Schoonheid en zorgvuldige bouwkwaliteit. Een ontwerp dat precies het juiste antwoord geeft op het beoogde gebruik van een boot. Waarom zijn Scandinavische boten al decennialang zo geliefd? Een duik in de Scandinavische geschiedenis van de watersport.
Misschien begint het succesverhaal van Scandi navische jachten wel met zeiler en botenbouwer Knut Holm. Rond 1898 vertrekt hij naar de Verenigde Staten, om daar ervaring op te doen bij de befaamde Herreshoffscheepswerf op Rhode Island. Als hij het daar na tien jaar wel heeft gezien, keert hij terug naar zijn eigen werf aan de Zweedse oostkust. Vanuit het dorpje Gamleby bouwt hij aan een bijzondere collectie: zo snel mogelijke boten, gebouwd volgens de laatste constructiemethoden. Zijn aanpak – houten latten over ijzeren spanten, een ijzeren kiel en holle masten, duidelijk geïnspireerd door de ‘America’s Cuppers’ – is revolutionair en vindt gretig aftrek bij welgestelde heren uit Stockholm, voor wie geld geen rol speelt.
Het is op die werf in Gamleby dat de Scherenkruiser wordt geboren: een lange, extreem ranke houten zeilboot met een laag vrijboord, meestal met een kleine opbouw voor over nachtingen, maar vooral bedoeld om wedstrijden te varen in het nauwe vaarwater in de Stockholmse archipel. Deze Knut Holm weet, samen met zijn zoons, in 39 jaar zo’n zevenhonderd boten te bouwen. Zijn ontwerpen dicteren in die tijd de standaard waaraan een zeiljacht moet voldoen. Als gevolg van deze populariteit neemt het aantal werven langs de Zweedse oostkust met soortgelijke boten in rap tempo toe.
Nordic Folkboat
In 1942 schrijft de Scandinavian Sailing Federation een ontwerpwedstijd uit: “Bedenk een boot die goedkoper te bouwen is en die de zeilsport toegankelijk maakt voor een groter publiek.” Tord Sundén ontwerpt daarop de houten overnaadse Noordse Folkboot, die uiteindelijk in Göteborg
gebouwd wordt. Nog steeds is de boot populair: over de hele wereld varen er in 2007 nog zo’n vierduizend stuks van rond. De Noordse Folkboot dankt zijn succes voor een groot deel aan zijn grote zeewaardigheid. De zware ijzeren kiel biedt een hoge stabiliteit. Veel eigenaren gebruiken deze boten voor langere zeilreizen en varen er zelfs mee rond de wereld. In 1966 past Sundén het ontwerp iets aan: hij voegt een zelflozende kuip toe en maakt de opbouw iets langer. Op basis van dit nieuwe ontwerpt bouwt Marieholm Bruk de boot in polyester, en doopt het jacht International Folkboat, ofwel de Marieholm IF.
Zeilen 06/2025
Wil je de rest van dit verhaal lezen? Bestel nu een digitaal jaarabonnement op Zeilen, dan heb je direct toegang tot dit artikel en vind je in ons digitale archief nog veel meer. Bestel hier.
Óf bestel een jaarabonnement 12x Zeilen+ digitaal lezen, dan krijg je maandelijks ons magazine thuisbezorgd én heb je met onze app altijd en overal de kennis van Zeilen tot je beschikking. Bestel hier.
Omslagfoto: © Joris Lugtigheid
Tekst: Peter Schermer
