Hoelang gaat een polyester jacht mee?

Toen de polyester jachtbouw in de mode raakte, leek polyester een wonder­ materiaal: sterk, goedkoop en immuun voor veroudering. Inmiddels zijn we ruim een halve eeuw verder en weten we dat ook polyester boten niet voor de eeuwigheid zijn. Wanneer is een polyester jacht ‘op’? We vragen het vier experts en zij geven antwoord in Zeilen editie 03/2023.

Het duurt jaren voordat alle voor- en nadelen van een nieuw bouwmateriaal bekend zijn. Productieprocessen worden steeds efficiënter en de materiaalkennis groter. Maar hoeláng een materiaal meegaat, weet je pas als zo’n schip aan zijn einde komt. Toen rond 1880 het staal in zwang begon te raken bij binnenvaartschippers, hadden ze er waarschijnlijk niet op gerekend dat nu, bijna 150 jaar later, nog steeds hun stalen tjalken, aken en klippers rond zouden varen.
Hetzelfde geldt voor polyesterbouw. Het bestaan van polyklassiekers – de kunststof jachten die de tand destijds hebben overleefd – geeft aan dat ook polyester lang meegaat: de oudste exemplaren zijn inmiddels al zo’n 60 jaar. Maar waar hout rot en staal roest, ondervinden ook polyester jachten uiteindelijk problemen. Dat heeft te maken met de verschillende harsen en bouwmethodes die door de jaren heen zijn gebruikt.

Composiet

In het Nederlands noemen we boten van kunststof vaak polyester jachten, maar eigenlijk doet deze omschrijving ze tekort. Engelstaligen gebruiken de afkorting GRP (glass fibre reinforced plastic), wat al een stuk beter in de buurt komt van het materiaal. Een kunststof boot bestaat namelijk uit twee hoofdingrediënten: een hars en een vezel.
Samen vormen zij een composiet. Het materiaal is relatief licht en stevig: de vezels zorgen voor treksterkte, terwijl de hars de vezels samenplakt en voor druksterkte zorgt.
De toepassing van composieten in de jachtbouw heeft er mede voor gezorgd dat de sector enorm heeft kunnen groeien. Waar houten en stalen schepen uit honderden onderdelen bestaan die stuk voor stuk worden samengevoegd, kun je met composieten honderden identieke rompen bouwen uit één mal. Doordat de romp een geheel is, is hij volledig waterdicht.

Evolutie

De eerste polyester bootjes stammen uit de jaren 40; de benodigde grondstoffen voor composieten werden beter en makkelijker beschikbaar vanwege de oorlogsindustrie. Maar na de Tweede Wereldoorlog begon de revolutie pas écht: in 1957 produceerde de Amerikaan Ray Greene zo’n 175 polyester 25-voeters voor Sparkman & Stephens. In 1959 liep het eerste Nederlandse polyester seriejacht van stapel: de Pionier, getekend door Ricus van de Stadt.

Zeilen 03/2023

Ben je benieuwd naar de rest van het verhaal? Wat moet je weten over vezel en hars? Wat valt er te vertellen over osmose? Wat verklaart waarom polyester boten zo lang meegaan? Welke ontwikkelingen zijn er geweest? Wat is de vijand van polyester? En wat is dan het antwoord op de vraag hoelang een polyester jacht meegaat? Je leest het allemaal in Zeilen 03/2023. Koop het nummer hier online in de webshop of lees (het artikel in) Zeilen hier digitaal. De editie is ook tot en met woensdag 22 maart verkrijgbaar in de winkel. En wil je vanaf nu elke maand dit soort verhalen lezen? Word dan hier abonnee.

Omslagfoto: Mark van den Driest
Tekst: Joris Westerveld