bedoeld. Houten staketsels geven de vaargeul aan en het landschap is volstrekt anders dan het Götakanaal: ruig,
bosrijk en heuvelachtig. We schutten als enige jachtje in de brede zeesluizen en maken bij gebrek aan bolders midscheeps aan een trap vast. De kleine marina ligt midden in het stadje en vormt een goede uitvalsbasis. Met de fiets verkennen we alvast het nabije sluiscomplex dat dwars door een granietmassief is gegraven, met evenwijdig hieraan een waterval en waterkrachtcentrale. Deze flessenhals, waarmee je vanaf zee in het Vänermeer komt, was volgens de oude sagen het leefgebied van trollen – vandaar de naam.

Achtste wereldwonder

Op het smalste gedeelte liggen drie generaties sluizentrappen naast elkaar, de oudste uit 1794, uitgehakt in de steile rots. Het complex werd destijds beschouwd als het achtste wereldwonder, in gebruik tot 1916.
Het tweede innovatieve complex voldeed tot 1956, waarna de huidige sluizentrap van vier mega-zeesluizen werd gebouwd voor coasters en zeeschepen. Het rare is alleen dat er bijna geen zeeschepen varen, ook niet op de grote meren. De stuw en waterval van Trolhättan worden ’s middags om 15.00 uur opengezet om het overschot
aan water te lozen, een spectaculair gezicht vanaf de brug bij het stadje.
Vlak bij de sluizen ligt het Saab-museum, zelfs voor een niet-autofanaat een aanrader. Nostalgie natuurlijk, want in 2011 werd de onrendabele fabricage stopgezet; de fabriek had de wereld niet veroverd, zoals de bedoeling was vanaf 1945. In de filmzaal een film van stuntlui: nooit geweten dat je een auto 45 graden op zijn zij kunt laten doorrijden en zelfs sturen. In het museum staat de oer-Saab en alle variaties daarop, van stationwagen tot cabrio en raceauto; ernaast een museum met industriële vormgeving en het Innovatum Science Museum, een soort NEMO, leuk voor het jonge volkje.

Zeilen 06/2022

Ben je benieuwd naar de rest van het verhaal? Wat vindt Clemens van Göteborg? Wat moet je weten over het vaargebied Kattegat? Is het wel of geen fijn vaarwater? Waar moet je opletten bij de oversteek? En wat is een musthave qua informatie en navigatie? Je leest het allemaal in Zeilen 06/2022. Koop het nummer hier online in de webshop of lees (het artikel in) Zeilen hier digitaal. De editie is ook tot en met woensdag 22 juni verkrijgbaar in de winkel. En wil je vanaf nu elke maand dit soort verhalen lezen? Word dan hier abonnee.

Dit is deel 2 van een tweedelige reeks over zeilzwerven door Zweden. Abonnees lezen het eerste deel, over de reis door het Göta­ kanaal (Zeilen 5/2022), gratis terug via de Zeilen­app.