Wat is een blinde ton?

Veel schippers weten niet (meer) wat het is, een blinde ton. Toch ligt de Waddenzee er vol mee. Marianne van der Linden maakte er een wadvaartkundig vraagstuk over. Weet jij wat voor ton dit is en waar ze liggen?

De grote geulen op het Wad zijn goed verlicht, vooral voor veerboten en zeeschepen. Alle hoofdvaarwateren zijn dan ook betond met lichtboeien. Tussen de lichtboeien liggen de blinde tonnen, zoals de vaarwegbeheerder de onverlichte tonnen noemt. Overdag zijn blinde tonnen erg handig; ze liggen vaak op een belangrijk punt, bijvoorbeeld bij de rand van een ondiepte. Maar als het donker wordt, zijn ze eigenlijk erg onhandig.

Gevaar

Het grote gevaar van blinde tonnen is dat je eroverheen vaart in het donker. Ook al zijn ze tegenwoordig meestal van kunststof, je kunt nog steeds je roer of je schroef beschadigen. De betonningsdienst legt de blinde tonnen daarom iets buiten de verlichte lijn. In geulen waar het breed genoeg is, ligt de blinde betonning 50 meter vanaf de lijn die de lichtboeien met elkaar verbindt. Dan blijf je er vrij van als je van lichtboei naar lichtboei vaart.

Blinde tonnen tussen de lichtboeien in de Boontjes tussen Harlingen en Kornwerderzand.

In smalle geulen is die 50 meter echter soms niet haalbaar. In de Doove Balg liggen de blinde tonnen op een aantal plaatsen maar 20 tot 30 meter uit de verlichte lijn. In de Boontjes is het nog smaller en liggen de blinde tonnen zelfs op de verlichte lijn. Door stroming kan het dan voorkomen dat een blinde ton binnen de geul gezet wordt.

Nevenvaarwateren

De meeste nevenvaarwateren zijn betond met alleen maar blinde tonnen. Als het donker wordt, is de betonning van de routes over de wantijen en door de kleinere geulen zonder maanlicht niet te zien. Blinde tonnen hebben altijd een reflectiestrip (in de kleur van de ton), zodat je ze kunt beschijnen met een schijnwerper. Dat valt echter niet mee in de weidsheid van het Wad. Je moet weten in welke richting je schijnt, anders is het zoeken naar een speld op een zandbank.

Vraagstuk:

Blinde tonnen zijn onverlicht. Toch liggen ze vaak op een belangrijke plek. Kijk eens naar de BS15:

1. Welke belangrijke plaats markeert de blinde ton BS15?
2. Hoe blijf je vrij van de BS15 als je in het donker van Terschelling richting Harlingen vaart?
3. Hoe vind je de tonnen van een kleine onverlichte geul?

BS15 (onverlicht) in de Blauwe Slenk, het vaarwater van Vlieland en Terschelling naar Harlingen.

Antwoord:

1. De ton markeert de ondiepte op de uitstekende punt van De Hendrik Tjaarsplaat.
2. De BS15 ligt net buiten de verlichte tonnenlijn. Als je vanaf de verlichte BS13 de BS17 aanhoudt, blijf je vrij van de BS15. Let wel op met de ebstroom, want die staat enigszins dwars op de lijn van de betonning.
3. De ware koers naar de volgende ton peil je over het kompas. In een hoek van ongeveer 120 graden rondom de peiling zoek je met de schijnwerper naar het oplichten van de reflectiestreep op de ton.

Meer lezen over betonning op de Waddenzee? Het E-book ‘Veilig varen op de Waddenzee’ is tijdelijk gratis te downloaden voor de lezers van Zeilen.

Dit wadvaartkundig vraagstuk komt uit Zeilen 11/2018.

Tekst: Marianne van der Linden

Omslagfoto: (c) Gouwenaar/CC BY-SA 4.0, 3.0