Veel van de Nederlandse geschiedenis speelt zich af op het water. Zo was tijdens de zeventiende eeuw de route van Vlieland naar Amsterdam zeer druk bevaren: het was dé manier om goederen vanuit overzeese gebieden naar de grote stad te brengen. Aan de hand van een oude zeekaart van de Zuiderzee zeilt Peter Schermer met redactieboot Zoef in het kielzog van Witte de With.
Bij het krieken van de dag haast Rijck Cornelis Ys zich door de dorpsstraat. Hij heeft zojuist zijn huis verlaten en is onderweg naar het Vuurboetsduin. Zullen er vandaag schepen voor de kust liggen?
Rijck klimt het duin op en begroet de vuurwachter. Hij haalt zijn kijker tevoorschijn en tuurt naar het noorden. De geur van het kolenvuur dat de wachter stookt, prikt in zijn neus. Het is 17 juli 1660, maar door de stevige wind uit het westen lijkt het wel herfst. De zee boven de Westergronden kolkt. De noordelijke horizon blijft leeg: geen Oostzeevaarders vandaag. Langzaam draait Rijck zijn kijker naar links. In het westen ziet hij de eerste contouren van een schip. Het is een flinke. Rijck vermoedt een spiegelretourschip. Zou hij reeds beloodst zijn in het kanaal? Of zouden de loodsen van Texel hem gemist hebben? Bijna ondenkbaar. Zijn neef vertelde hem laatst dat de loodsen van Den Hoorn er tegenwoordig een wedstrijd van maken om de eerste te zijn. Iedereen wil zijn graantje meepikken. Rijck heeft genoeg gezien en loopt terug naar het dorp. Dit keer neemt hij niet de dorpsstraat, maar het pad langs het Wad, richting de plek waar de galjoot van de loodsdienst voor anker ligt.
De bemanning heeft het schip al klaargemaakt, kort daarop lichten ze het anker. Rijck zeilt met zijn collega’s richting zee via het Stortemelk. Hoog aan de wind zeilt de loodsboot het diep geladen retourschip tegemoet.
Peter ‘schrijft geschiedenis’ 😉
Net als 400 jaar terug
Het is zonnig vandaag. Het is gezellig in de Vlielander jachthaven op deze tiende september 2020. De westen- wind van vijf beaufort stelt een spoedige overtocht in het vooruitzicht. Ik zoek even naar de juiste smeerrepen en duw de Dyneema-lijnen door de valstoppers in de kuip. Dat scheelt een hoop geklapper als ik straks het zeil hijs buiten de haven. Even denk ik terug aan anderhalve maand geleden. Er stond een rode vlag op het havenhoofd en net buiten de betonning in de Vliesloot lag een kluwen van schepen voor anker: door alle coronamaatregelen was de Vliesloot voor even weer een levendige ankerplaats geworden. Net zoals vierhonderd jaar geleden, op exact dezelfde plek. Destijds lagen de schepen te wachten op een juiste wind die hen naar zee kon brengen, of op de zoge- naamde lichter die de lading uit het diepstekende schip zou overladen. Nu wachtten de boten op een felbegeerd ligplaatsje aan een drijvende steiger, in de beschutte haven met gratis walstroom en een restaurant op kruipafstand.
Zeilen 11/2020
Ben je benieuwd naar de rest van het verhaal? Welke ding is door de geschiedenis heen onveranderd gebleven? Wanneer speelde zich het grootste drama op de Vlieree? Op welke plek is er vroeger ook heel wat afgezwaaid en verwelkomd? Waaraan kreeg Peter zweet op zijn rug? Waarom waren kooplieden in 1824 blij? En welke tastbare elementen uit het Zuiderzeeverleden merkt Peter op in Amsterdam? Je leest het allemaal in Zeilen 11/2020! Koop het nummer hier online in de webshop of lees (het artikel in) Zeilen hier digitaal. De editie is ook tot en met woensdag 18 november verkrijgbaar in de winkel.
Omslagfoto en foto: Peter Schermer
Tekst: Peter Schermer
